Esnaf nasıl emekli olacak?

CEM KILIÇ - Esnafa SGK Rehberi

Bağ-Kur, yani 4-b kapsamında çalışanların emeklilik tarihlerinin belirlenmesinde diğer sigortalılarda olduğu gibi belirli tarihlerin önemi büyük. Emeklilikte kademeli yaş koşulunun geldiği 8 Eylül 1999 tarihi, SSK'lılar gibi Bağ - Kur kapsamında emekli olacaklar için de oldukça önemli. Bu tarihten önce kendi işini yapan esnaf ve sanatkar için emeklilikte kademeli yaş şartı geldi. Ayrıca yine esnaf ve sanatkarlar için 1 Haziran 2002 tarihine kadar toplanan prim sayısının miktarı da emeklilik için belirleyici oldu.

Aşağıdaki tabloda Bağ - Kur kapsamında ilk kez 8 Eylül 1999 öncesinde işe başlayan ve 1 Haziran 2002 tarihine kadar erkeklerde 25 yıl, kadınlarda 20 yılı tamamlamayanlar açısından kalan süreye göre emeklilik yaşları verilmekte. Bu tablodan yararlanarak emeklilik tarihini merak eden Bağ - Kur'lular emeklilik yaşlarını hesaplayabilirler.

9000 gün prim ödenecek

8 Eylül 1999 ve sonrasında çalışma yaşamına ilk kez giren esnaf, sanatkar, kendi işinin patronu olan, yani kendi hesabına bağımsız çalışan Bağ - Kur'lu (4-b) için emeklilikte yaş koşulu değişti. 1999'da gelen koşullara göre; bu tarihten sonra esnaflığa başlayan ve kendi işini kuranlar için erkeklerde 60 yaş, kadınlarda 58 yaşı tamamlama zorunluluğu geldi. Sigortalılık başlangıcı 8 Eylül ile 30 Eylül 2008 tarihleri arasında olan Bağ - Kur'lular için ise emeklilikte yeni ve daha zor koşullar geldi. Ayrıca, 9000 prim gününü tamamlama da bir diğer zorunlu koşul olarak eklendi.

Kendi işinin patronu olan emeklilerin aylığı artacak

Kendi işini yapan ya da şirket ortağı olan emeklilerimizin emekli aylığında mart ayından sonra kesinti yapılmadığı için nisan ayı emekli aylıkları yüzde 10 artmış oldu. Emekli aylıklarına daha önce yapılan seyyanen artışlarla beraber, prim kesintisinin kalkmasıyla ortaya çıkan artış da eklenince, Bağ - Kur'a tabi olarak çalışmaya devam eden emekliler için aylıklarda ciddi bir artış ortaya çıktı.

Emekli olduktan sonra ücretli bir işe girenlerden kesinti yapılıyor

Emekli olduktan sonra çalışmaya eski adıyla SSK'lı yeni adıyla 4/a'lı olarak devam eden kişiler adına işverenlerince ödenen sosyal güvenlik destek primi ise ödenmeye devam ediliyor. Dolayısıyla, emekli olduktan sonra bir işverenin yanında ücretli yani işçi olarak devam eden kişilerin maaşlarında herhangi bir artış olmadı. 4/b'li olarak, yani eski adıyla Bağ - Kur'dan emekli olup emekli olduktan sonra 4/a'lı, eski adıyla SSK'lı olarak çalışmaya devam eden bir emekli adına yine SGDP ödenecek.

2035'ten sonra yaş şartı değişiyor

2008 yılında en son sosyal güvenlik reformunun hayatımıza girmesiyle tüm sigortalılar için emeklilik yaşı değişmiş oldu. Ancak bu değişiklik reform sonrası ilk kez Bağ - Kur'lu ya da SSK'lı olanlar veya Emekli Sandığı'na tabi olanlar için geçerli oldu.

