PKK'ya yönelik operasyonlarda yetkili makam

Mahmut Esen

Askerler ile genel kolluk kuvvetleri olan polis ve jandarmanın; PKK bölücü terör örgütüne yönelik olanlar başta olmak üzere, yapılacak/yapılması gereken muhtelif operasyonlarda karar alma yetkilisi makam/makamlar konusunda kamuoyunda oluşan duraksamaları gidermek, operasyonlarda yetkili makamı açıklığa kavuşturma amacıyla halen yürürlükteki mevzuatımızdaki mevcut düzenlemeler özetle aşağıya çıkarılmıştır.

1-Askerlere (TSK mensuplarına) yönelik taarruz, askeri hizmetlerin yapılmasını engellenmesi, meşru müdafaa veya sıkıyönetim/OHAL gibi özel haller dışında, askerlerin genel asayiş olaylarında kullanılabilmesi için vali/kaymakam tarafından askeri birliklerden yardım istenilmesi gerekmektedir. (211 sayılı TSK İç Hizmet K. 80-82,87,89 ve 90. md., 5542 sayılı İller İdaresi K. 11/D, 32/E md.)

2-Vali/kaymakamlar sınırları içindeki genel/özel tüm kolluk kuvvetlerinin amiridir.

Mülki amirler suç işlenmesini önlemek, kamu düzen ve güvenini korumak için gereken tedbirleri almak zorundadır. Kolluk kuvvetleri; bu bağlamda, mülki amirlerin emirlerini derhal yerine getirmekle yükümlüdür.
Her gün il/ilçelerde saat 11.00 itibarıyla mülki amirin makamında emniyet ve asayiş saati yapılır. Jandarma komutanları ve emniyet müdürleri (24)saat içerisinde kendi bölgelerinde olan olayları; alınan/alınması gereken tedbirleri ve tekliflerini mülki amire açıklarlar. Alınacak tedbirler konusunda nihai karar, mülki amire aittir. Jandarma komutanları ve emniyet müdürleri, mülki amirin bu emirlerine uymak/ uygulamak zorundadır.

(5442 s. İler İdaresi Kanunu 11/A, 32/A md.; Emniyet ve Asayiş İşlerinde İl, İlçe ve Bucaklardaki Jandarma ve Emniyet Ödevlerinin Yapılması ve Yetkilerinin Kullanılması Suretini ve Aralarındaki Münasebetleri Gösterir Yönetmelik 4.md.)
3-Olay meydana geldikten/suç işlendikten sonra tüm kolluk kuvvetleri tarafından yürütülen/yürütülmesi gereken faaliyetler, mülki görevler olmayıp, adli kolluk işleri niteliğindedir.
Adli kolluk görevlileri; el koydukları olayları, yakalanan kişiler ile uygulanan tedbirleri emrinde çalıştıkları Cumhuriyet savcısına derhal bildirmek ve bu Cumhuriyet savcısının adliyeye ilişkin bütün emirlerini gecikmeksizin yerine getirmekle yükümlüdür. Adli görevlerinde kolluğun amiri C. Savcısıdır. ( 5271 sayılı CMK 161 md.)

1-Sıkıyönetim/Olağanüstü hal dönemleri dışında,

TSK mensupları müessir bir fiil ile taarruza uğranıldığı veya hizmetlerin yapılmasına etkili bir eylem/tehditle mukavemet edildiği; meşru müdafaa durumlarında (211 s.TSK İç Hizmet K. ( 80-82, 87,89 ve 90. md.ler)

1- Vali tarafından askeri birliklerden yardım istenmesi halinde; muhtemel olaylar için istenen askeri kuvvet, valinin görüşü alınarak olaylara hızla el koymaya uygun yerde, cereyan eden olaylar için ise olay yerinde hazır bulundurulur. (4442 s.İller İdaresi K. 11/D, 32/E md.ler)

2-- A) Vali, il sınırları içinde bulunan genel ve özel bütün kolluk kuvvet ve teşkilatının amiridir. Suç işlenmesini önlemek, kamu düzen ve güvenini korumak için gereken tedbirleri alır. Bu maksatla Devletin genel ve özel kolluk kuvvetlerini istihdam eder, bu teşkilat amir ve memurları vali tarafından verilen emirleri derhal yerine getirmekle yükümlüdür. (5442 s.k. 11/A, 32/A)

3- 4 - Emniyet ve asayiş hizmetlerini yürütme: a) Emniyet ve asayiş işleri illerde şu suretle yürütülür.

1 - Her gün saat (11) bütün Türkiye'de emniyet ve asayiş saatidir. Muayyen iş olsun olmasın tam bu saatte ve mühim hadiselerde saat kaydiyle mukayyet olmıyarak derhal jandarma kumandanları ve emniyet müdürleri (Bulundukları takdirde vekilleri) beraberce valinin ve bulunmadığı takdirde vekilinin yanına davet edilmeden giderler. Jandarma kumandanları ve emniyet müdürleri (24) saat zarfında kendi memuriyet ve inzibat bölgeleri içinde olan bütün vukuatı ve aldıkları haberleri, bunlara karşı alınan veya alınması gerekli bulunan tedbirleri ve tekliflerini bildirirler. Ve o gün için hizmete amade bulunan kuvvet miktarını da izah ederler. Vali veya vekili izahatı aldıktan sonra emir ve direktiflerini ağızdan bildirir. Mülkiye amirinin verdiği emir ve direktifler vaziyete uygun görülmezse jandarma kumandanı ve emniyet müdürü bu husustaki mütalaalarını bildirirler.Son karar mülkiye amirine aittir. Bu takdirde mülkiye amirleri bu emir ve direktiflerini yazılı olarak verirler; ve işbu emir mülkiye amirinin sorumluluğu altında yapılır. (EMNİYET VE ASAYİŞ İŞLERİNDE İL, İLÇE VE BUCAKLARDAKİ JANDARMA VE EMNİYET ÖDEVLERİNİN YAPILMASI VE YETKİLERİNİN KULLANILMASI SURETİNİ VE ARALARINDAKİ MÜNASEBETLERİ GÖSTERİR YÖNETMELİK 4.md.)

Cumhuriyet savcısının görev ve yetkileri

Madde 161 - (1) Cumhuriyet savcısı, doğrudan doğruya veya emrindeki adli kolluk görevlileri aracılığı ile her türlü araştırmayı yapabilir; yukarıdaki maddede yazılı sonuçlara varmak için bütün kamu görevlilerinden her türlü bilgiyi isteyebilir. Cumhuriyet savcısı, adli görevi gereğince nezdinde görev yaptığı mahkemenin yargı çevresi dışında bir işlem yapmak ihtiyacı ortaya çıkınca, bu hususta o yer Cumhuriyet savcısından söz konusu işlemi yapmasını ister.

(2) Adli kolluk görevlileri, elkoydukları olayları, yakalanan kişiler ile uygulanan tedbirleri emrinde çalıştıkları Cumhuriyet savcısına derhal bildirmek ve bu Cumhuriyet savcısının adliyeye ilişkin bütün emirlerini gecikmeksizin yerine getirmekle yükümlüdür.

(3) Cumhuriyet savcısı, adli kolluk görevlilerine emirleri yazılı; acele hallerde, sözlü olarak verir. (Ek cümle: 25/5/2005 - 5353/24 md.) Sözlü emir, en kısa sürede yazılı olarak da bildirilir.