Türkiye sosyal devlet ile tanıştı

BURCU ÇALIK

SABAH, son yıllarda büyük artış gösteren sosyal yardımlara mercek tuttu. Son 13 yılda kadın, erkek, çocuk, yaşlı, engelli, şehit yakını ve gazi "sosyal devlet" anlayışı ile tanıştı. Yürütülen "insan odaklı" politikalar ile milyonlarca dezavantajlı vatandaşın, yoksulun yüzü güldü. Son 13 yılda sosyal politikalar alanında yapılan yenilikler şöyle:

SOSYAL YARDIMLARA 33 MİLYAR LİRA:

UNDP tarafından açıklanan İnsani Gelişme Endeksi sıralamasında Türkiye 2000'de 158 ülke arasında 80'inci sırada iken, 2014'te 187 ülkede 69'uncu sıraya ulaştı ve "yüksek insani gelişmişlik" kategorisinde yer almaya başladı. Günlük 2.15 doların altında yaşayan insan kalmadı. Sosyal harcamalarının GSYH'ya oranı yaklaşık 2.5 katına çıktı.

9.2 MİLYON VATANDAŞIN SİGORTA PRİMİ KARŞILANDI:

Devlet, 2014'te 9.2 milyon vatandaşın 4.67 milyar liralık Genel Sağlık Sigortası primini karşıladı. Sosyal yardım harcamalarına 2002'de 825 milyon lira kaynak aktarılırken 2015'te 33 milyara ulaştı. 1.8 milyon vatandaşa sıra beklemeden alabilmesi için "sosyal yardım kartı" dağıtıldı.

ENGELLİ BAKIMI İÇİN 4.5 MİLYAR LİRA:

2005'te ilk Engelliler Kanunu'nu çıkarıldı. Böylelikle bin 500 maddelik Engelliler Hukuku oluşturuldu. 2013'te mevzuatlardan "sakat, çürük, özürlü" ifadeleri kaldırıldı. Engelli vatandaşların evde bakımı için 500 bin vatandaşa 4.5 milyar lira ödeme yapılırken, yaşlılara bakım yardımı 3.9 milyar lira oldu.

2 MİLYON ÖĞRENCİYE YARDIM:

Çocukların okula gitmesi karşılığında verilen ve 3.5 milyon lira kaynak aktarılan "şartlı eğitim yardımlarından" yıllık ortalama 2 milyon çocuk faydalandı. Şartlı sağlık yardımları kapsamında ise yıllık ortalama 1 milyon çocuğun ailesine 1.4 milyar TL kaynak aktarıldı.

ANNELERE DOĞUM, EVLENECEKLERE ÇEYİZ YARDIMI:

Nüfusun dinamik yapısının korunması amacıyla ilk kez bu yıl ilk çocuk için 300, ikinci çocuk için 400, üçüncü çocuk içinse 600 lira devlet yardımı hayata geçirildi. Çalışan annelere kreş, esnek çalışma, işçi babalara doğum izni uygulamaları başlatıldı.

ŞİDDETE SIFIR TOLERANS:

2012'de çıkarılan "Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun" ile şiddetle mücadelede "sıfır tolerans" ilkesi benimsendi. Evlilik öncesi, boşanma danışmanlığı ve aile eğitimi gibi programlar hayata geçirildi. Her aileye bir sosyal danışman sağlayacak ASDEP uygulanmaya başlandı. Şiddet mağduru kadınlar için Şiddeti Önleme ve İzleme Merkezleri açıldı. Mağdurlara kimlik değişiminden, barınma hakkına kadar uzanan yeni yasal haklar tanındı.

DUL KADINA, ASKER AİLESİNE, YETİME DESTEK:

Çeşitlendirilen sosyal yardım programları ile ilk kez eşi vefat eden kadınlara, muhtaç asker ailelerine, muhtaç asker çocukları ve yetimlere destek sağlandı. Eşi vefat eden 280 bin kadına 753 milyon lira ödeme yapılırken, 125 bin muhtaç ailesine de iki ayda bir 500 lira destek sağlandı. Mayısta başlayan uygulama ile ise 200 bin öksüz, yetim ve asker çocuğu Haziran ayından itibaren 18 yaşına kadar maaşa bağlanacak.

ŞEHİT YAKINLARINA İSTİHDAM:

2012'de çıkarılan kanun ile şehit yakınlarına, gazilere kamuda iki istihdam hakkı getirildi. İlk kez terör olaylarından zarar gören sivil şehit yakınları da kapsama alındı. Bu çerçevede son bir yıllık dönemde binlerce şehit yakını, gazi kamuda işe başladı.

BAŞÖRTÜSÜ AYRIMCILIĞI KALKTI:

Kadın-erkek fırsat eşitliği ilkesi Anayasa'nın 10'uncu maddesinde yapılan değişiklikle güçlendirildi, kadınlar için "pozitif ayrımcılık" ilkesi anayasal güvenceye kavuştu. Dini inançları, başörtüsü yüzünden ayrımcılığa uğrayan kadınların eğitim ve çalışma haklarını kullanabilmeleri sağlandı. 2010-2014 döneminde izlenilen politikalarla 1.5 milyon kadına yeni iş imkanı sağlandı.

ÇOCUKLAR "EVE" DÖNDÜ:

Ekonomik durumu yetersiz 80 bin çocuğun aileleri yanında yaşamasını sağlamak için aylık 560 lira tutarında maddi destek sağlandı. 2002'de evlat edindirilen kimsesiz çocuk sayısı 7 bin iken 2014 sonu itibariyle 14 bin çocuk evlat edindirildi. Koruyucu aile sayısı 4 binin üzerine çıktı. Bu destekler için 500 milyon liranın üzerinde kaynak ayrıldı. Koğuş tipi yurtların neredeyse tamamını kapatan hükümet, çocukları ev tipi sisteme geçirdi. Suç mağduru çocukların rehabilitasyonu için hizmet veren Çocuk Destek Merkezleri kuruldu.