'Ne kadar tıkınma atağı' o kadar büyük sorun

HerkesİN yemeği fazla kaçırdığı oluyor. Ama Tıkınırcasına Yemek Bozukluğu yani TYB'nin farkı-, çılgın bir yemek maratonu olması. Kişi günün her hangi bir saatinde, çok kısa sürede, başkalarınınkinden çok daha fazla ve çeşitte yiyecek yiyor.

Moodist Psikiyatri ve Nöroloji Hastanesi Başhekimi Dr. Asil Budaklı, "TYB'deki yeme basit yeme atağından farklı. Çünkü kontrol kaybı söz konusu. Kişi genellikle utancından kimseye görünmeden, gizlice yiyor. Her seferinde rahatsız edici düzeyde doygunluk hissiyle son buluyor. Peşinden pişmanlık, suçluluk, kendinden tiksinme hisleri geliyor" diyor. Başka yeme bozukluklarındaki gibi kişinin fazla yeme davranışını telafiye (kusma, spor, idrar söktürücü, bağırsak çalıştırıcı vs. kullanmaması) çalışmaması da belirgin özelliklerinden biri.

HAFTADA 1-3 HAFİF 14'DEN FAZLASI AŞIRI

Tıkınırcasına yemek yemenin görülme sıklığı derecesini belirliyor. Haftada ortalama 1-3 kez tıkınırcasına yiyenler ağır olmayan TYB'liler. Haftada ortalama 4-7 kez tıkınırcasına yiyenler orta derecede, 8-13 kez tıkınırcasına yiyenlerin ise TYB'nin düzeyi ise ağır. Haftada ortalama 14 ya da daha fazla atak geçirenlerse aşırı derecede TYB şeklinde sınıflandırılıyor. Diğer beslenme ve yeme bozukluklarına göre, TYB tedavisinden(eşlik eden ciddi bir psikiyatrik bozukluk da yoksa) yüz güldürücü sonuçlar alınıyor.

EN YAKIN 'DOSTU' MAJÖR DEPRESYON

Yeme bozuklukları psikiyatrik bir tanı olsa da TYB'lilerin psikiyatrist/psikolog-beslenme uzmanı işbirliğince tedavi edilmesi gerekiyor. Dr. Budaklı, "Psikoterapiler ve gerekirse ilaç tedavileri verilebiliyor. Eşlik eden başka psikiyatrik sorunlar olduğunda bunlar tedavi ediliyor" diyor. En sık eşlik eden hastalıklar duygu durum, anksiyete ve kişilik bozuklukları. En sık konulan tanı ise majör depresyon. TYB'de en sık görülen kişilik bozuklukları ise kaçıngan, borderline ve obsesif kompulsif kişilik, bipolar bozukluk.

YETİŞKİNLERDE GÖRÜLEN EN YAYGIN YEME BOZUKLUĞU

TYB erişkinlerde en yaygın görülen yeme bozukluğu. Genel nüfus içindeki yaygınlık oranıyla ilgili araştırmalar yüzde 0.7 ile yüzde 6.6 oranlarını işaret ediyor. Obezlerdeki sıklık oranı yüzde 8'e çıkıyor. Son yıllarda anoreksiya nervoza, bulimiya nervoza ve TYB çocuklarda da görülmeye başlandı. Bayraktar'ın verdiği bilgiye göre, tıkınırcasına yeme bozukluğu stresle baş etmekte güçlük yaşayan, akademik hedefleri-başarı beklentisi yüksek ebeveynlere sahip, arkadaş ilişkilerinde problem yaşayan, kilo problemi olan ve bu yüzden çevresi tarafından eleştirilen veya ani hayat değişimlerine maruz kalan çocuklarda görülebiliyor. Ailenin yeme alışkanlıkları, ebeveynlerin kendi sorunlarıyla baş etmek için yemeği kullanması da çocukları etkiliyor.

BAŞKA HASTALIKLARA DAVETİYE

TYB'nin metabolik en önemli sonuçlarından biri obezite. Genellikle karbonhidrat ve yağ bakımından zengin, tatlı ve tuzlu besinleri tercih eden TYB'liler, haliyle vitamin, mineral ve liften yoksun kalıyorlar. Buna bağlı diyabet, yüksek tansiyon, kanser, kalp ve damar, safra kesesiyle ilgili hastalıklar, sindirim sistemi, eklem ve kas, kısırlık, uyku, ereksiyon sorunları gelişiyor.

TEST EDİN

Amerİkan Psikiyatri Birliği'nin (APA) Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve İstatistiksel Sınıflandırma El Kitabı'ndaki TYB tanı kriterleri şöyle:

A. Bir tıkınırcasına yeme döneminde aşağıdakilerin her ikisi bulunur:

Benzer koşullarda, benzer sürede, çoğu kişinin yiyebileceğinden açıkça daha fazla yiyeceği ayrı bir zaman diliminde (ör. herhangi bir iki saatlik sürede) yeme.

Bu dönem sırasında, yemek yemeyle ilgili denetimin kalktığı hissinin bulunması.

B. Tıkınırcasına yeme dönemlerinde aşağıdakilerden en aç üçü görülür:

Alışılanın çok üstünde bir hızla yeme

Rahatsızlık verecek düzeyde tokluk hissedinceye kadar yeme

Açlık hissi duymuyorken aşırı miktarlarda yeme

Ne kadar yediğinden utandığı için yalnızken yeme

Yeme sonrası kendinden tiksinme, çökkünlük yaşama ya da suçluluk duyma.

C. Tıkınırcasına yeme ile ilgili belirgin bir sıkıntı duyulur.

D. Tıkınırcasına yeme davranışı üç ay içinde, en az haftada bir kez olur,

E. Tıkınırcasına yemeye, bulimiya nervozada olduğu gibi yineleyen uygunsuz telafi edici davranışlar eşlik etmez ve tıkınırcasına yeme yalnızca bulimiya nervoza ve anoreksiya nervozanın gidişi sırasında ortaya çıkmaz.

BUNLARI YAPIN

Yeme Bozuklukları Destek Derneği Başkan Psikolog doktor Feyza Bayraktar TYB sorunu olanlara şunları yapmalarını öneriyor:

- Diyet-tıkınma atağı döngüsünden çıkamıyorsanız ilk önce normal yeme alışkanlığını geliştirmeye çalışın,

- Sadece belli saatlerde yemek yiyin,

- Kötü/yasak diye nitelendirdiğiniz yiyecekleri haftada 1 öğünden başlayarak normal yeme düzeninize koyun. Ama bir porsiyonda kalın,

- Kendinizi iyi hissettirecek, stresle baş etmenize yardımcı hobi bulun,m Duygularınızı ifade etmeye çalışın, pozitif-negatif diye ayırmadan tümünü kabul edin,

- Tıkınma atağı öncesinde nasıl hissettiğinizi ve tetikleyicinin ne olduğunu bulmaya çalışın, m İlişkilerinizde ihtiyaçlarınızı dile getirin, "hayır" demeyi öğrenin,

- Sadece bedeninizden ibaret değilsiniz bunu unutmayın,

- Sıkı diyetler yapmayın,

- Evde atakları tetikleyecek yiyecekler bulundurmayın (tatlı, çikolata gibi...)

- Uzun süre aç kalmayın,

- Canınız sıkkın olduğunda yemek yemeyin,

- Çok yediğinizi hissederseniz "battı balık yan gider" diyerek devam etmeyin.