Doları absorbe edecek hava yastığımız var

DİLEK GÜNGÖR

Son dönemde medyada dolar üzerinden pompalanmaya çalışılan kriz çığırtkanlığını ekonomist Serkan Özcan ile konuştuk. Dolara karşı diğer ülke para birimlerinin de değer kaybettiği bir dönemden geçildiğini belirten Özcan, "Türkiye'de 2002 öncesindeki gibi bir dolarizasyondan çok uzağız. Ekonomimiz geçmiş 13 yıl boyunca sağladığı başarılarla dolardaki yükselişin muhtemel negatif sonuçlarını absorbe edecek güçlü hava yastıkları kazandı" dedi.

Dolardaki yükselişin altında sizce ne var? Halkın dövize talep göstermemesi Türkiye ekonomisinin dolarizasyondan kurtulduğunu mu gösteriyor?

1 yıldır diğer ülkelerin para birimleri de dolara karşı değer kaybediyor. TL'nin dolar karşısındaki değer kaybı global trendden pek de farklı değil. Örneğin, son 1 yılda İsveç kronu yüzde 24, euro 22, Ukrayna grivnası 51, Rus rublesi 30, Brezilya reali 25 geriledi. Bu dönemde TL'deki değer kaybı ise yüzde 21 oldu. Ama sizin de bahsettiğiniz gibi, 2002 öncesindeki gibi bir dolarizasyondan çok uzağız. 13 yılda istikrarın sonucu olarak gelişen düşük enflasyon, güçlü bankacılık sistemi ve sağlıklı kamu maliyesi ile birlikte Türkiye ekonomisinde dolarizasyonun ağırlığı önemli bir biçimde azaldı. 2002 öncesinde Türkiye'deki mevduatların yüzde 60'tan fazlası döviz cinsinde tutulurken, şimdi bu oran yüzde 40'a geriledi. İstikrar öncesi Türkiye'de gerek kurumsal gerekse bireysel yatırımcılar açısından dolar hem bir yatırım aracı hem de sözleşmelerin temel para birimi olarak işlev görürken, şimdi bu alışkanlığın değiştiğini ve TL'ye olan güvenin önemli ölçüde arttığını görüyoruz. Teorik olarak, düşen emtia fiyatları ve ihtiyatlı finansal politikalar nedeniyle cari işlemler açığı azalan bir ülkede para biriminin güçlü dolar trendine rağmen göreceli olarak değer kaybının daha sınırlı kalması beklenir. Ancak özellikle uluslararası finans çevrelerinin son iki yılda Türkiye ekonomisine ve siyasetine yönelik en hafif tabiriyle adil olmayan yaklaşımlarının olumsuz algıyı körüklediğini düşünüyorum. Son dönemde TL'de yaşanan değer kaybının önemli bir kısmı global gelişmelerle açıklansa da, ülkemize karşı yaklaşık iki senedir süren yoğun negatif algı operasyonlarının da etkisi azımsanamaz.

Dolardaki yükseliş ekonomiyi nasıl etkileyecek?

Türkiye ekonomisi 13 yıl boyunca sağladığı başarılarla, dolardaki yükselişin muhtemel negatif sonuçlarını absorbe edecek güçlü hava yastıkları kazandı. Bunların başında düşük kamu borcu, güçlü bankacılık sektörü ve fiyat istikrarı geliyor. Dolardaki yükselişin enflasyona ve iç talebe bir miktar olumsuz etkileri olacaktır ancak hükümetimiz kamu maliyesi ve bankacılık sektörü aracılığıyla büyümeyi canlandıracak manevra alanlarına sahip. Ayrıca dolardaki yükselişin sadece para birimlerine karşı değil, emtia fiyatlarına karşı da olduğunu dikkate alırsak; enflasyona etkisini nötr de kabul edebiliriz. Üstelik cari işlemler açığı açısından bakarsak, enerji ithalatçısı bir ülke olarak petrol fiyatlarındaki hızlı ve büyük ölçüde kalıcı düşüşten olumlu etkilendiğimizi görüyoruz.

DÜNYADA FAİZ UZUN SÜRE DÜŞÜK KALACAK

Küresel düşük faiz ortamı devam edecek mi?

Keşke hemen artırsa da, faiz arttığında endişe edildiği kadar bir risk oluşmayacağını görmüş olsak! Şaka bir yana, ben küresel ekonomide müzmin durgunluk (secular stagnation) olarak tanımlanan süreç nedeniyle, dünya çapında faizlerin uzun süre düşük kalacağına inanıyorum. Bu bağlamda Fed hiç faiz artırmasa bile, Çin ve Avrupa ekonomilerindeki para politikaları görünümü nedeniyle görece sıkı bir para politikasına sahip olacaktır. Hatırlayın, 2014 sonunda Fed'den faiz artırımı bekleyenler vardı. Yaklaşık bir buçuk senedir aynı şeyi söylüyorum; tahmin edilenden daha az ve daha geç faiz artıracaklar. Yılın sonlarına doğru faiz artırımı görebiliriz eğer ABD ekonomisinde ılımlı büyüme süreci korunabilirse; faiz arttığında ise şu an endişe edilen kadar dolarda güçlenme görmeyeceğimizi ve daha kontrollü bir değerlenmeye şahit olacağımızı düşünüyorum.

YÜKSEK FAİZ HAVALARI NORMALLEŞTİRİR Mİ?

Merkez Bankası'nın tutumunu nasıl buluyorsunuz?

Kasımda Merkez Bankası'ndan (MB) faiz indirimi bekleyen tek ekonomisttim. MB'nin faiz indiriminde geç kaldığını ve sürecin yeterince iyi yönetilemediğini düşünüyorum. Para politikası araçları ile kontrol edilebilir olan gıda haricindeki tüketici enflasyonu mart ayı itibarıyla yıllık bazda yüzde 5.2 ile dört yılın en düşük seviyesine geriledi. Kasım ayında yaptığım tahminlerde, enflasyondaki gerilemeyi ve destekleyici küresel likidite koşullarını öngörerek faiz indirimine ihtiyaç olduğunu düşünmüştüm. Küresel ve jeopolitik belirsizliklerin artmasıyla son dönemde TL hızla değer kaybetmiş olsa da, iç talebi desteklemek ve daha yüksek bir büyüme oranına ulaşabilmek adına para politikalarının daha destekleyici tonda olmasını yeğlerdim. MB gıda dışı enflasyonda hedefine yakın bir seviyeye ulaşmış durumda ancak ağır soğuk hava koşulları nedeniyle yüksek seyreden gıda enflasyonu nedeniyle faizleri yüksek tutuyor. Sizce faizi yüksek tutmak havaları normalleştirebilir mi?