Taksilerde 'plaka'lar şoföre teslim

İstanbul Büyükşehir Belediyesi Ulaşım Koordinasyon Merkezi'nin (UKOME) aldığı karara göre, artık sadece taksiciler taksi plakası satın alabilecek. Taksi plakası almak isteyenlerde "şoförlük mesleğini geçim kaynağı olarak seçtiği ve sürekli olarak icra ettiği" şartı aranacak. Yeni düzenlemeye göre, plakayı alacak kişinin Vergi Dairesi'nden alacağı belge ile "başka bir işte çalışmadığını" kanıtlaması gerekiyor.

Yeni düzenlemeye karşı çıkan da var, destekleyen de. Taksi şoförleri ve plaka sahipleri yeni düzenlemeye sıcak bakarken, bazı plaka sahipleri ise karara tepkili.

Şoförler yeni düzenleme ile sektörün bir sisteme oturacağını, plaka kira fiyatlarının düşeceğini, dolayısıyla şoförün kazancının artacağını, rant kapısının kapanacağını düşünüyor. Taksicilerin genel şikayetiyse "çok çalışmalarına rağmen ceplerine az para girdiği' yönünde. Çünkü çoğu sadece şoförlük yaparak geçimini sağlıyor. Bazı hatlarda değeri 1.5 trilyonu bulan plakanın da, hatta kullandıkları aracın sahibi de değiller.

Plaka sahiplerinin çoğunun ise yatırımcı olduğu söyleniyor. Ancak kaç taksi şoförünün plaka sahibi olduğuna dair resmi bir rakam yok. İstanbul'da taksi sayısı 17 bin 395. Plaka satış fiyatlarının 1.5 trilyon seviyesinde olduğu söyleniyor, aylık kiraları ise 5-6 bin TL civarında.

"Piyasa rahatlar, şoförün yüzü güler"

Fatih'te bir taksi durağında çalışan Suat Kayış dört senedir taksicilik yapıyor. Bir plakayı ortağıyla işlettiğini söylüyor. Kayış yeni düzenlemeyi olumlu bulanlardan:

"Güzel bir uygulama bu. Piyasa rahatlar. En azından şoförlerin yüzü güler. Bu sistem taksicinin kazancını yarı yarıya etkiler 50 lirayla gidiyorsa yüz lirayla gider evine. "

Kayış sektörde fiyatları asıl yükseltenlerin oto centerlar olduğunu söylüyor:

"Almanya'da yaşayan biri ya da mesleği taksici olmayan biri bir, iki plaka satın alıyor ve oto center'a kiraya veriyor. Aylık 5 bin lira kira istiyor plaka başına. Oto center da üzerine kendi karını koyuyor, plakayı aylık 6-7 binden kiraya veriyor. Olan şoföre oluyor. O parayı, günlük yevmiyeyi çıkarana kadar göbeği çatlıyor şoförün. Şoföre günlük mesela 170 lira veriyor. Oto center oturduğu yerden para kazanıyor."

50 yıldır taksicilik yapan 71 yaşındaki Çetin Yeşil de yeni düzenlemeden umutlu. Yeşil'in çalıştığı durakta 50 şoför çalışıyor. Ancak bunların sadece dördü plaka sahibi. Yeşil yeni düzenleme ile plaka fiyatlarının düşebileceğini söylüyor:

"Yeni düzenlemeden umutluyum. Artık düzelsin. İyi olur. Bir sürü şikayetimiz vardı. İlelebet şoför olarak kalıyorsun, araba sahibi olma durumun yok. Bu işe başlıyorsun, elin ayağın tutuncaya kadar çalışsan dahi ne plaka ne araç sahibi olabiliyorsun. Bir düzenleme yapılır. Daha az insana plaka satılır. Satacak insan bulamazsan fiyatlar düşecek."

Taksicilerin büyük bölümü de denetim sağlandığı sürece yeni düzenlemenin kendilerine de fayda sağlayacağını düşünüyor.

"Kimse karışamaz, hüküm koyamaz"

Bayrampaşa'da 30 yıldır taksicilik yapan 50 yaşındaki Bilal Gündoğdu babasından kalan taksi plakasını işletiyor. O da arada kendi taksisinin başına geçiyor. Yeni düzenlemeye şiddetle karşı:

"Yeni düzenleme yanlış. Demokratik bir ülkede neyin kime satılacağına kimse karışamaz. İsteyen istediğini istediği kişiye satar. Kanunlar, yetkiler çerçevesinde tabii. Kimse karışamaz, hüküm koyamaz. Bu zamana kadar devlet kendi eliyle ihale yapmış. İhale yaparken hangi taksiciyi baz almış?"

Gündoğdu düzenlemenin taksiciyi korumadığını ileri sürüyor, ancak neden fayda sağlamayacağı sorusunu yanıtsız bırakıyor.

"Her gün binlerce plaka satılıyormuş gibi gösteriliyor"

Taksiciler Esnaf Odası Başkanı Yahya Uğur yeni düzenlemeyle taksi şoförlüğü yapmak isteyen herkesin taksi plakası alabileceğini söylüyor. Denetiminin de belediye tarafından yapılacağını belirten Uğur, düzenleme ile belediyenin asıl amacının yalan haber furyasını durdurmak olduğunu söylüyor:

Taksi plakası zaten çok fazla alınan, satılan bir şey değil. Bir yılda 700 kişi alıyor. Bunların 500'ü babadan oğluna devir. Medyada sanki her gün binlerce alınıp satılıyormuş gibi gösteriliyor. Zaten bizim esnafımızın aylık kazancı 5-6 bin lira gibi bir şey. Araba değiştirin denildiğinde bile zorlanıyorlar. Ama kamuoyunda sanki her gün iki bin lira kazanıyormuş gibi değerlendiriliyor. Bunlar da bizim esnafımızı rahatsız ediyor. Bu söylentilerin önünü almak gerekiyordu."

Uğur yeni düzenlemeyle taksicilerin en çok şikayet ettiği oto center sahiplerinin fiyatları yükseltmesi konusuna da çözüm bulunacağına inanıyor:

"Oto center gerçekten esnafın dışında birilerine plaka satmanın yolunu arıyor. Kiralıkları artırmaya çalışıyorlar ya da hayali plaka satıyorlar. Bunların her biri bizim için kayıp. Orada şoföre de zulüm ediliyor. Eğer bu karar bu plaka sahibi ve şoförlerinin dışında aracı araya girip, para kazanan kesimleri engellerse, hem plaka sahibi hem de şoför daha fazla para kazanır. Bu yüzden hani böyle bir karar alınıyor ama en çok bağırtı oto center'dan çıkıyor. Çünkü onlar zarar edecek bu işten."