Çalışan emeklilerin maaşı kesilir mi?
Sosyal Güvenlik Reformuna Ne Oldu?-17
Çalışan emekliler destek primi öderler
Ülkemizde 3 ayrı sosyal güvenlik kurumu ve buna ilaveten 21 adet banka ve borsanın da kendi emeklilik sandıklarından emekli olanların yaş ortalaması çok düşük ve emekli aylıkları da az olduğundan emeklilerin çalışması da bir realitedir
Dünyada emeklisine çalışma hakkı veren tek ülkeyiz
Normalde emeklilik uzun bir çalışma süresinden sonra artık dinlenme zamanı gelmiş olduğunun tescilidir. Yine normal şartlarda emekli olanlar çalışmaz, emekliler emekliliklerini bilirler, çalışanlar da çalışan olduğunu. 1986 yılına kadar emekli olanlara çalışma hakkı yoktu, emekli olduktan sonra yeniden çalışmaya başlayanların emekli aylıkları kesiliyor ve daha sonra isterlerse yine emekli olabiliyorlardı. Ancak, 38 yaşında kadınların, 43 yaşında erkeklerin emekli olabildiği sosyal güvenlik sistemimiz gereğince bu genç yaşta emekli olanların işhayatına devam ettikleri hem de kayıtdışı olarak devam ettikleri görülünce, 1986 yılında emekli olanların hem emekli aylıklarını alıp hem de Sosyal Güvenlik Destek Primi (SGDP) ödeyerek çalışmaya devam etme imkanı getirilmiştir. Bu hakkı yani emeklisine çalışma hem de emekli aylığını da vererek çalışma hakkı tanıyan tek ülke biziz, bunun iki sebebinden ilki genç emekliler yani çalışma istek ve arzusu henüz var olan insanların ülkesi olmamız, ikincisi de düşük emekli aylığıdır.
1-Emekli olduktan sonra işçi olarak çalışanların durumu
Bağ-Kur, SSK veya T.C. Emekli Sandığı emeklisi olup da emekli olduktan sonra işçi olarak çalışanların işverenleri özetle SSK'ya her ay emekli işçileri için SGDP (sosyal güvenlik destek primi) ödemek zorundadırlar. Nereden emekli olursa olsun emekli olduktan sonra bir fabrikada veya işyerinde işçi olarak çalışmaya başlayan bir kişinin emekli aylığına hiç dokunulmaz sadece işe başladığı işyerinde aldığı ücretin yüzde 30'u oranında Sosyal Güvenlik Destek Primi (SGDP) SSK'ya ödenir. Bu yüze 30 oranının dörtte biri işçi ücretinden, yüzde 22.5'i da işverenden alınır.
Örnek 1: SSK'dan halen 800 YTL. emekli aylığı alan bir kişi, bir markete işçi olarak işe başlarsa çalıştığı işyerinden brüt 700 YTL. ücret alıyorsa, 52,50 YTL. SGDP kesintisi ve 101 YTL. Gelir Vergisi ile Damga Vergisi kesintisi ile eline 546 YTL. ücret verilir ve SSK emekli aylığı da aynen yani 800 YTL. olarak ödenmeye devam olunur.
2-Emekli olup esnaf-tüccar işadamı-işkadını olarak çalışanların durumu
Bağ-Kur, SSK veya T.C. Emekli Sandığı emeklisi olup da emekli olduktan sonra işyeri açıp vergi mükellefi olan, limited şirket ortağı veya anonim şirket kurucu ortağı veya yönetim kurulu üyesi olanlar Bağ-Kur'a Sosyal Güvenlik Destek Primi (SGDP) ödemek zorundadırlar.
Nereden emekli olursa olsun emekli olduktan sonra Bağ-Kur'a Sosyal Güvenlik Destek Primi (SGDP) ödeyenlerin de emekli aylığına dokunulmaz ama sadece Bağ-Kur'dan emekli olup da yine aynı işlerine devam eden veya daha sonradan işyeri açıp vergi mükellefi olan, limited şirket ortağı veya anonim şirket kurucu ortağı veya yönetim kurulu üyesi olanların Bağ-Kur'dan aldıkları emekli aylıklarından yüzde 10 oranında SGDP kesilir.
A-Bağ-Kur emeklisi Bağ-Kur'lu olursa
Halen, Bağ-Kur'dan 600 YTL. emekli aylığı alan bir kişi Bağ-Kur'lu olmasını gerektirecek bir faaliyette bulunursa (vergi mükellefi-şirket ortağı vs olursa ) kendisine Bağ-Kur'dan ödenen emekli aylığı yüzde 10 eksiltilerek yani 60 YTL. (Sosyal Güvenlik Destek Primi kadar) eksiltilerek 540 YTL. olarak ödenmektedir.
