Çocuklar 'devleti devlete' şikayet ediyor

"3. sınıftayım, 7 öğretmen değiştirdik. Kadrolu öğretmen istiyorum."

"Okul tuvaletlerimizde hijyen sağlansın."

"Tüm okullarda akıllı tahta ve tablet olsun", "Okullarda çocuklar yönetime katılabilsin", "Park yapılsın", "Babamın tayini yaşadığım şehre alınsın", "Madde bağımlısı çocuklarla aynı merkezde kalıyorum, kurumum değiştirilsin", "Okul yakınına üst geçit yapılsın"...

Bu ve benzeri onlarca şikayetin sahibi, çoğu ilköğretim öğrencisi Türkiye'nin dört bir yanındaki çocuklar. Şikayetlerini ve "devletten" taleplerini Kamu Denetçiliği Kurumu'na (Ombudsman) yapıyorlar.

Kamu Denetçiliği Kurumu (Ombudsman) iki yıl önce kuruldu.

Kuruma vatandaşlar, kamu kurumlarında uğradıkları haksızlıklara ya da yaşadıkları sorunlarla ilgili şikayette bulunuyor. Sekiz ay önce Kamu Denetçiliği Kurumu, çocukların da bireysel olarak şikayet başvurusu yapabilecekleri, özel bir sayfa hazırladı. İnternet sayfasına giren çocuklar, 12 yaş altı, 12-15, 15-18 yaş gruplarına göre başvuru yapabiliyor.

285 çocuk kurumla iletişime geçti

Çocukların anlayabileceği bir dil kullanan internet sitesinde, çocuklara okul, hastane, çocuk bakım kuruluşları, valilik, kaymakamlık, polis merkezi, itfaiye ve belediye gibi idareler ile yaşadıkları sorunları çözebilmek için çalıştıkları anlatılıyor. Sitede çocuk haklarıyla ilgili bilgilendirmeler de yer alıyor.

Kamu Denetçiliği Kurumu'nun http://www.kdkcocuk.gov.tr adresli sayfasına bugüne kadar 155 çocuk şikayet başvurusunda bulundu. 130 çocuk ise siteye mesaj bırakarak, yaşadıklarını yazdı. Böylece toplamda 285 çocuk kurum ile iletişime geçti. Çocuklar sitedeki bavşuru formunu doldurarak şikayetlerini iletebiliyor.

Ayrıca sitede mesaj forumu yer alıyor. Bu bölümün amacı çocuğun şikayet etmese de, kendisini anlatabileceği bir alan yaratmak. Kurumdaki sosyal çalışmacı çocuklarla iletişim kurarak, toplumsal yapıyı, kamu idarelerini ya da çocuk haklarını anlatıyor. Ayrıca valilik ve kaymakamlıklar aracılığıyla da başvurular alınabiliyor. Postayla yazılı olarak da şikayet iletmek mümkün.

Çocuklar eğitimden şikayetçi

Çocukların siteye yaptıkları şikayetler mevzuattaki pek çok uygulamanın pratikte hayata geçmediğinin, pek çok kurumda da çocuk haklarının gözetilmediğinin göstergesi.

Gelen şikayetler arasında eğitim başlığı, ilk sırada yer alıyor. Sıralamayı, belediye ve sağlık ve sosyal hizmetlere yönelik şikayetler izliyor.

Eğitim şikayetleri arasında öğretmenlerin davranışları, okul imkanlarının yetersizliği ön planda.

Kamu Denetçiliği Kurumu'nun çözüme kavuşturduğu çocukların şikayetlerinden bazıları şöyle :

Kaldıkları yurda psikolog aldırdılar

Mersin'de korunma ve bakım altında bulunan bir grup çocuk, kuruluşta sorunları ile ilgilenen personelin olmadığı talebiyle başvuruda bulundu. Kurum şikayeti Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı'na bildirdi. Kuruma bir psikolog, bir sosyal hizmet uzmanı görevlendirildi.

Bakım ve Sosyal Rehabilitasyon Merkezi'nde kalan iki kız çocuğu ise, rehabilitasyon süreçlerini iki yıl önce tamamlamalarına karşın madde bağımlısı, istismar mağduru çocuklarla kalmayı sürdürdüklerini, yetiştirme yurduna nakledilip, eğitimlerine devam etmek istediklerini yazdı. Ombudsman, yine Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı ile yazıştı. Bir aylık takipten sonra iki kız çocuğunun nakli gerçekleştirildi. Kızlar Sevgi Evleri Kız Yetiştirme Yurdu'na gidiyor ve eğitimlerine devam ediyor.

