Yeşil pasaport, akademik personelde, kıdeme göre verilmeli!

...

Bu yazımızda, kamu görevlilerinin yurtdışına vizesiz çıkmasında büyük bir ayrıcalık sağlayan hususi damgalı pasaportun (yeşil pasaport) verilmesinde gördüğümüz bazı adaletsizliklerden bahsedeceğiz.

YEŞİL PASAPORT ALMANIN YASAL DAYANAĞI NEDİR ?

Bilindiği üzere, 5682 sayılı Pasaport Kanununun 14 üncü maddesinin (A) fıkrasında; "Hususi damgalı pasaportlar; Türkiye Büyük Millet Meclisi eski üyeleri, eski bakanlar ile BİRİNCİ, İKİNCİ VE ÜÇÜNCÜ DERECE KADROLARDA bulunan veya bu kadrolar karşılık gösterilmek veya T.C. Emekli Sandığı ile ilgilendirilip emekli kesenekleri bu derecelerden kesilmek suretiyle sözleşmeli olarak çalıştırılan Devlet memurları ve diğer kamu görevlileri ile birinci derece kadro ile emekliliğe hak kazanmış olan belediye başkanlarına; diplomatik pasaport verilmesini gerektiren vazifelerden başka herhangi bir resmi vazife ile veya kendi hesaplarına yabancı ülkelere gittikleri zaman verilir. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu ve Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu Kurulu üyeleri için, T.C. Emekli Sandığı ile ilgilendirilme ve emekli keseneklerinin bu derecelerden kesilmesi şartı aranmaz." hükmü yer almaktadır.

Bu hükümden anlaşılacağı üzere, devlet memurlarının yeşil pasaport alabilmesi için kadro derecesinin "1, 2 veya 3" olması gerekmektedir.

KADRO DERECESİ NE DEMEKTİR ?

657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 33 üncü maddesinin 1 inci fıkrasında; "Kadrosuz memur çalıştırılamaz." hükmü amirdir. Yani ilgili kanuna tabi olarak kamu kurumlarında memur statüsünde çalışan herkesin bir kadrosu, o kadronun da mutlaka bir derecesi bulunmaktadır.

KADRO DERECELERİ NEYE GÖRE BELİRLENMEKTEDİR ?

190 sayılı Genel Kadro ve Usulü Hakkında Kanun Hükmünde Kararname uyarınca devlet memurlarına ait kadrolar kanunla ihdas edilmektedir. Bununla birlikte, ihdas edilen kadrolara ilişkin kadro derece aralıkları yine kanunda açıkça gösterilmektedir.

Aşağıda yer alan dosyadan memuriyet kadro unvanınızın kadro derece aralığını görebilirsiniz.

Unvan bazında kadro derece aralıklarını gösteren liste için TIKLAYINIZ.

YEŞİL PASAPORTTA KIDEM ESAS ALINMALI !

Görüldüğü üzere, 5682 sayılı Pasaport Kanununa göre verilen yeşil pasaport alabilmek için kadro derecesinin 1, 2 ve 3 olması büyük önem arz etmektedir. Ancak, yeşil pasaport verilir iken bazı akademik kadro unvanlarında adaletsizlik yaşanmaktadır.

Örneğin, 2914 sayılı Yükseköğretim Personel Kanununa ekli ek gösterge cetvelinde öğretim elemanları arasında bir derece sınıflandırılması yapılmıştır. Söz konusu sınıflandırma aşağıdaki tabloda yer almaktadır :

Yukarıda belirtilen kadro derece aralıklarına göre atananlardan kadro derecesi 1 ila 3 olanlar yeşil pasaport hakkına sahip olmaktadırlar. Ancak burada bazı unvan gruplarında adaletsizlik yaşanmaktadır. Bunu bir örnekle somutlaştıralım:

Bir devlet üniversitesi tarafından ilan edilen 1 inci derece Yardımcı Doçent kadrosuna, hiçbir kamu kurumunda hizmeti olmayan adayın atanmaya hak kazanması halinde kıdeme esas aylığının 8 inci derecenin 2 kademesinden başladığını varsayarsak,. bu kişi kamuya atanır atanmaz kolay yoldan yeşil pasaport alabilmektedir

Ancak, aynı üniversitenin farklı biriminde ilan edilen 4 üncü derece Yardımcı Doçent kadrosuna daha önce 20 yıl öğretmen olarak görev yapmış kamu görevlisinin naklen atanması halinde kazanılmış hak aylığı mevcut müktesebine göre belirlenecek olup, kadro derecesi 3'ün altında kalacağı için yeşil pasaport hakkından yararlanamayacaktır. Bunu bir de tablo olarak gösterirsek:

KADRO DEĞİŞİKLİKLERİNİN UZUN SÜRMESİ PASAPORT KONUSUNDA MAĞDURİYET YAŞATIYOR !

Kamu görevlilerinin daha öncede bahsettiğimiz gibi yurtdışı çıkışlarında büyük kolaylık sağlayan yeşil pasaport, kurum değişikliği durumlarında kişinin özlük hakkına göre daha alt bir kadro derecesine atanması halinde bu haktan yararlanamamasına veyahut yeşil pasaportu önceki kadro derecesine göre almış ise yenileme döneminde mağdur olmasına sebep olmaktadır. Bu hususu da bir örnekle açıklayacak olursak;

Ayrıca, kurum değişikliği durumunda özlük hakkına göre alt bir kadro derecesine atananların, kadro derecelerinin mükteseplerine uygun hale getirilmesi uzun süreçli bir bürokratik işleme dayanmaktadır.

Bilindiği üzere, kamu görevlilerinin kadro değişiklikleri, "Genel Kadro ve Usulü Hakkında Kanun Hükmünde Kararname"nin 9 uncu maddesinde belirtilen usul ve esaslara göre yapılmaktadır.

Söz konusu hükme göre, karşılanması amacıyla tutulan veya boş olan kadrolarda sınıf, unvan ve derece değişikliği yapmaya, mevcut kadroları birden fazla dereceyi kapsayacak şekilde değiştirmeye ve boş kadroları iptal etmeye Bakanlar Kurulu yetkili olduğu ifade edilmiştir.

Dolayısıyla, yılda iki sefer bile yapılsa (onunda uygulandığı söylenemez) dolu kadro derece değişikliği gibi rutin bir özlük işlemini Bakanlar Kurulu onayından geçirmenin mantığını anlamak mümkün değildir.

Sonuç olarak, yazımızda detaylı paylaştığımız gibi yurtdışına vizesiz ve kolay çıkmanın yolu olan yeşil pasaportun hakkaniyetli şekilde verilmesi amacıyla, kadro derecesinin değil kıdemin yani memuriyette geçen sürenin dikkate alınarak 5682 sayılı Pasaport Kanununda düzenleme yapılmasının uygun olacağını değerlendiriyoruz.

Yavuz Selim KAPLAN