B-SSK veya T.C. Emekli Sandığı emeklisi Bağ-Kur'lu olursa
T.C. Emekli Sandığı'ndan veya SSK'dan emekli olup ayda 500 YTL. emekli aylığı alan bir kişi, Bağ-Kur'lu olmasını gerektirecek bir faaliyette bulunursa (vergi mükellefi-şirket ortağı olursa) Bağ-Kur'un 12' nci basamağının gelir tutarının yüzde 10'u kadar yani 66.10 YTL. sosyal güvenlik destek primini her ay götürüp Bağ-Kur'a ödemek zorundadır. Bu şekilde çalışanların, SSK'dan veya T.C. Emekli Sandığı'ndan aldığı emekli aylığından bir değişiklik yapılmaz ve olmaz.
C-Reform yürürlüğe girseydi
Bağ-Kur'dan, SSK'dan veya T.C. Emekli Sandığı'ndan emekli olup da, Sosyal Güvenlik Reform Kanunu olan 5510 Sayılı Kanun'un 4/b maddesine tabi (Bağ-Kur'lu) olmasını gerektirecek bir faaliyette bulunan kişilerin (vergi mükellefi-şirket ortağı vs) sosyal güvenlik destek primi ile çalışmalarında bir engel olmayacaktı ama ödeyecekleri primler de artmalar olacaktı.
-Emekli kişi vergi mükellefi veya şirket ortağı ise;
Asgari ücret alt sınır olmakla birlikte asgari ücretin 6.5 katı da üst sınır olarak kendisine göre her ay dilediği rakam üzerinden beyan edeceği kazançları üzerinden beyan ettiği rakamın yüzde 33.5'i oranında SGDP ödemekle mükellef olacaktı.
Örnek 2: BaĞ-Kur'dan 500 YTL. emekli aylığı alan bir kişi, bir fabrikaya işçi olarak girerse ve çalıştığı işyerinden brüt 1000 YTL. ücret alıyorsa;
Bağ-Kur emekli aylığı da herhangi bir eksiltmeye tabi tutulmadan 500 YTL. olarak ödenmeye devam olunur. Fabrikadan aldığı brüt 1000 YTL. ücretinden, 75 YTL. SGDP kesintisi ve 145 YTL. Gelir Vergisi ile Damga Vergisi kesintisi ile eline 780 YTL. ücret verilir.
İşveren de her ay bu emekli işçi için 225 YTL. prim katkısı sağlar.
3-Emekli olup kamuda çalışanların durumu
Nereden (SSK, Bağ-Kur, Emekli Sandığı veya diğerleri) emekli olursa olsun ne kadar ücret alıyor olursa olsun kamuda memur veya işçi olarak işe başlayanların emeklilere, 5335 Sayılı Kanun gereğince EMEKLİ AYLIĞI ödenmez. Yani emekliler kamuda hem emekli aylıklarını hem de SGDP ödeyerek çalışamazlar. Sosyal Güvenlik Reformu yürürlüğe girseydi bile bu durum değişmeyecekti.
Sosyal Güvenlik Destek Primi (SGDP) ne işe yarar?
SSK'ya SGDP ödeyen emekli, iş kazası veya meslek hastalığı geçirir ve yüzde 10'dan fazla uzuv kaybına uğrarsa kendisine sürekli işgöremezlik geliri bağlanmaktadır. Yani ödenen SGDP sadece işkazası-meslek hastalığı primine sayılmaktadır. Ancak, sosyal güvenlik reformu 01.01.2007 gününden sonra yürürlüğe girebilseydi, hem sürekli işgöremezlik geliri alacaklar hem de istirahatli kalırlarsa veya hastanede yatarlarsa her gün için 2/3 oranında yevmiye alacaklardı.
Bağ-Kur'a SGDP ödeyenler ise halen bu ödedikleri primlerden (SGDP'den) hiçbir fayda elde edemezken, sosyal güvenlik reformu yürürlüğe girebilseydi iş kazası veya meslek hastalığı geçirir ve uzuv kaybına uğrarsa kendisine sürekli işgöremezlik geliri bağlanacak ve ayrıca istirahatli kalırlarsa veya hastanede yatarlarsa her gün için 2/3 oranında yevmiye alacaklardır.
Reform yürürlüğe girseydi
01.01.2007 gününden sonra reform yürürlüğe girebilseydi emekli olanlar yine işçi olarak çalışmaya devam edebilecekti. Bağ-Kur, SSK veya T.C. Emekli Sandığı'ndan emekli olduktan sonra bir markette işçi olarak çalışmaya başlayan bir kişilerin emekli aylığına hiç dokunulmayacaktı, halen yüzde 30 olan SGDP oranı yüzde 33.5 olarak alınmaya devam edilecek ve bu yüzde 33.5 'in yüzde 14'ü işçi ücretinden, yüzde 19.5 'i da işveren alınacaktı.
Ali Tezel/ Akşam