Babasını yanında istedi

Anne ve babası ayrı olan bir çocuk, başka bir şehirde olan babasının yakınına gelmesi için tayin istediğini yazdı. Anne, baba ve çocuk ile yapılan görüşmelerde, çocuğun hem sosyal hizmet desteğine ihtiyacının olduğu anlaşıldı ve olay Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı'na iletildi hem de babanin geçici görevlendirilme ile çocuğun yaşadığı şehre tayini sağlandı.

Kadrolu öğretmen istedi

Konya'da ilkokula giden bir öğrenci 3. sınıf öğrencisi bir çocuk, 7 kez öğretmen değiştirdiklerini söyleyerek şikayette bulundu, Sınıfına kadrolu öğretmen isteyen çocuğun şikayeti üzerine Ombudsman devreye girdi, Konya Valiliği, İl Milli Eğitim Müdürlüğü ve Milli Eğitim Bakanlığı'na kadrolu öğretmen görevlendirilmesi talebini iletti.

Şikayet üzerine sınıfın kadrolu öğretmenin il merkezindeki geçici görevlendirmesi iptal edilerek, görev yerine dönüşü sağlandı.

"Huzurlu ve mutlu bir ortam istiyorlar"

Kamu Denetçiliği Kurumu Çocuk ve Engelli Ombudsmanı Serpil Çakın, çocukların sesleri ile kamudaki aksaklıklarının görünür kılındığını söylüyor.

Çocukların huzurlu ve mutlu bir ortamda yaşamak istediklerini söyleyen Çakın, çocukların sistemsel aksaklıkları şikayet ettiğini anlatıyor:

"Biz mutlaka çocuğa geri dönüş yapıyoruz. Şikayet etmekten büyük insanlar bile çekinir bizim toplumumuzda. Çocuğun bu cesareti göstermiş olması, haksızlığı dile getirebilmiş olmasının önemli olduğunu söylüyor ve kutluyoruz. Şikayeti ile ilgili kurumları aradığımızı ve nasıl sonuçlandığını anlatıyoruz. Çocuk dikkate alındığını görünce seviniyor. Devletine güvenmeyi öğreniyor. Ombudsmanlık kurumunun amacı vatandaşının devletine güvenmeyi öğrenmesini sağlamak. Sahip olduğu hakları kullanma yetkisini devrettiği bir devlet kurumu var . Bu devlet kurumunun doğru ve kurallara uygun davranması lazım"

Milli Eğitim Bakanlığı ile işbirliği yapılacak

Çocukların haklarını bilmediğini ve hakların anlatılması gerektiğini söyleyen Çakın, Milli Eğitim Bakanlığı ile işbirliği yapacaklarını belirtiyor. STK'lar ile işbirliklerine açık olduklarını da söylüyor.

Amaçlarının kamu idaresini suçlamak değil, uzlaşı yolu bulmak olduğunu söyleyen Çakın, işleyişi şöyle anlatıyor:

"

Önce görüşmelerle uzlaşmaya ve sorunu çözüme kavuşturmaya çalışıyoruz. Görüşmelerle sonuçlandıramazsak konuyu hukuki açıdan inceliyoruz. Kimi zaman idareler mevzuata göre bir yanlışlık olmadığını belirtiyor. Ancak o zaman da vicdanen doğru mu diye değerlendiriyoruz.

İdarinin hatalı davrandığının tespiti durumunda tavsiyede bulunuyoruz. Karara uyulmazsa, bize gerekçesiyle açıklama yapılıyor. Konuyu TBMM'ye de raporluyoruz. Çünkü bazen idareler "kanun bu, bu yüzden böyle yapıyoruz" diyorlar. TBMM'ye rapor ediyor ve mevzuat değişikliği yapılmasını sağlıyoruz. Konuların da takipçisi oluyoruz."

Çocuklar neler talep ediyor?

• Okul tuvaletlerinde hijyen koşulların sağlansın.
• Öğretmenler derslerde çocuklarla etkili iletişim içinde bulunsun.
• Tüm okullarda akıllı tahta ve tablet kullanımı uygulamasına geçilsin.
• Okullarda idarenin çocuklardan bağımsız aldığı kararlara itiraz hakkı olsun ve çocuklar da yönetime katılabilsin.
• Eğitim sisteminde yaşanan değişikliklerin belli bir istikrara kavuşturulsun.
• Okulların bina ve fiziksel koşulları iyileştirilsin.
• Okulda engelli rampaları kullanıma uygun hale getirilsin.
• Okullarda ve yaşadıkları sosyal çevrede çocukların kullanımına uygun sosyal sportif mekanların oluşturulsun.

Umay Aktaş Salman - Al Jazeera