Memurun, görev yaptığı ilde ikamet etmesi zorunlu mudur?

Devlet memurlarının, görev yaptığı il sınırları içinde oturma zorunluluğu var mı?

6245 sayılı Harcırah Kanununun "Tarifler" başlıklı 3. maddesinin (g) bendi aşağıdaki şekildedir.

"Memuriyet mahalli: Memur ve hizmetlinin asıl görevli olduğu veya ikametgahının bulunduğu şehir ve kasabaların belediye sınırları içinde bulunan mahaller ile bu mahallerin dışında kalmakla birlikte yerleşim özellikleri bakımından bu şehir ve kasabaların devamı niteliğinde bulunup belediye hizmetlerinin götürüldüğü, büyükşehir belediyelerinin olduğu illerde ise il mülki sınırları içinde kalmak kaydıyla memur ve hizmetlinin asıl görevli olduğu veya ikametgahının bulunduğu ilçe belediye sınırları içinde kalan ve yerleşim özellikleri bakımından bütünlük arz eden yerler ile belediye sınırları dışında kalmakla birlikte yerleşim özellikleri bakımından bu yerlerin devamı niteliğindeki mahaller ve kurumlarınca sağlanan taşıt araçları ile gidilip gelinebilen yerleri;"

657 sayılı Devlet Memurları Kanununda devlet memurunun görev yaptığı ilde ikamet etmesini zorunlu kılan her hangi bir hüküm bulunmamaktadır. Ancak 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu "genel kanun" dur. Devlet memurlarının görev yaptıkları kurumun teşkilat ve görevlerini düzenleyen kanunlar ve kanun hükmünde kararnameler de bulunmaktadır.

663 sayılı Sağlık Bakanlığı ve Bağlı Kuruluşlarının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname'nin; 55. maddesiyle, Sağlık Bakanlığına, gerek kamuya ait gerekse özel kişi ve kuruluşlara ait bütün sağlık kuruluşlarında çalışmakta olan her kademedeki sağlık personeli için görevli olduğu sağlık kuruluşunun bulunduğu yerleşim yeri sınırları içinde ikamet etme mecburiyeti getirme yetkisi tanınmıştır. Bu mecburiyetin usul ve esaslarının ise Bakanlıkça belirlenmesi öngörülmüştür. Ancak Anayasa Mahkemesi 14.02.2013 tarihli ve E.2011/150, K:2013/30 sayılı kararı ile "Sağlık personeline çalıştığı yerde ikamet mecburiyeti getirilmesi hususu, Anayasa'nın 23. maddesinde düzenlenmiş bulunan "yerleşme ve seyahat hürriyeti" ile yakından ilgilidir. Bu madde, Anayasa'nın ikinci kısmının ikinci bölümünde düzenlenmiştir. Anayasa'nın 91. maddesi gereğince bu bölümde yer alan hak ve hürriyetlerin KHK'lerle düzenlenmesi mümkün değildir. Açıklanan nedenlerle, dava konusu kural Anayasa'nın 91. maddesinin birinci fıkrasına aykırıdır" gerekçesi ile 663 sayılı KHK'nın 55. maddesini iptal etmiştir.

Anayasanın "yerleşme ve seyahat hürriyeti" başlıklı 23. maddesi aşağıdaki şekildedir.

"Herkes, yerleşme ve seyahat hürriyetine sahiptir. Yerleşme hürriyeti, suç işlenmesini önlemek, sosyal ve ekonomik gelişmeyi sağlamak, sağlıklı ve düzenli kentleşmeyi gerçekleştirmek ve kamu mallarını korumak; Seyahat hürriyeti, suç soruşturma ve kovuşturması sebebiyle ve suç işlenmesini önlemek; Amaçlarıyla kanunla sınırlanabilir. Vatandaşın yurt dışına çıkma hürriyeti, ancak suç soruşturması veya kovuşturması sebebiyle hakim kararına bağlı olarak sınırlanabilir. Vatandaş sınır dışı edilemez ve yurda girme hakkından yoksun bırakılamaz."

Anayasa Mahkemesinin söz konusu iptal kararındaki gerekçe incelendiğinde Anayasanın 23. maddesinde düzenlenen yerleşme ve seyahat hürriyetinin ancak bir kanun ile kısıtlanabileceği Anayasanın 91. Maddesi gereğince KHK'ların konusu olamayacağı sonucu ortaya çıkmaktadır.

Sonuç olarak; 657 sayılı Devlet Memurları kanununda memurlara görev mahallinde ikamet zorunluluğu getiren bir hüküm bulunmamaktadır. Ancak devlet memurları; görev yaptıkları kurumların tabi olduğu özel bir kanunda bu zorunluluğun bulunması halinde söz konusu kanun değişmediği ya da iptal edilmediği müddetçe kanuna uymakla hükümlüdürler.