KİT personeline yasak diğer kamu personeline serbest

Memurlar için ticari kazanç getirici faaliyetlerde bulunma yasağı ile KİT personeline getirilen Başka İş ve Hizmet Yasağı arasında oldukça fark bulunmaktadır ve kurallar KİT personeli için daha sıkıdır.

657 sayılı Kanun'un ticaret ve diğer kazanç getirici faaliyetlerde bulunma yasağı başlıklı 28'inci maddesinde memurlara hangi faaliyetin yasaklandığı açıkça belirlenmiştir. Bu madde kapsamında memurların anonim ve limited şirket ortağı olması mümkünken 399 sayılı KHK'de şirket ortaklıkları daha farklı düzenlenmiş ve daha sıkı kurallar getirilmiştir. Yine memurların eşleri, reşit olmayan veya mahcur olan çocukları, yasaklanan faaliyetlerde bulunabilirken KİT personelinin eş ve çocukları yasak kapsamındadır.

KİT personeli için hangi kurallar getirilmiştir?

399 sayılı KHK'nın Başka İş ve Hizmet Yasağı başlıklı 15'inci maddesinde KİT personeli için getirilen yasaklar açıkça belirtilmiştir. Buna göre;

Teşebbüs ve bağlı ortaklıkların genel müdür, müessese müdürleri ile yönetim kurulu ve yönetim komitesi üyeleri ve her çeşit personeli bu Kanun Hükmünde Kararname'de öngörülen haller dışında başka bir işle meşgul olamazlar.

Ayrıca, bu personeller;

1- Anonim şirketler hariç olmak üzere, çalıştıkları kuruluşların faaliyet konusuna giren mal ve hizmetlerin istihsal ve ticareti ile uğraşan şirketlere ortak olamazlar. Bunların eşleri ile reşit olmayan çocukları da aynı yasaklara tabidir. Halbuki 657 sayılı Kanun'a tabi memurlar için böyle bir sınırlama yoktur. Memurlara yasak olan faaliyetleri çocukların ve eşlerin yapmasına engel bir durum yoktur.

2- Teşebbüs yönetim kurulunun muvafakatı üzerine teşebbüs veya bağlı ortaklıkların iştiraklerinin yalnız birisinde olmak kaydıyla bulundukları yerdeki, uygun aday bulunamaması halinde başka yerdeki iştiraklerin yönetim kurulu üyeliğine, denetçiliğine ve tasfiye kurulu üyeliğine getirilebilirler.

3- İlgili Bakanlık personeli de, kendi görevlerine ek olarak bakanın izni ile teşebbüs genel müdürü tarafından, bu fıkrada adı geçen görevlere atanabilirler.

Bunlara yasak olmayan faaliyetler hangileridir?

KİT personeli için yasak getirilen faaliyetlerin kapsamı dışında olan iş ve hizmetler tek tek sayılmıştır. Buna göre;

1- Esas görevlerine halel gelmemesi ve teşebbüs genel müdürü veya yetki vereceği diğer amirlerin uygun görmesi şartıyla, her türlü eğitim ve öğretim faaliyetlerinde görev alınması mümkündür.

2- Kanunla kurulmuş sosyal güvenlik kuruluşları, kamu kurumu niteliğini haiz kuruluşlar, teşebbüsün faaliyetleri ile ilgili sosyal ve mesleki nitelikteki kuruluşların yönetim, denetim ve istişare organlarında görev alınması yasak kapsamına girmemektedir.

3- Kişiler, kurum ve kuruluşlarca, görevleri dolayısıyla teşebbüs ve bağlı ortaklık personeli aleyhine açılan davalarda, teşebbüs genel müdürünün uygun görmesi şartıyla görevlendirilecek avukatlarca savunma yapılması da yasak kapsamı dışındadır.

4- Bilirkişilik ve hakemlik gibi kanunlardan doğan görevler.

5- Kısmi zamanlı olarak istihdam edilen sözleşmeli personelin hangi iş veya hizmetleri yapamayacağı sözleşmelerinde belirtilir.

Aykırı hareket eden sözleşmeli personelin görevi sona erdirilir

657 sayılı Kanun'un 28'inci maddesine aykırı hareket eden memurlara 657 sayılı Kanun'un 125'inci maddesinde yer alan hüküm gereğince kademe ilerlemesinin durdurulması cezası verilmektedir. Aynı ceza KİT'lerde çalışan memurlar içinde geçerli olup, ilaveten 399 sayılı KHK'nin 15'inci maddesinde yer alan kısıtlamalara aykırı hareket de, kademe ilerlemesinin durdurulması cezasını gerektirmektedir. Ancak, KİT'lerde çalışan sözleşmeli personelin Başka İş ve Hizmet Yasağı'na aykırı hareket etmesi halinde sözleşmeleri feshedilerek görevleri sonlandırılmaktadır.

Memurlar serbest meslek icra edebilir mi?

657 sayılı Kanun'un 28'inci maddesinde yapılan değişiklik sonrasında; memurlar, mesleki faaliyette veya serbest meslek icrasında bulunmak üzere ofis, büro, muayenehane ve benzeri yerler açamaz; gerçek kişilere, özel hukuk tüzel kişilerine veya kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarına ait herhangi bir iş yerinde veya vakıf yükseköğretim kurumlarında çalışamazlar.

Memurlar denetimi altındaki teşebbüsten menfaat sağlayabilir mi?

5684 sayılı Sigorta Kanunu'nun 30'uncu maddesi uyarınca Türkiye Sigorta ve Reasürans Şirketleri Birliği nezdinde 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu'na tabi çalışan devlet memurlarının söz konusu Sigorta Tahkim Komisyonu'nda hakem olarak görev almaları mümkün müdür?

657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 30'uncu maddesinde; "Devlet memurunun, denetimi altında bulunan veya kendi görevi veya mensup olduğu kurum ile ilgisi olan bir teşebbüsten, doğrudan doğruya veya aracı eliyle her ne ad altında olursa olsun bir menfaat sağlaması yasaktır." hükmü yer almakta olup, memurların denetimleri altındaki teşebbüslerden menfaat temin etmesi yasaklanarak tarafsızlıklarını korumaları konusunda bir amir hüküm getirilmiştir.

Devlet Personel Başkanlığı vermiş olduğu 23/10/2008 tarihli ve 19059 sayılı görüşte bu konuda şu ifadelere yer vermiştir; 5684 Sayılı Sigorta Kanunu'nun 28'nci maddesinin birinci fıkrasında ve 4059 sayılı Hazine Müsteşarlığı ile Dış Ticaret Müsteşarlığı Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun'un 2'nci maddesinin (e) bendinde yer alan hükümler gibi ilgili mevzuatında sigortacılık alanında denetim ve gözetim yetkisi bulunan kurumlarda çalışan devlet memurlarının Sigorta Tahkim Komisyonu'nda hakem olarak görev almaları hususunun 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 30'uncu maddesinde yer alan "denetimi altındaki teşebbüsten menfaat sağlama niteliğinde bir faaliyet yerine getirmemesi" şartına aykırılık teşkil edeceği belirtilmiştir.