Türkiye için formül 'R2P' koruma sorumluluğu

Zeynep Tuğrul

Suriye'deki terörden kaçmaya çalışan mültecilerin can güvenliği için "Güvenli Bölge" uygulamasını gündeme getiren Ankara, bu talebini 2005 BM Dünya Zirvesi'nde alınan "Koruma Sorumluluğu-R2P" kararına dayandıracak.

Türkiye, Suriye halkının haklarını, R2P'nin, "Yurttaşlarını, etnik temizlik, savaş suçları, soykırım ve insanlığa karşı suçlardan koruyamayan devletlerde yaşanan krize, uluslararası toplum anında ve etkili müdahalede bulunabilir; silahlı müdahale yapabilir" maddesiyle arayacak.

R2P formülü

Esad Rejimi'nin başlatıp, DAEŞ ve PYD ile devam eden terör ortamından bu yana milyonlarca sığınmacıya ev sahipliği yapan Türkiye, kucak açtığı mültecilerin "koruma sorumluğunu" da almaktan çekinmiyor.

Ankara, bu sorumluluğunu dünyaya BM'nin "Koruma Sorumluluğu-R2P" bildirisi ile duyurmaya hazırlanıyor. Güvenli Bölge konusunda STAR'a konuşan yetkililer, "Egemenlik sadece hak değil, aynı zamanda sorumluluktur" diyerek, Türkiye'nin egemen bir ülke olarak sınır kapısını açtığı Suriyeli mültecilerin sorumluluğunu da taşıdığını vurguladı.

Ankara'dan dünyaya mesaj

Türkiye'nin, "Güvenlikli Bölge" uygulamasını, hem sığınmacıları Türkiye'ye zorunlu göçe mecbur bırakmayacağı, hem de kendilerine gönderilen yardımların güvenle teslim edileceği gerekçelerinden dolayı gündeme getirdiğini vurgulayan yetkili, "Türkiye, bu talebini ise, BM Dünya Zirvesi kararlarından R2P ile hukuksal zemine oturtuyor" dedi.

Ankara, dünyaya, "Güvenlik anlayışının artık devletlerarası gerginlik ve çatışmalarla sınırlı değil. Günümüzde, Suriye gibi devletlerde yaşanan insan hakları ihlalleri, zorunlu nüfus hareketleri ve yoksulluk da uluslararası güvenliği tehdit etmektedir" diyerek seslenecek.

11 Eylül sonrası ABD, Irak'a karşı gerçekleştirdiği askeri harekatı da R2P'ye dayandırmıştı. BM'nin R2P kararı ise, Afrika Birliği'nin 2000 yılında yayınlanan kuruluş bildirgesinin, şu maddesine dayanıyor: "Ağır insan hakları ihlalaleri yaşanan ülkelerin komşuları, duruma seyirci kalmamalıdır:"

R2P NEDİR?

Türkçeye "Koruma Sorumluluğu" olarak çevrilen R2P, 2005 yılındaki BM Dünya Zirvesi kararlarından biri olan "Responsibility to Protect" şartının kısaltılmış hali. R2P, BM bildirgesinde ise şu 3 sütun üzerinde yükseliyor:

1- Devletin birinci sorumluluğu yurttaşlarını etnik temizlik, savaş suçları, soykırım ve insanlığa karşı suçlardan korumaktır.

2- Koruma sorumluluğunu yerine getirmekte başarısız olan devletlere karşı koruma sorumluluğu bulunmaktadır.

3- Halkını bu dört suçtan biri ya da bir kaçına karşı koruyamayan ya da korumayan devletlerde yaşanan krize BM Şartı'nın çizdiği sınırlar içinde uluslararası toplum anında ve etkili müdahalede bulunabilir. Soykırım ve kitlesel kıyım durumunun sürekli hale gelmesi durumunda silahlı müdahale yapılabilir.

Suriye sınırına askeri sevkiyat

Gaziantep'in Karkamış ilçesinde sınır hattına önceki gün zırhlı araçların konuşlandırılmasının ardından, dün de Kilis'e askeri araç sevkiyatı yapıldı. IŞİD üyeleri de Karkamış'ın karşısındaki Cerablus'ta hendek kazıyor. 5. Zırhlı Tugay Komutanlığı'ndan çıkan 32 tank, zırhlı personel taşıyıcılar ve askeri personeli taşıyan otobüsler güvenlik önlemi altında Kilis'e hareket etti. Tank ve diğer askeri araçlar, Suriye sınırındaki Elbeyli ilçesinde belirlenen noktalara konuşlandırılacak. Kilis'in Elbeyli ilçesi Suriye sınırında. Sınırın karşı tarafında stratejik öneme sahip Savran kasabası bulunuyor. IŞİD 1 Haziran'da Halep merkezine 40 kilometre uzaklıkta bulunan Savran kasabasını ele geçirmişti. Önceki gün de Karkamış Sınır Kapısı çevresine ve sınır hattındaki bazı noktalara zırhlı araçlar konuşlandırılmıştı. Karkamış'ın karşı tarafı da IŞİD'in kontrolündeki Cerablus kenti. Kentte sessizlik hakim. Sınıra yakın bölgedeki binalarda kalan IŞİD üyeleri hendek kazıyor. Sınır hattını zaman zaman yaya olarak da kontrol eden ekipler, Suriye tarafındaki gelişmeleri yakından takip ediyor.