Yargıtay ve AYM: Erkeğin soyadı zorunlu değil

Fevzi ÇAKIR

Kadınlar yıllardır yürüttükleri soyadı mücadelesini kazandı. İki yüksek mahkemeden iki önemli karar geldi. Bunlardan ilki, Diyarbakır'da yaşayan Hayriye Özdemir'in Anayasa Mahkemesi'ne (AYM) taşıdığı dosyada verildi. 2003 yılında eşinden boşanan Özdemir, 2012'de Diyarbakır 5. Asliye Hukuk Mahkemesi'ne başvurarak, velayeti kendisine verilen çocuğunun soyadının boşandığı eşininki yerine "Özdemir" olarak değiştirilmesini istedi. Mahkeme, 2525 sayılı Soyadı Kanunu'na dayanarak talebi kabul etti. Ancak Yargıtay 18. Hukuk Dairesi, temyiz üzerine yerel mahkemenin kararını bozdu. Gerekçede, Türk Medeni Kanunu'nun 321. maddesine göre çocuğun, babanın soyadını taşıyacağı hükmüne gönderme yapıldı.

Özdemir, davayı bireysel başvuru yoluyla AYM'ye taşıdı. Yüksek Mahkeme de 25 Haziran 2015'te baktığı dosyada başvurucunun, Anayasa'nın 20. maddesinde güvence altına alınan "aile hayatına saygı hakkı"nın ihlal edildiğine oybirliğiyle karar verdi. "Eşlerin evlilik birliğinde eşit hak ve yükümlülüklere sahip olduğunu" vurgulayan mahkeme, ihlalin ve sonuçlarının ortadan kaldırılması için yeniden yargılama yapılmak üzere kararı Diyarbakır 5. Asliye Hukuk Mahkemesi'ne gönderdi.

'HAKLILIĞIMIZ ORTAYA ÇIKTI'

Anayasa Mahkemesi'nin çocuğuna kendi soy ismini verebileceğine hükmettiği Hayriye Özdemir, HABERTÜRK'e yaptığı açıklamada, yerel mahkeme ve Yargıtay'dan umdukları sonucu alamadıklarını belirterek, "AYM'den böyle bir karar çıkması beni çok memnun etti. Çocuğuma kendi soyadımı vereceğim" dedi. Özdemir'in avukatı Abdulkadir Sayıkan ise uzun bir hukuki sürecin ardından böyle bir kararın alındığını ifade ederek, "Haklı olduğumuz ortaya çıktı. Bu kararın ardından yeniden yargılama yoluyla müvekkilim soyadını çocuğuna verecek" diye konuştu.

YARGITAY: EVLİYKEN DE KENDİ SOYADINI KULLANABİLİR

Yargıtay, kadının evlilikte kendi soyadını kullanamayacağına ilişkin bugüne kadar oluşturduğu içtihadı, sürpriz bir kararla değiştirdi. Dava konusu olay şöyle gelişti: Araştırma görevlisi Hatice Yüksekyıldız, evlendikten sonra da kendi soyadı olan "Yılmaz"ı kullanmak için 2011'de Ankara 11. Aile Mahkemesi'nde dava açtı. "Yılmaz" soyismiyle birçok akademik eseri bulunduğunu, aynı zamanda uluslararası gemilerde kaptanlık yaptığı için buralarda soyismiyle tanındığını belirten Yüksekyıldız, sadece kızlık soyadını kullanabilmeyi talep etti.

Hakim Mustafa Karadağ, araştırma görevlisini haklı bularak aynı yıl davayı kabul etti ve kadının Yılmaz soyismini kullanabileceğine hükmetti. Ancak Yargıtay 2. Hukuk Dairesi, "Böyle bir yaklaşım Türk Medeni Kanunu'nun benimsediği aile birliği ve bütünlüğünün kocanın soyadı üzerinden devamına ilişkin genel prensibi ve kamu düzenini bozar" diyerek bu kararı bozdu.

Ancak Hakim Karadağ, dairenin kararına direndi. Bunun üzerine dosyayı görüşen Yargıtay Hukuk Genel Kurulu yerel mahkemeyi haklı bularak kararı onadı. Böylece kadınların evliyken bile tek başına kızlık soyadlarını kullanabilmesine ilişkin en üst yargı içtihadı oluştu.