60 bin eve, radon gazı tespit cihazı takılacak

Sağlık Bakanlığı ve Türkiye Atom Enerjisi Kurumu (TAEK), doğal kaynaklardan maruz kalınan radyasyonun büyük bölümünü oluşturan radon gazının ev içi ölçüm değerlerini belirlemek amacıyla bir proje başlattı.

"Türkiye Ev İçerisinde Radon Gazı Seviyesi Haritalandırılması" projesi kapsamında ülke genelinde 62 bin eve radon sensörleri yerleştirelerek ölçümler yapılacak. Bugüne kadar 41 ilde çalışma tamamlanırken 2019 yılına kadar diğer illerdeki radon gazı ölçümleri de belirlenen program dahilinde tamamlanacak.

Doğru ölçüm için, ölçüm cihazlarının iki ay boyunca salon ve yatak odasında bulunan dolap üzeri gibi yüksek bir yerde, hiç oynatılmadan bekletilmesi gerekiyor. 2019 yılına kadar tüm illerdeki radon gazı ölçümlerinin tamamlanması planlanıyor.

RESMİ AÇIKLAMA

Evlerde Radon Gazı Ölçümü Yapılacak

Bütün insanlar radyasyonla birlikte yaşamakta, yaşadıkları ortamın fiziksel özellikleri ve coğrafi şartlarına bağlı olarak belli oranlarda radyasyon dozuna maruz kalmaktadırlar. Günlük yaşantımızda karşılaştığımız radyasyonun önemli bir kısmı doğal kaynaklardan gelmektedir. Doğal kaynaklardan alınan dozun en önemli bileşeni Radon Gazıdır.

Genelde insanlar zamanlarının büyük bir kısmını kapalı mekanlarda geçirdikleri için Radona maruz kalmaları önemli bir problem olarak ortaya çıkmaktadır. Kapalı ortamlarda tespit edilen Radonun büyük kısmı bina altındaki toprakta biriken Radon gazının çatlak ve boşluklardan bina içerisine sızmasıyla oluşur.

Özellikle ılıman ve soğuk iklimlerde bina içlerindeki havanın dışarıya göre daha sıcak olması sonucu oluşan basınç farkı nedeniyle binanın altındaki gazlar yerden ve duvarlardan, özellikle çatlak ve boşluklardan bina içine sızar. İnşaatta kullanılan bazı yapı malzemeleri de içeriklerine bağlı olarak bulundukları ortama Radon gazı verir.

RADON NEDİR?

Radon, renksiz kokusuz tatsız bir gazdır. Yer altı kayalarından Uranyum salınımı en önemli Radon kaynağıdır.Topraktan havaya sızan Radon önemli bir kapalı ortam kirletici faktörüdür. Evlerde bulunan Radonun çoğunluğu evin yapıldığı yerdeki topraktan gelmektedir. Zemin topraksa girişi kolaylaşır. Zemin beton ise zamanla oluşan çatlaklardan sızar. Ayrıca su boruları, tesisat arasındaki boşluklar Radon sızmasını kolaylaştırır.

RADON GAZININ SAĞLIĞIMIZ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ

Yapılan epidemiyolojik çalışmalar, yüksek seviyede radon ve bozunma ürünlerine maruz kalmış kişilerde, akciğer kanserine yakalanma oranlarının yüksek olduğu gösterilmiştir. Radon gazı akciğer kanserlerinin %3 ile 15'inden sorumludur. Dünya Sağlık Örgütünün raporuna göre bazı ülkelerde, akciğer kanseri nedeni olarak Radonun sigaradan sonra ikinci sırada yer aldığı bildirilmektedir. Hatta sigara ve Radonun aynı ortamda birlikte bulunması bu riski 10 kata kadar artırabilir.

Hava ile teneffüs edilen Radon gazı solunum yollarından geçerek akciğer dokularına yapışır. Solunum sisteminde ortaya çıkan bozunma sonucunda, bozunma ürünleri kararlı hale gelinceye kadar ışınlanma devam eder ve bu süreçte dokular radyasyona maruz kalır. Bu durum Radon gazına maruz kalan herkesin akciğer kanseri olacağı anlamına gelmez. Ancak Maruz kalınan doz ve devam eden süre kanser oluşumunda önemlidir. Maruz kalınma ile hastalığın ortaya çıkması arasında geçen zaman yıllarca sürebilmektedir.

