Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB) Nedir?

Ceza yargılamasının sonunda sanık hakkında verilecek hüküm ve hukuki sonuçların denetim süresi sonuna kadar ertelenmesidir. Başka bir ifadeyle sanığın suçu işlediği mahkeme kararıyla sabittir, ancak cezanın infazı ve hukuki sonuçları ötelenmektedir. Fail denetim süresi boyunca gerekli özeni gösterirse ceza infaz edilmiş sayılmaktadır. Hükmün açıklanmasının geri bırakılması failin topluma kazandırılmasını öncelik sayan ve cezaya son çare olarak başvurulması gerektiğini savunan bir hukuk anlayışını yansıtmaktadır.

Hangi Şartlarda Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılmasına Karar Verilebilir?

Hükmün açılanmasının geri bırakılması Ceza Muhakemesi Kanununun 231'inci.maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre:

1- Sanığın daha önce kasıtlı bir suçtan mahküm olmamış bulunması,

2- Mahkemece, sanığın kişilik özellikleri ile duruşmadaki tutum ve davranışları göz önünde bulundurularak yeniden suç işlemeyeceği hususunda kanaate varılması,

3- Suçun işlenmesiyle mağdurun veya kamunun uğradığı zararın, aynen iade, suçtan önceki hale getirme veya tazmin suretiyle tamamen giderilmesi,

4- Hükmedilen sonuç cezanın 2 yılın altında hapis ya da adli para cezası olması.

şartları sağlanması halinde böyle bir karar verilmesi mümkündür.

Hukuki Sonuç Doğurmama

Hükmün açıklanmasının geriye bırakılması durumunda sanığın suçu işlediği sabittir. Ancak, sanık işlediği suçun hukuki sonuçlarından muaf tutulmaktadır (CMK m.231/5). Özetle suçu işleyen kişi hakkında işlediği suçun hukuki sonuçlarından korunmaktadır. Suç adli sicil kaydına da yansıtılmamaktadır.

Memuriyete Girişe Etkisi

CMK m.231/5 gereği sanık işlediği suçun hukuki sonuçlarından muaftır. Bu nedenle memuriyete giriş şartlarının düzenlendiği 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 48'inci maddesinde belirtilen 1 yıldan fazla kasten suç işlememe ve münhasıran sayılan suçları işlemiş olsa dahi bu durum memuriyete girmesine engel teşkil etmemektedir.

Bu konuda daha önce yayımlanmış bir haberimize buradan ulaşabilirsiniz: http://www.memurlar.net/haber/512607/

Memurlara Etkisi

657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 98'inci maddesine göre 48'inci belirtilen giriş koşullarını kaybedenlerin memuriyetle ilişiği kesilmektedir. Ancak, CMK m.231/5 gereği hükmün açıklanmasının geriye bırakılması halinde 98'inci maddeye dayanılarak memuriyetin sona erdirilmesi mümkün değildir. Danıştay kararları da bu yöndedir. (Örnek karar için bkz. Danıştay Onikinci Dairesi E:2007/2534, K:2008/450)

Disiplin İşlemleri

657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 131'inci maddesinde, "Aynı olaydan dolayı memur hakkında ceza mahkemesinde kovuşturmaya başlanmış olması, disiplin kovuşturmasını geciktiremez. Memurun ceza kanununa göre mahküm olması veya olmaması halleri, ayrıca disiplin cezasının uygulanmasına engel olamaz." hükmüne yer verilmiştir. Buna göre bir ceza davasının varlığı disiplin soruşturmasını engellemez ve geciktiremez.

Memurun fiili işlediği öğrenildiğinde zaman aşımı sürelerine de (DMK m.127) dikkat etmek suretiyle disiplin cezası verilmesinde hukuki bir engel bulunmamaktadır. İşlenen fiil memuriyetten çıkarma cezasını gerektiriyorsa kişinin memuriyetle ilişiği kesilebilir. Örneğin, " memurluk sıfatıyla bağdaşmayacak nitelik ve derecede yüz kızartıcı ve utanç verici hareketlerde bulunmak" devlet memurluğundan çıkarma cezası verilmesini gerektiren fiil ve haller arasında sayılmıştır.

Bu noktada hükmün açıklanmasının geriye bırakılması kararı disiplin cezası verilmesine hukuki bir dayanak da oluşturabilir. Çünkü bu karar sanığın suçu işlediğini de hüküm altına almaktadır.

Devletin Güvenliğine Karşı İşlenen Suçlar ve Yüz Kızartıcı Suçlar

Son olarak belirtmekte yarar gördüğümüz bir diğer husus da affa uğramış olsa bile devletin güvenliğine karşı işlenen suçlar ile yüz kızartıcı suçların memuriyete engel teşkil ederken (DMK m.48/A-5) hükmün açıklanmasının geriye bırakılması kararının bu durumu ortadan kaldırmasıdır. Bu durumda hükmün açıklanmasının geriye bırakılması aftan daha geniş bir koruma sağlamaktadır. Kanaatimizce bu suçların koruma kapsamından çıkartılması yerinde olacaktır.