BES yaptırırken bu hataları yapmayın

Bireysel emeklilik sistemi (BES) yakında 13 milyon çalışanın otomatik olarak devreye alınması ile farklı bir evreye geçecek. Devletin iç tasarrufları artırmak için 100 lira birikim yapana 25 lira verdiği yani yüzde 25 faiz desteği sağladığı

sistemden memnun olmayanların önemli bir hesap hatası yaptığı görülüyor. Sisteme bakıldığında 2004'ten bu yana ortalama yüzde 60 reel yani enflasyondan arındırılmış getiri sağladığı görülüyor. Peki buna rağmen neden vatandaş fon getirilerinden şikayetçi?

BES yöneticilerinin dikkat çektiği en önemli unsur yanlış hesap yapılması. Bu hesaba birçok programda ve sohbetlerde rastlamak mümkün. Örneğin 2014 yılı başından bu yana her ay 100 lira biriktiren biri anapara tutarı olan 3 bin 300 lira karşılığında en azından güncel faiz tutarı kadar yani yüzde 9-10 arasında bir getiri sağlanacağını düşünerek bir getiri bekliyor. Basit bir hesapla aradan geçen 33 ayda en bin liraya yakın getiri bekliyor. Oysa hesap ekstresini eline aldığında

bu tutarın yarısı ile karşılaşınca şaşırıyor. Fon yöneticilerinin başarısız olduğunu düşünüyor.

BUNUN ADI YANILMAK

Türkiye'de tahvil bono fonlarının bu 33 aylık süre boyunca ortalamagetirisi yüzde 27. Aradan geçen 33 ay boyunca özellikle özellikle 2015'te faizler çok yükseldiği için tahvil bono fonları yapıları gereği önemli kayıplara uğradı. Vatandaşlar da emeklilik fonlarının bu durumuna bakıp isyan etti. 2016'da ise yüzde 9.5'lik bir getiri sağlanmış durumda. Reel

olarak yüzde 4 civarında bir reel getiri sağlanmış durumda. Önceki yıl elden giden kazançlar da geri kazanıldı. 33 ay boyunca fonunu tahvil bono fonunda tutan bir vatandaş buna rağmen eline gelen ekstrede yüzde 27'lik kazançla yani 895 lira ile değil 428 liralık bir getiri ile karşılaşıyor. Bunu görünce de isyan ediyor. Sanki görünürde 3 bin 300 liralık anaparaya karşı 3 yılda 428 lira yani yılda 142 lira getiri sağlandığını düşünüyor. Bu ise yıllık yüzde 4.3'lük bir getiriye denk geliyor. Enflasyonun yarısı kadar getiri ise tabii ki bu fonları konusunun uzmanlarının yönettiğini düşündüğümüzde komik bir duruma işaret ediyor. Ama tabii ki durum bu değil. Tüm sorun yatırımcının bilincinde anaparanın sanki sezon

başında yani 33 ay önce yatırıma yönlendirildiğinin düşünülmesi.

1.5 LİRA YERİNE 27 LİRA GETİRİ BEKLENİYOR

Oysa gerçek bu değil. Yatırımcı her ay 100 liralık BES fonu aldığı için örneğin son koyduğu 100 lira henüz getiri bile sağlamış değil. Veya aradan 1 ay geçtiğini düşünürsek sadece 1.5 lira getiri sağlamış durumda aslında. Ancak yatırımcılar son yatırılan 100 liradan 27 lira getiri bekliyor. Tabii bu yanlış değerlendirme sonuçta 33 ay boyunca enflasyon civarında getiri sağlayan yani anaparayı eritmeyen fon yöneticilerine haksızlık yapılarak sisteme olan güveni azaltıyor.

BUNLARI BİLİYOR MUSUNUZ?

- Devlet katkısı nedir?

Katılımcı tarafından ödenen katkı paylarının % 25'i oranında devlet tarafından katılımcının emeklilik hesabına ödenen

tutardır.

- Devlet katkısı başlangıç tarihi nedir?

1 Ocak 2013 tarihinden itibaren ödenen katkı payları için devlet katkısı hesaplaması yapılmaktadır.

Devlet katkısından kimler faydalanabilir?

Bir bireysel ya da gruba bağlı bireysel emeklilik sözleşmesine katkı payı ödeyen Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı ve 29/5/2009 tarihli ve 5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu'nun 28. maddesi kapsamında olan tüm katılımcılar belirlenen limit dahilinde devlet katkısından faydalanabilir.

-Devlet katkısı tutarı ne kadardır?

Katılımcı adına ödenen katkı payının ilgili yıla ilişkin brüt asgari ücret tutarının toplamı ile sınırlı olmak kaydıyla. % 25'i devlet katkısı olarak hesaplanır.

- Hesaplanacak devlet katkısı için üst sınır var mı?

Evet. bir katılımcının bir takvim yılı içinde alabileceği devlet katkısı tutarı. İlgili yılın ilk ve ikinci altı aylık dönemleri için belirlenen brüt asgari ücret tutarları dikkate alınarak hesaplanan yıllık toplam brüt asgari ücret tutarının % 25'ini geçemez. Limit hesabı katılımcı bazında yapılır.

Rahim AK