TÜRKİYE EV İÇERİSİNDE RADON SEVİYESİ HARİTALANDIRILMASI PROJESİ

Dünyada gelişmiş ülkelerde yapılan araştırmalarda, bazı evlerde madenler için izin verilen miktarın üzerinde Radon yayımının olduğu tespit edilmiştir. Ülkemizde de Türkiye Radon haritasının oluşturulması ve sonrasında "Ulusal Radon Kontrol Programı"nın geliştirilmesi amacıyla bir çalışma başlatılmıştır. Bu kapsamda, ev içi Radon seviyelerinin tespiti, coğrafi yapılarına göre Radon haritalarının çıkarılması ve ulusal Radon seviyeleri eşik değerlerinin tespit edilmesi; takiben de yüksek çıkan yerlerde gerekli ıslah çalışmalarının yapılmasının sağlanması hedeflenmektedir.

Bu amaçla T.C. Sağlık Bakanlığı ve Türkiye Atom Enerjisi Kurumu arasında imzalanan protokol ile bu çalışma başlatılmıştır. Önümüzdeki 5 yıl içerisinde tamamlanması planlanan Türkiye Ev İçerisinde Radon Seviyesi haritalandırılması çalışmasında; Türkiye İstatistik Kurumu tarafından bilimsel yöntemlerle seçilmiş ve ülkenin genelini temsil eden 81 ilde 62 bin hanede, özel hazırlanmış dedektörler vasıtasıyla, ev içerisinde Radon gazı miktarı 2 ay boyunca ölçülecektir. Çorum İl merkezi ve ilçelerimizde de bu kapsamda 590 hanede bu çalışma yürütülecektir.

Ölçüm yapılacak evler Halk Sağlığı Müdürlüğü görevlilerince ziyaret edilerek, ölçüm dedektörleri teslim edilecektir. Dedektörlerin evde oturma salonu, yatak odaları gibi en fazla zaman geçirilen yerlere ve çocukların ulaşamayacağı yükseklikte bir yere konulması önemlidir. Radon gazının yaydığı ışınları toplamaya ve ölçmeye yarayan bu dedektörlere dokunulmamalı, kapakları açılmamalıdır. Kapakları kaza ile açılsa bile herhangi bir zararı bulunmamaktadır. Evlere teslim edilen dedektörler 2 ay boyunca yerinde kalacak, 2 ay sonra görevliler tarafından tekrar teslim alınacaktır.

BİNALARA RADON GİRİŞİNİ AZALTMA YÖNTEMLERİ NELERDİR?

Radon binalara zemindeki çatlak ve kırıklardan, yapıdaki bağlantı noktalarından, duvar çatlaklarından, zemin yapısında bulunan boşluklardan girerek birikmektedir. Binalardaki Radon konsantrasyonunu azaltmak için aşağıdaki tedbirler alınabilir:

Mevcut binalarda Radonun bina içerisine girmesini önlemek için zemin altındaki Radon gazı boru ya da fan yardımı ile atmosfere verilir.
Yapı malzemelerinin radyoaktivite analizleri ve değerlendirmeleri yapılarak, değerlendirme sonuçları tavsiye edilen radyoaktivite düzeylerinin üzerinde olan malzemeler bina yapımında kullanılmalıdır.
Binaların toprak ile temas eden yüzeyleri ve birleşim yerleri sızıntıya imkan vermeyecek şekilde izole edilmelidir.
Evlerin duvarlarında, su ve kanalizasyon borularının geçtiği yerlerde bulunan çatlaklar, açıklıklar onarılmalı ve kapatılmalıdır.
Binaların projelendirme safhasında zemin etüdü ve jeolojik yapı dikkate alınmalı ve radon gazının binaya girmeden atmosfere tahliye edileceği sistemler düşünülmelidir.
Yerden ve duvarlardan bina içine sızan Radon gazı bina içindeki konsantrasyonu artıracaktır. Bu nedenle, kapalı ortamların havalandırılmasına özen gösterilmelidir. Evlerde, kapı ve pencerelerde izolasyon yapıldıysa havalandırma süresi artırılmalıdır.
Çorum Halk Sağlığı Müdürlüğü