Kamu, şeffaflığı yine yakalayamadı
Kamuoyunda tartışılmadan Başbakanlığa sevk edilen kamu ihale yasası taslağını İntes internet sitesinde incelemeye açtı. Kişiye özel düzenlemeleri eleştirilen taslağa göre mal ve hizmet alımları ihaleleri üç yıllık yapılabilecek
ANKARA - Yolsuzluk ve usulsüzlüklerin kaynağı olarak gösterilen ve şeffaflık ilkesinin büyük önem taşıdığı Kamu İhale Yasası değişikliğinde 'kamu' yine şeffaf olmayı başaramadı. Kamu İhale Kurumu (KİK) tarafından hazırlanan yasa taslağı, kamuoyunda tartışılmadan Başbakanlığa sevk edildi. Ancak bu defa taslak, Bakanlar Kurulu'nda kabul edilmeden önce, sivil toplum kuruluşu olan ve yasanın taraflarından da biri olan Türkiye İnşaat Sanayicileri İşveren Sendikası (İntes) tarafından internetteki web sitesine mevcut taslakla getirilmesi öngörülen düzenlemeler mevcut yasadaki hükümlerle karşılaştırmalı olarak konuldu.
Taslak, kamu alımlarının dörtte üçlük büyüklükteki mal ve hizmet alımları ihalelerinin 'çerçeve anlaşmalarla' üç yıllık bir dönem için yapılmasına olanak sağlıyor. Uluslararası kuruluşların da baskısıyla son yıllarda kamuda tesis edilmeye çalışılan şeffaflık ilkesi hâlâ eski alışkanlıkların etkisiyle uygulanamıyor. Örneğin yasal düzenlemeler yapılırken, ne tür değişiklik ve kuralar getirildiğine ilişkin bilgiler konunun tüm taraflarıyla sağlıklı olarak tartışılıp olgunlaştırılmıyor ve ilgili kamu idareleri tarafından hazırlanıyor.
Çerçeve anlaşmalar
Taslak metinler, ancak Bakanlar Kurulu'nda kabul edilip meclise sevk edildikten sonra kamuoyunun bilgisine açılıyor.
Mevcut yasada yer almayan ve kamunun hizmet ve mal alımlarında tıkanıklık yaşanmasına engel olmak amacıyla getirilen bu düzenleme, 'Çerçeve Anlaşmalar' başlığını taşıyor. Bu hükme göre, idareler açık ihale usulüyle, ihtiyaç duydukları mal ve hizmet alımlarına ilişkin çerçeve anlaşmalar yapabilecek. Bu ihaleler Kamu İhale Bülteni'nde ilan edilecek. İlanda çerçeve anlaşma kapsamında karşılanması planlanan tahmini ihtiyaç miktarları da yer alacak. İstekliler, alımı yapılacak mal ve hizmetlere ilişkin birim fiyatların üst sınırını belirtecekler ve yapılacak değerlendirme sonrasında teklif edilen birim fiyat fiyat üst sınır değeri en düşük olandan başlanmak suretiyle listeye alınacak. Listeye alınan istekli sayısı üçten az, yirmiden fazla olamayacak. İhalelerin sözleşmeye bağlanırken, süresi üç mali yılı geçmemek üzere çerçeve anlaşma imzalanacak ve ilan edilecek. Bu kapsamda yapılacak her bir mal alımının yaklaşık maliyeti eşik değerleri aşamayacak.
İstekliler yeterliliklerinin devam ettiğini altı ayda bir belgelendirir. Yeterliliği devam etmeyenler ile teklif vermeye davet edildiği halde iki kez teklif vermeyenlerin çerçeve anlaşmaları feshedilecek. Çerçeve anlaşmaya taraf olan istekli sayısının üçün altına inmesi hâlinde, mevcut çerçeve anlaşma sona erdirilecek.
Sezer'den dönebilir
Çerçeve anlaşma yapılmış olması, idareye alım yapma yükümlülüğü getirmeyecek, idare, çerçeve anlaşma kapsamındaki mal veya hizmet ihtiyaçlarını bu kanunda yer alan diğer usulleri kullanmak suretiyle de temin edebilecek. Bu düzenlemenin, kamunun yemek ve servis gibi her yıl düzenlemek zorunda olduğu ve sektörlerdeki 'mafyalaşma' nedeniyle yarışma ortamından uzaklaşıldığı ileri sürülen ihalelere yeni firmaların katılmasını daha da zorlaştıracağı belirtiliyor.
Taslağın eleştirilen diğer düzenlemeleri arasında da kurum yapısına ilişkin değişiklikler yer alıyor. Kurul üye sayısı 10'dan yediye düşürülüyor, görev süresi altı yıla çıkarılıyor. Süresinden önce boşalan kurul üyeliklerine atananların ise kalan görev süresini tamamlamaları öngörülüyor.
Bu düzenleme KİK Başkanı Hasan Gül ile Ahmet Ülker'in görev sürelerini otomatik olarak uzatacak. Bu düzenlemenin 'kişiye özel düzenleme' olduğu ve Anayasa'ya aykırılık taşıdığı, bu nedenle de Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer tarafından veto edilebileceğine dikkat çekiliyor.
Açıklama yasağı
Yasa taslağı, ihale ve ön yeterlilik dokümanı satın alanların adları veya unvanlarının ihale tarihinden önce açıklanamayacağını hükme bağlıyor. İhale ilanlarının Resmi Gazete'de yayımlanma zorunluluğu da sona erdiriliyor. İhale duyuru ve sonuçları, Kamu İhale Bülteni'nde yayımlanacak.
Elektronik ihale sistemine geçiliyor
4734 sayılı Kamu İhale, Kamu İhale Sözleşmeleri ve Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol yasalarında değişiklik öngören taslak ile ihale süresi ön ilan (bir mali yıl içerisinde ihale edilmesi planlanan işlere ilişkin olarak ihale ilanından belirli bir süre önce yapılan duyuru) yöntemiyle 40 günden 24 güne kadar indiriliyor.
Ayrıca, yasa tasarısıyla elektronik ihale sistemine geçiş de öngörülüyor ve bu sistemle ihale duyurusu yapılması halinde ihale süresi bir hafta kısalabilecek. KİK, elektronik ihale hazırlıklarını bir yıl içerisinde tamamlayacak.
Bu sisteme paralel olarak, piyasada mamul olarak bulunan malların elektronik ortamda açık ihale usulüne göre alımı yapılabilecek. Taslak ile idarelerin ihalesiz olarak yapacakları alımlarla ilgili sınır 30 bin YTL'ye çıkarılıyor.
Bu sınır büyükşehir belediye sınırları içindeki idareler için 25 bin 883, diğer idareler için 8 bin 626 YTL olarak uygulanıyordu. Ayrıca, doğrudan temin yoluyla alınabilecek ilaç ve tıbbi malzemelere aşı, serum, anti-serum, ortez, protez de eklendi.