Adalette 'büyük birader' kaygısı
Yargıda tüm savcıların işlem ve kararlarının başsavcılarca 'görüldü' damgası vurulmadan işleme konulmamasına yönelik eleştiriler sürerken, bu kez de tüm soruşturma ve yargılama bilgilerini içeren veri tabanının siyasi bir kurum olan Adalet Bakanlığı'nın kullanımına sunulduğu iddiası ortaya çıktı. Hakim ve savcıların dahi birçok bilgiye ulaşmasını engelleyen sistemde tüm kullanıcı şifrelerine sahip bakanlığın, hatta sistemi kuran şirketin bile istediği dosyaya ulaşabileceği öne sürüldü.
Bu iddiayı gündeme getiren sistem, Ulusal Yargı Ağı Projesi (UYAP) sonrasıyla ilişkilendiriliyor. Teknoloji kullanılarak yargının hızlandırılmasını hedefleyen ve 10 yıllık geçmişi olan projede büyük yol alındı. Ancak sistemin birkaç noktada güvenlik zaafı içerdiği de gündeme geldi. İşte 'adalette büyük birader' tespitine yol açan eleştiriler: Tüm bilgiler orada: UYAP, henüz her yerde faal değil ancak sonuçta tüm adliyeler sisteme dahil olacak. Gizli olması gereken tüm hazırlık soruşturmalarında, ilk dilekçeden, Yargıtay'dan son karar çıkana kadar tüm aşamalardaki bilgiler UYAP'ta toplanıyor. Bakanlığın eli altında: Bu kadar kapsamlı bilgilerin depolandığı sistemin yönetimiyse Bakanlığa ait. Bakanlık ve UYAP'ı yöneten bakanlık birimi, gizli hazırlık soruşturmalarına erişebilme imkânına sahip. Tüm kullanıcı şifreleri de bakanlığın elinde. Bakanlığın her bir hâkim ve savcı için ayrı olan bu şifreleri göremese bile, istediğinde bunu silip, yerine yeni şifre verebilmesi mümkün gösteriliyor. Bakanlık, hazırlık aşamasında savcının ne yaptığını görme imkanına sahip. Savcı kararını değiştirirse bu da bakanlıktan izlenebiliyor. Dolayısıyla soruşturmanın her aşaması 'açık'.
Şirket de izlemede: Sistemdeki çoğu gizli yargısal veri tabanına, bu sistemi kuran ve halen işleten Havelsan A.Ş'nin ulaşması da teorik olarak mümkün. Çünkü bir savcı-hâkim, çalışırken yaptığı hatayı düzeltmek için şirkete başvuruyor. Şirket gerekli onarımı yapıyor, ancak o arada savcı veya hakimin ne yaptığını da bilme imkanını yakalıyor. Ancak şirket yine sistemden belli noktada çekiliyor ve tüm insiyatif Bakanlık Bilgi İşlem Merkezi'ne kalıyor.
Yargıtay gözetimde: Sisteme, bu güvenlik zaafı nedeniyle Danıştay katılmadı, ancak Yargıtay girdi. Yani bakanlık, Yargıtay'ın yargısal faaliyetini de izleyebiliyor. Siyasi parti kayıtları da Yargıtay Başsavcılığı'nca tutuluyor. Dolayısıyla bakanlık isterse partilerin sicil sistemini de izler.
Hâkim-savcı göremezken: Bakanlık bugün isterse savcının hangi ifadeleri aldığını, hangi tanığı dinlediğini sistemden görebilir, ancak hâkim veya savcılar kendi dosyası hariç diğer hiçbir dosyadaki bilgilere ulaşamaz.
'Bakanlık elini çeksin'
Sistemin değişmesi için harekete geçen Yargıçlar ve Savcılar Birliği, "UYAP'taki bu güvenlik zaafı, bakanlıkça suistimal edilir veya edilmez, ama bu haliyle hakim ve savcıların güvenlikli çalışma hakları sıkıntıya girer. Sistem daha bağımsız birime, örneğin Hakimler Savcılar Yüksek Kurulu'na devredilsin. Bakanlık elini çekmeyecekse, UYAP iptal edilsin. Çünkü yürütme, sistemi fırsat bilip yargıyı izleyebilir" dedi.