Memur, avon ve amway gibi ürünlerin pazarlanmasını yapabilir mi?

SORU: Merhabalar,
Memurların (özellikle bayan memureler) Farmasi, Emway, Avon gibi netwörk üzerinden satış yapmalarını 657 yönünden değerlendirirmisiniz. Tacir sayılmayı gerektiren bir faaliyet midir?

CEVAP: 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun "Ticaret ve diğer kazanç getirici faaliyetlerde bulunma yasağı" başlıklı değişik 28 inci maddesi şu şekildedir:

"Memurlar Türk Ticaret Kanununa göre (Tacir) veya (Esnaf) sayılmalarını gerektirecek bir faaliyette bulunamaz, ticaret ve sanayi müesseselerinde görev alamaz, ticari mümessil veya ticari vekil veya kollektif şirketlerde ortak veya komandit şirkette komandite ortak olamazlar. (Görevli oldukları kurumların iştiraklerinde kurumlarını temsilen alacakları görevler hariç). Memurlar, mesleki faaliyette veya serbest meslek icrasında bulunmak üzere ofis, büro, muayenehane ve benzeri yerler açamaz; gerçek kişilere, özel hukuk tüzel kişilerine veya kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarına ait herhangi bir iş yerinde veya vakıf yükseköğretim kurumlarında çalışamaz."

Sözkonusu hüküm ile genel olarak memurun ticaret ve gelir getirici faaliyetleri yasaklanmış olup, bu yasağın istisnaları da aynı maddenin bir sonraki fıkrasında "Memurların üyesi oldukları yapı, kalkınma ve tüketim kooperatifleri, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ve kanunla kurulmuş yardım sandıklarının yönetim, denetim ve disiplin kurulları üyelikleri ile özel kanunlarda belirtilen görevler bu yasaklamanın dışındadır." şeklinde belirtilmiş bulunmaktadır.

2011 yılında yürürlüğe giren yeni Türk Ticaret Kanunun 15. mafddesinde esnaf şu şekilde tanımlanmıştır:

"İster gezici olsun ister bir dükkanda veya bir sokağın belirli yerlerinde sabit bulunsun, ekonomik faaliyeti sermayesinden fazla bedeni çalışmasına dayanan ve geliri 11 inci maddenin ikinci fıkrası uyarınca çıkarılacak kararnamede gösterilen sınırı aşmayan ve sanat veya ticaretle uğraşan kişi esnaftır. Ancak, tacirlere özgü 20 ve 53 üncü maddeler ile Türk Medeni Kanununun 950 nci maddesinin ikinci fıkrası hükmü bunlara da uygulanır."

Sonuç olarak;

1- Soruda bahsi geçen avon veya amway gibi ürünlerin pazarlanması faaliyeti bir ticari işletme faaliyetidir. Bu ürünün alınıp satılması, buna aracılık edilmesi, ticari işletme üzerinden yapılması gereken faalşyetlerdir. Bu nedenle mesai saatleri dışında olsa dahi, bir ticari işletme tarafından yerine getirilmesi gereken işlerin bir memur tarafından yapılması yasaklanmış bir faaliyettir.

2- Bazı firmaların ürünlerinin pazarlanması ticaret ve gelir getirici faaliyet istisnaları içinde yer almamaktadır.