Ankara sürekli ikaz etti Rusya geçiştirdi

EBRU ŞENGÜL

Rusya, Türkiye hava sahasını ihlal ettiği için düşürülen SU -24 tipi savaş uçağının ardından uluslararası arenada 'mağdur' rolünü kapmaya çalışırken, olayın Rusya'nın aymaz tutumu nedeniyle gerçekleştiği ortaya çıktı. Uçağın düşürülmesinden önce iki tarafın diplomatik ve askeri yetkilileri arasındaki görüşmelerde Rusların, Türkiye'nin hassasiyetlerini, "Hava ihlallerini çok büyütüyorsunuz, pilotlarımız İngilizce bilmiyor" diyerek adeta geçiştirdikleri öğrenildi. Rus ve Türk askeri yetkilileri sadece ekim ayında 5 defa yüz yüze görüşmüştü. Bir Rus askeri heyeti de, Ankara'ya gelerek ihlallere ilişkin izahatta bulunmuştu. Ankara, Rusya'nın Ankara Büyükelçisi Andrey Karlov'u geçen ay 3 defa Dışişleri Bakanlığı'na çağırmıştı.

HASASİYETLER ISRARLA GÖZ ARDI EDİLDİ

Rus tarafıyla gerçekleşen görüşmelerin perde arkasına ilişkin SA BAH'a bilgi veren diplomatik kaynaklar, Rusya ile yapılan resmi ve gayri resmi toplantılarda Ankara'nın hassasiyetlerinin göz ardı edildiğini söyledi. Kaynaklar, Ankara'nın krizin tırmandırılmaması yönündeki tüm çabalarına rağmen, Rus tarafının küçümser tavır içinde olduğunu belirtti. Rusya, bu tutumunun arkasındaki bahanelerini ise şöyle sıraladı:

"Hava ihlallerini çok büyütüyorsunuz, bunlar anlık giriş çıkışlar" şeklinde bir yaklaşımla Türkiye'nin uyarıları dikkate alınmadı ve ihlaller devam ettirildi.

Rusya masaya "Pilotlarımız İngilizce bilmiyor, uyarılarınızı anlamadılar" açıklaması ile geldi. Ancak Rusya'nın bu iddiası Ankara tarafından çürütüldü. Askeri yetkililer, Rusya'ya yapılan uyarının hem İngilizce hem Rusça olarak 5 dakikada 10 defa yapıldığını teyit etti.

Rusya, DAEŞ hedeflerini vurdukları iddiasını da bu görüşmelerde ısrarla devam ettirdi. Ancak, Rusya'nın bombardımanlarının yüzde 5'ten bile az bir kısmının DAEŞ hedeflerine yönelik olduğu uluslararası koalisyon tarafından da doğrulandı. Buna karşılık Rusya'nın, 'O zaman nereyi vuracağımızı Türkiye söylesin' şeklindeki küçümseyici tutumu da gerilimi arttırdı.

MANEVRA KABİLİYETİ MAZERETİ

Rusya Ankara'nın "Ilımlı muhalifleri değil, DAEŞ'i hedef alın" ihtarına rağmen, Rusya "Ilımlı muhalif terimi belirsiz" diyerek çözüm yollarını tıkadı.

Rusya, uçaklarının manevra kabiliyetinin kısıtlı olduğunu, bu yüzden anlık giriş çıkışlarının Türkiye'ye tehdit oluşturmadığını iddia etti. Ankara da bu argümana karşılık Türk hava sahasına yaklaşmadan en az 15 mil öncesinden uyarılara başlanacağını karşı tarafa bildirmişti.

Görüşmelerde Türkiye "Sınır güvenliğimize saygı bekliyoruz. Aksi takdirde bunun ciddi sonuçları olacak" mesajını hem Rus büyükelçiye hem de Rus askeri yetkililerine, her görüşmede iletti. Rus Büyükelçi Karlov ile Dışişleri Bakanlığı'nda bizzat görüşen Dışişleri Bakanlığı Müsteşarı Feridun Sinirlioğlu'nun da Ankara'nın hassasiyetinin altını çizdiği kaydedildi.

'RUS JETLERİ, NATO HAVA SAHASINI İHLAL ETTİ'

Bild gazetesi Alman Savunma Bakanlığı'nın F-16'lar tarafından düşürülen Rus jeti hakkındaki gizli raporunu yayımladı. Gizli raporda Rus jetinin NATO hava sahasını ihlal ettiği bildirildi. Söz konusu rapor NATO 'ya da gönderildi. Raporda "24.11.2015 tarihinde öğlen öncesinde iki Rus Jeti (SU -24) Türk hava sahasını ihlal etti. Onaylanmıştır" ifadesi yer aldı. Rus jetlerinin hareketlerinin ayrıntılı olarak anlatıldığı raporda; Rus jetlerinin ilk önce Türk sınırına 10-15 kilometre paralel uçtukları, sonra sola yönelerek, Türk hava sahasını 2-4 km arasında yaklaşık 17 saniye süreyle ihlal ettikleri yer aldı. Öte yandan Türk pilotlarının, Türkiye hava sahasını ihlal eden Rus savaş uçağına anonslarla , 5 dakika içinde 10 defa "Türk hava sahasına yaklaşıyorsun. Yönünü acilen güneye çevirmesi uyarısında bulunduğu da belirtildi.

"TÜRKİYE'NİN KURALLARI, BÖYLE ZAMANLAR İÇİN VAR"

Türk hava sahasını ihlal eden Rus savaş uçağının düşürülmesi konusunda görüş belirten uzmanlar, Türkiye'nin haklılığı ve eyleminin uluslararası hukuka uygunluğu noktasında hemfikir:

Atlantik Konseyi Refik Hariri Ortadoğu Merkezi Kıdemli Uzmanı Aaron Stein: "

Bu olay Ankara'nın bundan sonra kuralları konusunda ciddi olacağını ve Türk Hava Kuvvetleri'nin üstün kabiliyetini ortaya koydu. Türkiye'nin kuralları böyle zamanlar için var. Rusya'nın Türkmen bölgelerine yönelik artan hava operasyonları, Esad rejimini açıkça desteklediğine bir kanıt."

ABD'nin NATO eski Daimi Temsilcisi Ivo Daalder:

"Rusya'nın yalnızca Suriye'de değil, NATO 'nun kapsadığı bölgelerin etrafında kullandığı askeri güç düşünüldüğünde, bir gün böyle bir olayın yaşanması kaçınılmazdı. Hava sahasına yönelik ihlallerle ilgili Rusya'yı defalarca uyaran Türkiye, uçağı düşürmekte tamamen haklıydı."

SETA Washington Ofisi'nin Genel Koordinatörü Dr. Kadir Üstün:

"Türkiye'nin bu konuda uluslararası hukuka uygun davrandığı açık. İlk andan itibaren Türkiye, uluslararası kamuoyunu olayın detaylarıyla ilgili bilgilendirdi ve askeri angajman kurallarına uygun davrandığını belgeledi. 2 tarafın ortak çıkarları dikkate alındığında kriz boyutlarına varılmadan bir ortak nokta bulunması mümkün olabilir ancak kısa vadede gerginliğin devam etmesi daha muhtemel."