Hiç bilirkişi dosyası alamayanlar var

Bilirkişi ve uzlaştırmacı görevlendirmeleri, takdire bağlı olmaksızın UYAP vasıtası ile yapılabilmelidir.

Adliyede çalışmayanlar veya adliyede herhangi bir nedenden dolayı dosyası bulunanlar, dosyalarında hukuki bir meseleden dolayı görevlendirilen bilirkişinin veya uzlaştırmacının neden görevlendirildiğine ilişkin usuli işlemleri bilemeyebilmektedir. Davaya konu olan hukuki uyuşmazlıkların çözümünde teknik bilgilerinden istifade edebilmek için daha önceden belirlenen bilirkişilerden ve uzlaştırmaya tabii suçlarda tarafların uzlaşabilmelerini sağlamak için daha önceden belirlenen uzlaştırmacılardan yararlanılmaktadır. Bu yazımızda, bilirkişi ve uzlaştırmacı görevlendirilmelerinin nasıl yapıldığını ve yapılan bu görevlendirmelerde yaşanılan hakkaniyetsiz uygulamaların neler olduğu ve bu hakkaniyetsiz uygulamaların ortadan kaldırılması için neler yapılması lazım geldiğini izah etmeye çalışacağız.

BİLİRKİŞİ VE UZLAŞTIRMACI GÖREVLENDİRİLMELERİNİ NASIL YAPILMAKTADIR?

Adli yargı ve idari yargı birimlerinde hukuki uyuşmazlıkların çözümünde bilirkişiler mahkemeye yardımcı olmaktadır. Ceza mahkemelerinde veya savcılık aşamasında uzlaştırmaya tabii suçlarda uzlaştırmacılardan yararlanılmaktadır. Bilirkişi olmak isteyenlere yönelik adalet komisyonları tarafından duyuru yapılmakta ve bilirkişi olmak isteyenler Adli Yargı Adalet Komisyonlarına başvurmakta, bilirkişiliğe engel hali bulunmayanların seçimine ilişkin işlemler yapılmakta ve bilirkişi olarak kabul edilenlerin listeleri ilgili adalet komisyonları tarafından duyurulmaktadır. Benzer durum uzlaştırmacı olanlara ilişkin de uygulanmaktadır. Sonuç itibariyle, bilirkişi ve uzlaştırmacı olmak isteyenlerin talepleri kabul edildiğinde ilgili adalet komisyonları tarafından gerekli duyurular yapılmaktadır.

TAKDİRE BAĞLI OLARAK YAPILAN GÖREVLENDİRMELERDE NE GİBİ HAKKANİYETSİZ UYGULAMALAR YAŞANMAKTADIR?

Bilirkişi ve uzlaştırmacı olmak isteyip buna ilişkin talepte bulunup daha sonra talepleri kabul edilenler, savcılık veya mahkemece ilgili bilirkişi/ler veya uzlaştırmacı/lar hukuki uyuşmazlığın çözümünde mahkemelere ve savcılıklara yardımcı olmaktadır ve buna ilişkin de bilirkişilere ve uzlaştırmacılara ücret takdiri yapılmaktadır. Gerek uzlaştırmacıların gerekse bilirkişilerin görevlendirmeleri ve görevlendirilen bilirkişi veya uzlaştırmacının ücret takdiri ilgili mahkeme hakiminin veya ilgili cumhuriyet savcılığının takdirine göre yapılmaktadır. Mesela; X Asliye Hukuk Mahkemesi veya Y Asliye Ceza Mahkemesi keşfe götüreceği bilirkişiyi kendisi seçmekte ve istediği bilirkişi ile keşfe gitmektedir, benzer durum uzlaştırmacılar içinde geçerlidir, uzlaştırmacı görevlendirecek olan birim neresi olursa olsun tamamen takdire göre görevlendirme yapılmaktadır. Mesela; X Cumhuriyet Savcılığı uzlaştırmaya tabii suçlarda uzlaştırmacı görevlendirmesini kendi takdirine göre uzlaştırmacı olanların içinden seçerek yapmaktadır, görevlendirmeden sonra ilgili birimin hakimi veya cumhuriyet savcısı istediği uzlaştırmacıya dosyanın tevdiini yapmaktadır. Dolaysıyla, bilirkişi olarak seçilen kişilerin tamamı mahkemeler tarafından bilirkişi olarak görevlendirilmemektedir. Bu şekilde yapılmakta olan işlemler hakkaniyetli olmamaktadır, çünkü bilirkişi olduktan sonra hiç dosya alamayan bilirkişiler olmaktadır. Uzlaştırmacı olan kişiler için de benzer durum geçerlidir, savcılıklarca uzlaştırma kapsamındaki suçlarda tüm uzlaştırmacılara dosyalar eşit şekilde dağıtılmamakta ilgili mahkeme hakimi veya ilgili cumhuriyet savcılığı kimi takdir ederse dosyanın tevdiini ona yapmaktadır.

