Dul ve Yetim Aylıkları için Özel Dosya (1)

Konuyu, 2008 yılı Ekim ayından önce çalışmaya başlayan memurlar ile ilk defa 2008 yılı Ekim ayından sonra çalışmaya başlayan memurların hak sahiplerine aylık bağlanmasındaki kurallara göre değerlendireceğiz.

1-2008 yılı Ekim ayından öncekiler için 5434 sayılı T.C.Emekli Sandığı Kanunu kuralları çerçevesinde değerlendirmelerimiz;

2008 yılı Ekim ayından önce çalışmaya başlayan memurların, ölüm tarihlerinin 2008 yılı Ekim ayından önce veya sonra olması halinde kurallar yine 5434 sayılı T.C.Emekli Sandığı Kanunu kuralları olmaktadır.

Bu kurallara göre:

-Emekli Sandığı Kanununa göre dul eş için bir şart bulunmaz. Dul eşe her durumda dul aylığı bağlanır. Yani şart olarak dul eş ister işçi, esnaf, veya memur olarak çalışsın veya kendi emekli aylığı olsa dahi vefat eden eşinden dolayı aylık bağlanır.

-Yetim kız çocuğunun memur olarak emekli aylığı varsa, veya memur olarak çalışıyorsa vefat eden anne veya babasından dolayı yetim aylığı alamaz. Yetim aylığı alabilmesi için memur olarak çalışmıyor olması, memur olarak emekli aylığının olmaması ve dul olması gerekmektedir.

-Yetim kız çocuğu, işçi veya esnaf olarak çalışıyorsa, veya işçi veya esnaf olarak emekli aylığı alıyorsa, dul olması halinde vefat eden memur anne veya babasından yetim aylığı alabilir.

-Yetim erkek çocuğunun aylık alabilmesi için malul ve muhtaç durumda olması gerekir. Bu durumları yoksa yetim aylığı alamaz.

-Yetim erkek veya kız çocukları 18 yaşını dolduracakları tarihe kadar şartsız, orta öğrenimde 20 yaşını, yüksek öğrenimde ise 25 yaşını dolduracakları tarihe kadar yine şartsız yetim aylığı alabilirler.

-Yetim kapsamına giren vefat eden memurun anne veya babası için şartlar ise, anne için dul ve muhtaç olması halinde yetim aylığı bağlanır. Baba için ise 65 yaşından küçük ise malul ve muhtaç olması, 65 yaşından büyük ise yalnızca muhtaç olması halinde yetim aylığı bağlanır.

-İstisna olarak; 2008 yılı Ekim ayından önce memur olmuş ancak vefat tarihinde hizmet süresi 5 ila 10 yıl arasında olanların özellikle yetim çocuklar ile yetim anne veya babalar için aylık bağlanmasında kurallar farklıdır, yani eskilere göre kuralları esnek değildir. Yetim çocuklar, işçi, esnaf veya memur olarak veya yabancı ülkelerde çalışıyorlar ise yetim aylığı alamıyorlar. Yetim anne ve babalar içinde gelirleri esas alınarak yetim aylığına müstahak olup olmadıklarına bakılmaktadır.

2-2008 yılı Ekim ayından sonrakiler için 5434 sayılı T.C.Emekli Sandığı Kanunu kuralları çerçevesinde değerlendirmelerimiz;

Bu kurallara göre;

-5510 sayılı Kanuna göre dul eş için bir şart bulunmaz. Fark olarak 5434 sayılı Kanuna göre dul eş memur olarak çalışıyor veya memur olarak emekli aylığı alıyorsa aylık oranı % 50, işçi veya esnaf olarak çalışıyor veya işçi veya esnaf olarak emekli aylığı alıyorsa aylık oranı % 75 iken, bu durum değişmiş ve her durumda dul eşin aylık oranı % 50 olarak uygulanmaya başlanmıştır. Ancak hiçbir surette çalışmıyor veya aylık almıyorsa aylık oranı % 75 olmaktadır.

-Yetim kız çocuğu memur, işçi veya esnaf veya yabancı ülke mevzuatına tabi olarak çalışıyor veya bu statülerde emekli aylığı varsa, veya evli ise vefat eden anne veya babasından dolayı yetim aylığı alamaz.

-Yetim erkek çocuğunun aylık alabilmesi için kız çocuklardaki şartlara ek olarak malul ve muhtaç durumda olması gerekir. Bu durumları yoksa yetim aylığı alamaz.

-Yetim erkek veya kız çocukları 18 yaşını dolduracakları tarihe kadar şartsız, orta öğrenimde 20 yaşını, yüksek öğrenimde ise 25 yaşını dolduracakları tarihe kadar yine şartsız yetim aylığı alabilirler.

-Aylık veya gelir alan anne veya baba vefat eden çocuğundan aylık alamaz.

5434 sayılı T.C.Emekli Sandığı Kanunu kurallarına göre yetim aylığına kazanım şartları kız çocuklar ve yetim anne ve babalar açısından esnek olmakta, ancak 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununa göre ise kuralların ağırlaştırılmış olduğu görülmektedir.