Bu sektör çok havalı

Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü (SGHM) tarafından verilen bilgilere göre son 10 yılda dünya çapında yüzde 5.6 büyüyen uluslararası hava taşımacılığı sektörü Türkiye'de yüzde 14 büyüdü. Sektör, hava taşıma işletmeleri, havalimanları, havalimanı işletmecileri, uçak üreticileri, yer hizmetleri kuruluşları gibi pek çok farklı şirket ve kuruluşu kapsıyor. Her geçen yıl büyüyen sektörde nitelikli insan kaynakları ihtiyacı da büyük öneme sahip. Pilotlardan hosteslere, mühendislerden bakım teknisyenlerine, aşçıdan uçan şefe, yolcu hizmetleri görevlisinden bagaj yükleme görevlisine kadar farklı uzmanlık bilgisine sahip bireyler bu sektörde çalışıyor. Sektörün küresel olması, teknolojik gelişmelerin öncülüğünü yapan alanlardan biri olması nedeniyle iyi eğitilmiş profesyonel iş gücüne ihtiyaç çok fazla. Bunu Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü'nün (ICAO) açıkladığı veriler de destekliyor. ICAO'nun öngörülerine göre gelecek 20 yıl içinde dünyada 600 bin pilot ve 400 bin uçak teknisyene ihtiyaç duyulacak. Dünya genelinde bugün itibariyle 58.1 milyon kişiye istihdam sağlanıyor.

HAYALLERDE PİLOTLUK

Türkiye'de ise 2016 sonu itibariyle sektörde istihdam edilen toplam personel sayısı 191.709. Aktif olarak çalışan 8.037 pilot bulunuyor. Kadın pilotların sayısı 150 civarında. Kabin memuru sayısı da 15.500. Bunun yanında, sektörde 410 dispeçer (uçuşların planlanmasından, kontrol altında olmasından ve tüm havacılık kuralları gözetilerek güvenli bir uçuşun sağlanmasından sorumlu kişi), 110 yükleme uzmanı ve 6 binin üzerinde bakım teknisyeni bulunuyor. İstanbul 3. havalimanı gibi yatırımlar ile birlikte sektörün büyüme trendinin sürmesi bekleniyor. 2023'e gelindiğinde uçak sayısının 750'ye çıkması, pilot ihtiyacının ise 9.500'e yükselmesi öngörülüyor. Bunun yanında, havacılık işletmeciliği personel sayısının ise yüzde 16 oranında artacağı öngörülüyor.

Özyeğin Üniversitesi Havacılık ve Uzay Bilimleri Fakültesi Dekan Yardımcısı Yrd. Doç. Dr. Hatice Küçükönal, sektörde gençlerin hayallerini süsleyen mesleğin pilotluk olduğunu belirtiyor. Yeni işe başlayan bir pilotun maaşı ortalama 12-15 bin TL aralığında oluyor. Kaptan pilotların ücretleri ise 20 bin ila 25 bin arasında değişiyor.

KURALLAR BELLİ

Sektör, ulusal ve uluslararası kurallar çerçevesinde düzenleniyor. Çalışanlar açısından bakıldığında görevler her zaman belli prosedürler içinde oluyor. Küçükönal, bu sebeple sektörün belirsizliği sevmeyenler açısından uygun olduğunu aktarıyor. Kurumların sürekli olarak yetkililer veya düzenleyici kurumlar tarafından denetlendiğini, hataları azaltmaya yönelik pek çok sürecin olduğunu söyleyen Küçükönal, "Pilotlar açısından da durum zaten keskin hatları ile belli. Uçacağınız saat karşılığında ne kadar dinleneceğiniz belli, havayolu işletmesi size istese de daha fazla bir mesai yaptıramaz" diyor.

Öte yandan, havayolu taşımacılığı, aynı turizm gibi ülkenin politik, ekonomik durumundan veya terör olaylarından çok etkileniyor. Turizm sezonu ile iç içe olan sektör, dönemsel olarak yoğunluğu artan veya azalan bir sektör. Küçükönal, çalışma süreleri veya şekillerinin standartların korunarak belirlenmesi sebebiyle, yoğun dönem de olsa, çalışılan sürede çok fazla değişikliğe gidilmediğini belirtiyor. Ancak, çalışma şekilleri çalışılan birime bağlı olarak değişiyor. Örneğin, gelir yönetimi, pazarlama gibi birimlerde sadece gündüz mesai saatlerinde çalışanlar olmakla birlikte, hava trafik kontrolörleri gibi 24 saat faal olan havaalanlarında vardiya sisteminde çalışanlar veya sadece uçuş olduğunda çalışanlar da mevcut.

