Urartuca canlandırılıyor

Urartu Krallığı'nın yaklaşık 2 bin 800 yıl önce yıkılmasıyla tarihe karışan ve günümüzde çok az kişi tarafından bilindiği tahmin edilen Urartuca, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi (YYÜ) tarafından canlandırılıyor.

M.Ö. 8. ve 7. yüzyıllar arasında hüküm süren Urartu'ya eski adı Tuşba olan Van başkentlik yapmıştı. Ölü dil olarak kabul edilen Urartuca'ya sadece tabletlerde rastlanabiliyor. Dil, çivi yazısı olarak da biliniyor.

Üniversitenin Edebiyat Fakültesi Arkeoloji ve Dil Bilimi bölümünden bilim adamları, uzun çalışmalar sonucunda Urartu dilini büyük ölçüde çözdü. Urartularla ilgili 150 yıllık tüm çalışmaları derleyen akademisyenler, bu dile hayat vermeyi amaçlıyor.

Dünyada çok az akademisyen tarafından bilinen Urartuca, 2015-2016 eğitim öğretim yılında seçmeli ders olarak okutulacak.

Çivi ve Hitit hiyeroglifi olarak yazılan, dil yapısı olarak ise Çeçenceye ve yine ölü bir dil olan Hurrice'ye benzerlik gösterdiği belirtilen Urartuca dersine şimdiden ilgi var.

Sözlük de hazırlanacak

Yıllardır Urartu medeniyeti üzerine çalışan Arkeolog Kenan Işık, önümüzdeki yılın müfredatında yer alan Urartuca'yı yeni nesillere öğretecek.

Urartuların yaşadığı bölgelerdeki yazıtları, yayınları ve 150 yıllık literatürü tarayıp, uzun yıllar süren bir araştırma yapan Işık, Urartuca'nın tekrar konuşulmasında öncü olmanın heyecanını yaşadığını söylüyor.

Urartu dili ile ilgili çalışmasının halen sürdüğünü belirten Işık, dil eğitiminden sonra urartuca sözlük çalışmasının geleceğini söyledi.

Urartular üzerine uzmanlaşan İtalyan bilim adamı Prof. Dr. Mirjo Salvini ile 10 yıl çalıştığını ifade eden Işık,

'"Van başkent olunca elimizde çok malzeme vardı. Bu konuda yayınlanan her şeyi taradık. Çok çeşitli dillerde Uratuca ile ilgili bilimsel çalışmalar yapılmış. Bunları bir araya getirip bir süzgeçten geçirdik. Bu süreç halen devam ediyor'"

Urartuca'ya büyük ilgi olduğunu söyleyen Işık, şunları söyledi:

''Urartuca çivi yazısıdır. Çivi yazıları her zaman insanların ilgisini çekmiştir. Şimdi de ilgi söz konusu. İlk önce bir müfredat şeklinde çalışma programı yapacağız. Urartu yazıtları nerelerde bulunur, nasıl yerlere yazılmış veya hangi taşlara yazıldı gibi, tanıtma olayı olacak. Sonrasında grameri olacak. Yapısı, ses bilgisi, cümle kurulması gibi dil disiplinleri öğrencilere iki dönem olarak öğretilecek. Doksanın üzerinde hecemiz var. 150'nin üzerinde Akadça'dan aldıkları kelimelerle oluşturulmuş bir yazı sistemi var. Sözcük anlamında da yaklaşık 400 kadar sözcüğümüz var. Bunun 200'e yakınının anlamını bilebiliyoruz. Diğerlerinin anlam çözümü aşaması devam ediyor. Her çıkan Urartu yazıtı bize yeni sözcükler veriyor.''

"Kafkas dilleriyle akrabalığı var"

Urartucanın kaynağı ile ilgili tartışmaların çok eskiye dayandığını anlatan Işık, "Urartuca, Hintçe, Gürcüce, Ermenice ve en son Türkçe ile ilişkilendirilmek istenmiştir. Bunun büyük kısmı politik yaklaşımlardır. Yersizdir. Dille ilgili gerçekteki asıl çalışmalar Rus bilim insanlarının yaptıkları çalışmalardır. Doğu Kafkas dilleriyle Urartuca'yı ilişkilendiriyorlar. Yakın akrabalık dilleri olarak Kafkas dilleri ve en yakın dil olan ölü dil Hurricedir." bilgisi verdi,.

Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölüm Başkanı Doç. Dr Rafet Çavuşoğlu da Urartuca'nın sadece yazılı tabletlerde kaldığını söylüyor. Urartuca eğitimin önemsenmesi gerektiğini belirten Çavuşoğlu şunları söyledi:

"

Urartu devleti yıkıldıktan sonra yazılı belge elimize geçmiyor. Muhtemelen burada yaşayan halk bir anda yok olmuyor. Bu dil devam ediyor. Ama ne kadar devam ettiğine dair çok net bir bilgimiz yok. 'Urartular dili şu kadar devam etti' demek çok doğru olmaz. Ortak çalışmalarımız neticesinde Urartuca uzmanı Kenan Işık, Urartuca'yı iyice geliştirdi. Doktora eğitiminin bitiminden sonra da 2015-2016 eğitim öğretim yılı içersinde biz Arkeoloji Bölümü olarak Urartuca'yı seçmeli ders olarak okutacağız."