Bilirkişiliğe engel hali olmayıp, bilirkişiliği kabul edilenlerin içlerinde, kendisine görevlendirme yapılmayan bilirkişi sayısı oldukça fazladır. Bu sayının ne kadar olduğu Adalet Bakanlığı tarafından net şekilde ortaya konulabilir, çünkü UYAP ortamında yapılan tüm işlemlerin log kayıtları tutulmakta ve hangi bilirkişinin hangi dosyada görev aldığı, raporunu ne kadar süre sonra getirdiği, yıl içinde almış olduğu ücretin ne kadar olduğu ve daha bir çok bilgilere UYAP ortamında ulaşılabilmektedir.

UYGULAMADA YAŞANILAN HAKKANİYETSİZLİKLERİN GİDERİLMESİ İÇİN NELER YAPILMALIDIR?

Gerek mahkemelerce görevlendirilmesi yapılacak bilirkişiler veya cumhuriyet savcılıklarınca uzlaştırmacıların görevlendirilmelerinde takdir yetkisinin kaldırılması ile işe başlanılabilir. Takdir yetkisi kaldırıldıktan sonra bilirkişi seçiminin insan müdahalesine imkan vermeyecek şekilde tamamen re'sen UYAP ortamında yapılması ile devam edilebilir. UYAP ortamında görevlendirilmesi yapılan bilirkişi veya uzlaştırmacıya otomatik olarak bilgilendirme mesajının gönderilmesi, akabinde bilirkişi veya uzlaştırmacının bilirkişilik görevi ile alakalı olan konuların kalemden takibinin yapılması ile süreç tamamlanabilir. Mesela; Y Asliye Ceza Mahkemesinin keşfine gidilecek dosyasında orman mühendisine ihtiyaç olmuş olsun, bunun için UYAP ortamında dosya üzerinden bilirkişi seçimi yapıldığında UYAP otomatik olarak bilirkişi seçimini yapmalı, sonrasında ise hangi bilirkişinin seçildiğini UYAP kullanıcısına vermeli, aynı zamanda da seçmiş olduğu bilirkişiye görevlendirme mesajını eş zamanlı olarak göndermeli, bilirkişinin görevlendirildiğine ilişkin cep telefonuna mesaj gönderilmesi aynı zamanda bilirkişiye tebligat çıkartmamayı da beraberinde getirecektir, (bu hususa ilişkin mevzuatta düzenleme yapmak icap edebilir.) böylece Anayasamızda amir hüküm olan yargılamaların en az giderle sonuçlanması ilkesine de uyulmuş olacaktır. Cep telefonuna mesaj gönderilen bilirkişi mahkeme kalemine keşif gün ve saatinde gelerek keşfe iştirak edebilecektir.

Yukarıda detayları ile izah etmeye çalıştığımız hususlar, sektör haline gelmiş olan ve gittikçe koflaşmaya başlamış olan bilirkişilik müessesesinin daha sağlıklı ve daha dinamik hale getirilmesine yönelik öneriler bütünüdür.

Konunun önemi ilgililer tarafından dikkate alınıp gerekli düzenlemelerin yapılması dileğiyle.

Memurlar.Net
ÇOTANAK