İNGİLİZCE YETMİYOR

Havacılık sektörünün uluslararası bir pazar ve rekabet ortamı olduğunu belirten Küçükönal, günümüzde sadece İngilizce bilmenin kişiyi farklı yapmadığını belirtiyor. Çünkü, havacılık işletmeleri uçulan noktalardaki dilleri konuşabilen kişileri tercih edebiliyor. Birden fazla dil bilmek çalışanların kariyerlerini farklı ülkelerdeki şube müdürü, istasyon şefi gibi pozisyonlara daha kolay taşımalarını sağlayabiliyor. Küçükönal, bu sektörde kariyer düşünen gençlerin hangi alanda çalışmak istediklerini önceden araştırmalarını, bu alanlarda ek eğitimler alarak kendilerini geliştirmelerini tavsiye ediyor.Bunun yanında, farklı bir bölümde okuyan veya hali hazırda farklı bir meslekte çalışırken işini bırakarak pilot olmaya karar veren de pek çok kişi olduğunu belirtiyor. Örneğin, Özyeğin Üniversitesi'ndeki pilot eğitimi lisans programında mühendislik, tıp, fizik tedavi gibi bölümleri bırakıp pilot eğitimine başlayanlar bulunuyormuş. Küçükönal, bu durumu "Pilot olmak çoğu kişi için bir tutkudur. Maddi durum veya farklı olanaklar sebebiyle bu tutku belli bir süre bastırılabiliyor fakat sonlandırılamıyor. Bu tutkuya sahip kişiler, maddi gelire sahip olup uygun bir eğitim ortamı elde ettiklerinde tutkularını gerçeğe dönüştürebiliyorlar" sözleriyle açıklıyor. Fakültede bu doğrultuda havacılık yönetimi ve pilot eğitimi olmak üzere iki ayrı lisans programı bulunuyor.

PİLOT, DİSPEÇER AÇIĞI BULUNUYOR

Onur Air Taşımacılık yetkililerinin Hürriyet İK'ya verdikleri bilgilere göre şirkette genel müdürlük 236, kokpit 249, kabin 467, teknik 501, dispeç 35, yer işletme 43 olmak üzere toplam 1.531 personel istihdam ediliyor. 2018 istihdam planlamaları için çalışmalar devam ediyor. Sektöre özel pozisyonların istihdamı genel olarak kolaylıkla yapılıyor. Ancak, sınırlı kaynak olarak tarif edilen pilotluk, yetkili teknisyenlik, lisanslı dispeçerlik pozisyonlar ile bilişim teknolojileri alanlarında uzmanlık gerektiren rollerin istihdamında dönemsel olarak bazı zorluklar yaşanabiliyor. Firma yetkililerinin havacılık sektöründe kariyer hedefleyen gençlere önerileri ise şu şekilde:

- Firmaların istihdam yaparken aradığı temel özellikler hakkında araştırma yapın ve kendinizi bu alanlarda en iyi şekilde geliştirin

- Sektör dinamiklerini ve hareketlerini takip edin

- Stajlarınızı sektör odaklı yapın ve ciddiye alıp süreç ilişkilerini anlayarak tamamlayın

- Yabancı dil seviyesini geliştirin

- Bilişim sistemleri ve ofis programları yetkinliklerindeki seviyelerini yükseltin

GENÇLER HAVACILIK

SEKTÖRÜNE YÖNELİYOR

Pegasus Hava Yolları'nda ağustos sonu itibarıyla kabin 1.450, kokpit 681, teknik 392, yer personeli 1.840 ve genel müdürlük 555 olmak üzere toplam 4.918 çalışan bulunuyor. 2017'de şu ana kadar 892 personel alımı olmuş. 2018'de ise filonun büyümesine paralel olarak personel alımı devam edecek. Pegasus Hava Yolları İK Direktörü Dilara Oğur, sektördeki yükselişi gören gençlerin bu alana yöneldiklerini belirtiyor. Bunun sebepleri arasında maddi kazanç, prestij ve esnek saatler bulunuyor. Oğur, şirketteki tüm birimlerde ihtiyaç olan yetkin iş gücüne, sundukları imkan ve kariyer fırsatlarıyla rahatlıkla ulaşabildiklerini aktarıyor. Stratejik düşünme becerisi, ileriyi görebilme, uzun vadeli çözümler üretebilme yetkinliklerini işe alınacak yeni nesillerde bulunması gereken özellikler arasında sayan Oğur, "Bunun haricinde adaylarımızın muhakkak iyi düzeyde İngilizce bilgisine sahip olmalarını bekliyoruz" diyor. Yapılan çalışmaların, önümüzdeki 10 yılda dünyada toplamda 250 binin üzerinde pilota ihtiyaç duyulacağını gösterdiğini belirten Oğur, "Rekabetin artacağı bu dönemde adaylar teknik bilgileri ve sahip oldukları yetkinliklerle ön plana çıkacak. Özellikle kokpit ve kabinde çalışmayı planlayan kişilerin havacılığın bir yaşam tarzı olduğunun bilincinde olmalarını tavsiye ediyoruz" diyor.

Deniz TÜRSEN