ABD ile Türkiye arasında imzalanan mutabakatın şifreleri

Bahar BAKIR / Murat GÜRGEN

HABERTÜRK, ABD ile Türkiye arasında IŞİD'le mücadele konusunda imzalanan mutabakatın şifrelerini açıklıyor. Taraflar, Türkiye'deki üslerin yabancı uçaklara ve askerlere açılması konusunda anlaşma sağlarken, IŞİD'den arındırılacak bölgeye yerleştirilecek unsurlar ile PYD ile Esad'ın konumlarına ilişkin müzakereler sürüyor. 10 soruda mutabakatın ve ABD ile devam eden görüşmelerin şifreleri şöyle:

1- GÜVENLİ BÖLGE KURULACAK MI?

Cerablus-Azez hattında 110 kilometrelik IŞİD'den arındırılmış bölge oluşturulacak. Uluslararası hukuktaki güvenli bölge statüsünü taşımasa da bu bölgedeki Suriyelilerin can güvenliği sağlanmış olacak. Koalisyon güçlerinin operasyonlarına Suriye müdahale etmediği için hem havadan hem karadan güvenliği sağlanan bir arındırılmış bölge oluşacak. Bu konuda taraflar anlaştı.

2- IŞİD'DEN ARINDIRILMIŞ BÖLGE NASIL SAĞLANACAK?

ABD öncülüğündeki koalisyon güçlerinin IŞİD'i süpürerek boşalttığı alanda, ılımlı muhaliflerin kontrolü ele geçirmesi sağlanacak. Ilımlı muhalifler olarak öne ÖSO çıkıyor. Bu konuda da anlaşma sağlandı.

3- DEMOGRAFİK YAPI NASIL KORUNACAK?

IŞİD'den arındırılmış bölgeye özellikle Türkmen güçlerinin yerleştirilmesi üzerinde duruluyor. Türkiye, bu talebi masaya koydu. Böylece PYD'nin Kürt kantonlarını birleştirerek demografik yapıyı bozma girişimi engellenecek. Halen ABD, PYD'den istihbarat desteği alıyor. Bu istihbarat ağına ÖSO da eklenerek Türkmen ve Arapların hedef alınması riski ortadan kaldırılacak.

4- IŞİD'DEN TEMİZLENECEK BÖLGEYE MÜLTECİLER GERİ DÖNECEK Mİ?

İsteyen mülteciler, IŞİD'den arındırılmış bölgeye yerleşecek. Türkiye'ye yönelik yeni bir göç dalgası gündeme gelirse, mülteciler bu bölgeye yerleştirilecek. Bu bölgeye kurulacak kamplarda yaşayacak olan mülteciler, zamanı geldiğinde evlerine dönebilecek. Bu konuda da mutabık kalındı.

5- ÇEKİÇ GÜÇ BENZERİ OLUŞUMA GİDER Mİ?

Şu anki yapının Çekiç Güç'le bir benzerliği bulunmuyor. İleride, Esad uçaklarının bölgeyi tehdit etmesi halinde uçuşa yasak bölge uygulaması söz konusu olabilir. Çekiç Güç görüşmelerini yürüten dönemin Dışişleri Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı emekli Büyükelçi Uluç Özülker, "O dönemde güvenli bölge, oradaki Kürtlerin güvenliği için kuruldu. Oysa bugün kurulması istenen güvenli bölge, Türkiye'nin kendisine saldırılmasını önlemek ve mültecilerin yolunu kesmek içindir. Sonuç olarak Çekiç Güç'le bunun uzaktan yakından ilgisi yoktur" dedi. Çekiç Güç Eşkomutanı olarak görev yapan Emekli Hava Korgeneral Erdoğan Karakuş da "Esad rejiminin tehdidi olursa, belki o zaman uçuşa yasak bölge oluşturulabilir. O zaman Esad'a 'Bu bölgeye 10 kilometreden fazla yaklaşan uçağını vururuz' denebilir" diye konuştu.

6- TÜRKİYE HANGİ ÜSLERİNİ NE AMAÇLA AÇACAK?

Diyarbakır Üssü, muharip savaş uçaklarının konuşlanması ve Suriye'ye yönelik bombardımana katılması için açılacak. Malatya'daki ABD radar üssü ve Batman Üssü'nde konuşlanacak insansız hava araçları harekata istihbarat katkısı sağlayacak. İncirlik lojistik üs olacak. Bu konuda anlaşma sağlandı.

7- TÜRKİYE'NİN ÜSLERİNİ HANGİ ÜLKELER KULLANAMAYACAK?

Türkiye ve ABD'nin ortak kararıyla açılacak olan üslerde, koalisyon güçleri ve bölge ülkeleri yer alacak. Koalisyon güçleri arasında, Türkiye'nin diplomatik ilişkisinin olmadığı ülkeler bulunuyor. Bu çerçevede koalisyon üyesi olan Mısır ve İsrail'e üsler açılmayacak. Asker ve uçak getirecek ülkelere de Türkiye, ABD ile ortak karar verecek.

8- IŞİD'E KARŞI PYD/YPG DESTEKLENECEK Mİ?

Önümüzdeki süreçte Türkiye'nin PYD/YPG'ye ilave bir katkı vermesi beklenmiyor. ABD ise karada IŞİD'e karşı mücadelede PYD'yi etkin bir şekilde kullandığından lojistik ve silah desteği vereceğini açıkça söylüyor. Bu konu, Türkiye ile ABD arasındaki müzakerelerin en hassas noktasını oluşturuyor. Görüş ayrılıklarının giderilmesi zamana bırakıldı.

9- ESAD'A KARŞI OPERASYON YÜRÜTÜLECEK Mİ?

ABD ile varılan mutabakat sadece IŞİD'i kapsıyor. ABD, önceliği IŞİD ile mücadeleye veriyor. Şu an Esad'ın indirilmesine yönelik bir plan yok.

10- ABD İLE YENİ BİR ANLAŞMA İMZALANACAK MI?

Bakanlar Kurulu kararının imzalanmasıyla yürürlüğe giren mutabakat çerçevesinde üslere, ABD askeri ve uçakları her an konuşlanabilir. Diğer ülkeler, ABD ile müzakereler sonrasında üsleri kullanabilecek. Bunun için de TBMM'nin kabul ettiği tezkere yeterli görülüyor. Ülkelerle, ayrı bir anlaşma imzalanmayacak.