Merkez Bankası Dolar'a neden müdahale etmiyor?

Şebnem TURHAN

Uzmanlar Merkez'in neden silahlarını kullanamadığını şöyle açıklıyor:

Faizi arttıramıyor: Siyasi irade arttırmak bir tarafa indirim için bastırıyor.

Doğrudan döviz satamıyor: Cephanesi sınırlı. Net döviz rezervi 38 milyar dolar.

SONUNDA dolar dün kritik seviye olarak görülen 2.60 aştı, ardından da 2.61 liranın üstüne çıktı. Ancak son bir buçuk aydır merkez bankası dolardaki yükselişe karşı net bir tavır almadı. Oysa, Merkez Bankası'nın iki önemli silahı var: Birincisi doğrudan satış veya ihalelerle dövize müdahale etmek, ikincisi faiz oranlarını değiştirmek. İşte piyasanın endişesi de tam bu noktada başlıyor. Piyasa uzmanları siyasi baskı nedeniyle Merkez Bankası'ndan faiz artışı beklemiyor. Faiz silahını kullanamayan Merkez Bankası'nın tek başına döviz satışıyla kur tırmanışını durdurması ise mümkün görülmüyor.

MERKEZ'İN ELİ GÖRÜLDÜ

"Şu an sıkıntı Merkez Bankası'nın faiz indirmesi veya arttırması değil, şu an problem Merkez Bankası'nın bağımsızlığının, kredibilitesinin sorgulanıyor oluşu" uyarısında bulunan Meksa Yatırım Genel Müdür Yardımcısı Figen Özsavcı piyasanın artık Merkez Bankası'nın elini gördüğünü, ne yapamayacağını bildiğini vurguladı. Özsavcı şöyle konuştu: "Şu an piyasa biliyor ki indirim sürecindeyiz ve her faiz indirildiğinde dolarda düşüş yaşandı. Ama yılın ikinci yarısında Amerikan Merkez Bankası (FED) faiz arttırdığında Türkiye Merkez Bankası faiz arttıramaz korkusu var. Şunun söylenmesi gerekiyor 'Merkez Bankası'nın araç bağımsızlığı vardır'. Araçta bağımsız olduğunu bilinirse Merkez Bankası ister faiz indirir ister faiz arttırır. Piyasa şu anda Merkez Bankası'nın elini görüyor ve güven problemi çok yüksek."

Reuters'e konuşan Burgan Yatırım Başekonomisti Haluk Bürümcekçi de, "Merkez Bankası döviz satış miktarını artırabilir, likiditeyi kısabilir ancak bunların etkisi sınırlı olacaktır. Esas olarak önümüzdeki döneme dair duruşuyla ilgili bir açıklama yapması; en azından faiz indirimi yapmayacağını söylemesi gerekir. Faiz artırımına geçmesini beklemek hayal olur" dedi. Piyasa faiz arttırılamayacağı için döviz satışına yüklenmesi de zor görünüyor. Uzmanlar Merkez'in net döviz rezervinin 38 milyar dolar olduğunu ve bu yüzden cephanesinin kısıtlı ve etkisinin düşük olduğunu vurguluyor.

REKOR MİKTARDA DOLAR SATMIŞTI...

DOLAR geçen yıl ocak ayında sert bir yükseliş sürecine girmiş ve Merkez Bankası olağanüstü toplantı yaparak politika faizini bir anda 5.5 puan birden yükselterek yüzde 10'a çıkarmıştı. Bu faiz arttırımı öncesi Merkez Bankası 11.4 milyar dolar satmış, faiz arttırımı doların ateşini biraz almıştı. Arkasından Merkez Bankası bir yılda rutin ihalelerle 7.4 milyar dolar daha sattı. Merkez Bankası bir süre yüksek faizde mayısa kadar devam etti ardından yeniden faiz indirim sürecine başladı. Şubattaki Para Politikası Kurulu'nda da politika faizini yüzde 7.5'e çekmiş faiz koridorunun tavanını yüzde 10.75, tabanını ise yüzde 7.25'e indirmişti. Ancak indirimler eleştirilerin dozunu arttırmıştı.

ECB FAİZİ DEĞİŞTİRMEDİ

AVRUPA Merkez Bankası beklenildiği gibi politika faizini değiştirmedi ve yüzde 0.05'te sabit tuttu. Karar sonrası açıklama yapan Başkan Mario Draghi, 9 Mart günü başlayacak tahvil alımlarının Eylül 2016'ya, ihtiyaç olması halinde ise daha ileri bir tarihe kadar süreceğini söyledi. ECB'nin bu yıla dair enflasyon tahminini indirdiği, ekonomik büyüme tahminini ise yükselttiği toplantıda Draghi, "Eylül 2016'ya kadar veya ihtiyaç olması halinde daha ileri (bir tarihe kadar) ayda 60 milyar euro tahvil alımı şeklindeki programızdan farklı bir şekilde düşünmek, plan yapmak veya adım atmak için sebep görmüyoruz" dedi. Avrupa hisse senetleri ve tahvilleri, Draghi'nin, ekonomiye yönelik risklerin azalması ile birlikte, varlık alım programının gelecek hafta başlatılacağını açıklamasının ardından değer kazanırken, Euro 11 yılın en düşük seviyesine geriledi. Euro dolar paritesi yüzde 0.6 zayıflayarak 1.1011 seviyesine indi.

BORSA YÜZDE 1.57 DÜŞTÜ

DOLARIN Türk Lirası karşısında tarihi zirveye yükselmesi ve Citigroup'un Akbank'taki yüzde 9.9 oranındaki hissesini satmasıyla gün içinde bankalar öncülüğünde güçlü satışlarla karşılaşan BIST-100 endeksi günü yüzde 1.57 kayıpla kapandı.