Bu değişiklikle, 1 Mayıs 2008 tarihinden sonra ilk kez çalışma yaşamına giren, yani sigortalanan Bağ - Kur'luların emeklilik yaşı SSK'lı çalışanlarla eşit oldu. Ne var ki, yaş eşitlenmekle beraber ödenmesi gereken prim gün sayısı da farklılaştı. Buna göre; 1 Mayıs 2008 sonrasında Bağ - Kur kapsamına giren vatandaş için emeklilikte 9000 gün prim koşulunun tamamlanması istenirken, SSK için bu koşul 7200 prim günü oldu.

Hemen ifade etmekte fayda var, 1 Mayıs 2008 sonrası Bağ - Kur'lu olanlar 9000 prim günü koşulunu kademeli yaş artışının devreye gireceği 31 Aralık 2035 tarihine kadar tamamlarlarsa emeklilik yaşı o tarihe kadar erkeklerde 60, kadınlarda 58 olacak. Ancak bu tarihten sonra 9000 prim günü tamamlanırsa, emeklilik için tamamlanması gereken yaş yükselecek, kadın - erkek için 65 yaşını geçmemek şartıyla, primin 9000 prime tamamlanmadığı her geçen iki yıl için emeklilik yaşına bir yıl daha eklenecek. Bu koşullarda 2035 yılından sonra Bağ - Kur kapsamına girenler için 2047 yılında emeklilik yaşı 65 yaş olacak.

SGDP borçları silinmedi

Bağ - Kur kapsamında tekrar çalışmaya başlayan emekliler için prim kesintisinin kalkması geçmişte prim borcu olan emeklilerin borcunun silindiği anlamına gelmiyor. Bu yeni durum ancak bundan sonrası için geçerli, emekli için adına SGDP borcu çıkmışsa bu borçlar ödenecek, devlet bu borçlardan vazgeçmiyor. Birçok emeklimiz borçlarını yapılandırmış, yani taksite bağlamıştı, bu taksitler ödenmeye devam edilecek.

Mart 2016'dan itibaren artık bu kesinti yapılmıyor. Ancak hükmün yürürlük tarihinden önceki borçlar ve SGDP ödenmesi gereken dönemler için çıkartılan borçlar silinmiş değil. Borcunu ödeyenlere de ödedikleri miktarlar geri verilmeyecek.

Emekli olup Bağ-Kur'lu çalışan prim ödemeyecek

Çok sayıda vatandaşın emekli olduktan sonra çalışma yaşamına tekrar girdiği bir gerçek. Emekli olduktan sonra çalışmaya başlayanlar ya kendi işlerini kuruyorlar, yani kendilerinin patronu oluyorlar ya da bir işyerinde 4-a statüsünde yani SSK'ya tabi çalışmaya başlıyorlar.

Bu durumda olanlardan emekli olduktan sonra Bağ - Kur'a, yeni adıyla 4-b'ye tabi olarak çalışmaya devam edenler için çok büyük bir yenilik geldi. Bu kişilerden kesilen, adına Sosyal Güvenlik Destek Primi (SGDP) dediğimiz primler artık kesilmeyecek. Bu primler emekli olduktan sonra kendi semtinde bir dükkan açıp çalışmaya başlayanlar veya şirket ortağı olan emeklilerimiz için bir kabus olmaktan çıkacak. Nitekim birçok emeklimiz bu prim kesintisini bilmediği için primlerini ödemiyor sonradan büyük prim borçlarıyla karşılaşabiliyordu. Bizim de gazetemizdeki ilk yazımız, prim borcu olan ve sayıları yaklaşık 650 bini bulan, bu durumdaki emeklimizle ilgiliydi. Neyse ki, zaman içerisinde hükümet ilk olarak bu uygulamayı hafifletti ve prim kesinti oranını ilk olarak yüzde 15'ten 10'a düşürdü. Daha sonra ise geçtiğimiz aylarda Meclis'ten geçen yasa ile tamamen kaldırdı. 29 Şubat 2016 tarihinden sonra, Bağ - Kur'a tabi iş yapan emeklilerimiz rahat bir nefes alabilirler. Mart 2016'dan sonra prim kesintisi yapılmıyor