Sezer'li 7 yıl: Gürüz'le yıldızı hiç barışmadı, Köşk'te iftar davetine son verdi
Sezer, Anayasa Mahkemesi üyeleği ve başkanlığı döneminden beri YÖK'le anlaşamıyordu. Uygulamalarını 'antidemokratik' buluyordu. Görevie başlamasından kısa süre sonra YÖK'ün 22 üniversiteye rektör atanmasına ilişkin dosyası geldi. Topluca geri gönderdi. Her üniversite için ayrı öneriler istiyordu.
YÖK kavgası patlamıştı. Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreteri Kemal Nehrozoğlu'nun YÖK'e iade-i ziyareti iptal edildi.
Sezer'in iade yazısındaki ifadeleri sertti. Üniversiteler seçilmiş organlar eliyle yönetilmeliydi, ama YÖK üniversitedeki demokratikleşmenin önündeki engeldi. Geçerli kanıt yokken adayların aldıkları oylar gözetilmeyerek bir oy alanların rektör adayı olarak seçilmesi demokratik ve özerk üniversite anlayışıyla bağdaşmazdı. YÖK'e atama yetkisi verilmesi özelde üniversite özerkliğini genelde ise demokratikleşmeyi yaralamaktaydı...
YÖK rektör adaylarını değiştirmeden her üniversite için ayrı dosyalar oluşturdu. Dönemin YÖK Başkanı Kemal Gürüz dosyaları sunmak için randevu istedi, ama alamadı. Cumhurbaşkanı gerek görürse çağıracaktı. Dosyaları ulakla göndermesi istenmişti.
Oy sayısında çelişkili tutum
Kavganın temelinde Dokuz Eylül Üniversitesi başta en fazla oy alan rektör adaylarının YÖK'ün listesine girememesi vardı. Birer oy alıp da listeye girenler çekildiler. En çok oyu alan Emin Alıcı listede kendine yer buldu ve rektörlüğe atandı. Ancak Sezer, Samsun 19 Mayıs ve Diyarbakır Dicle üniversitelerinde en çok oyu alanları değil ikinci ve üçüncü sıradakileri rektör seçmişti.
Gürüz ile YÖK Başkanlığı görevi bitinceye kadar bir daha görüşemediler. Gürüz gittiği etkinliklerde Sezer'in mesajlarını alkışlamıyordu, Sezer'e yanıt veriyor, "Sandığa oy atmakla akademik özgürlük olmaz, bunun demokrasiyle ilgisi yok" diyordu. Sezer buna karşı öğretim yılı açılışına katılacağı üniversitelerin isimlerini YÖK'e bildirmiyordu ve konuşmalarında üniversitenin yönetsel özerkliğine vurgu yapıyordu.
Gürüz'ün istifasını bekliyordu. Erdoğan Teziç'e başkanlık önerdi, ancak Teziç, 'yöntemi şık bulmadığı' için Galatasaray Üniversitesi Rektörlüğü'ne yeni seçilmiş olmasını gerekçe gösterip kabul etmedi. Ancak Gürüz'ün görev süresi bittiğinde Teziç başkan olacaktı.
Sezer ile YÖK arasındaki ikinci büyük çatışma YÖK üyeliklerine seçimde yaşandı. 2001 başında beş üyenin görev süresi sona erecekti. Aralık ayında Sezer, Genelkurmay'ın gösterdiği adayı emekli general Erdoğan Öznal'ı üyeliğe atarken, Cumhurbaşkanlığı kontenjanından seçilen iki üyeliğe Prof. Ramazan Aslan ile Prof. Aysel Çelikel'i belirledi. Üniversitelerarası Kurul'un önerdiği iki isim Prof. İsmail Tosun ve Prof. Mustafa Kuru'nun atamasını ise yapmadı. Gürüz'e randevu vermeyen Sezer, üniversitelerarası kurulun eski ve yeni başkanlarıyla görüştü. Başkanlar önerdikleri isimlerle ilgili değerlendirme istediler ancak eli boş döndüler. Sezer 45 gün bekledikten sonra 'uygun bulmadığını' bildirdi. Kurul da 29 Ocak'ta yeni seçim yapmadı ve 'durumu takdire arz etti'.
Yayımlanan bildiride eleştirilen Sezer de YÖK karşıtı olarak tanınan Prof. Türkan Saylan'la 1402 sayılı Sıkıyönetim Yasası'yla üniversiteden uzaklaştırılan Prof. Alpaslan Işıklı'yı üye olarak atadı. Bu atamalarla birlikte YÖK'teki denge Köşk lehine değişti.
Ancak Gürüz mücadeleyi bırakmadı. Sezer'e, 10 ay önce rektörlüğe atadığı Dicle Üniversitesi Rektörü Prof. Fikri Canoruç'un 'PKK'ya yardım' suçlamasıyla görevden alınması önerisini gönderdi. Belge ve kanıt yoktu. Sezer de dosyayı geri gönderdi. Bir yıl sonra üniversitelerin açılışında Gürüz yine Sezer'in yanında değildi ve Demirel ile birlikte öğretim yılı açılış törenlerindeydi.
Sezer daha sonra aleyhine büyük kampanyalar düzenlenen Kemal Alemdaroğlu'nu yeniden İstanbul Üniversitesi Rektörlüğü'ne seçti ancak hakkındaki iddialar karşısında da görevden almak zorunda kaldı.
* * * * *
Köşk'te iftar davetine son verdi
Sıra dışı bir çumhurbaşkanı profili çizen Sezer'in Çankaya Köşkü'ne getirdiği bazı yenilikler şöyle:
'Konuşan öder' uygulamasına gitti, özel telefon görüşmelerini yasakladı, konuşanlar bedellerini ödediler. Savurganlığa karşı kâğıtların arka yüzlerinin kullanılmasını istedi.
Özal'ın başlattığı ve Demirel'in de sürdürdüğü iftar davetlerine son verdi.
F tipi cezaevlerini protesto için Köşk'ün kapısında yatan ailelere polisin müdahale etmesini de önledi.
Dilekçeyle gelen üyelik
Danıştay üyeliğine Köşk'ün kapısına dilekçe bırakan Nazlı Koçer'i atadı.
Hıristiyanların Noel'inin yanı sıra Musevilerin Hanuka Bayramı'nı da kutlayan ilk Cumhurbaşkanı oldu.
Köşk'teki yabancı konuklara verilen resmi yemeklerde ikram edilen şarapların markalarını sürekli değiştirdi ve sofraları yerli şaraplara açtı.
Hollanda gezisine çıkarken yerine vekâlet edecek TBMMM Başkanvekili Murat Sökmenoğlu'na, çalışmalarını Köşk'te sürdüre-bileceğini iletti ve makamını vekiline açtı.
Piyanist Fazıl Say'ın, Nâzım Hikmet için bestelediği eseri izledi ve ayakta alkışladı.
Özel bir ziyaret için İstanbul'a giderken aracının benzin parasını cebinden ödedi.
Oğlunun düğününü Çankaya Köşkü'nde yaptı, harcamaları kendi karşıladı. Hatta elektrik sayaçlarını bile okutarak bedelini yatırdı.
Tedavi gören annesini ziyaret için Afyon'a gidişinde sivil plakalı araba kullandı.
Düşerek bileğini kıran eşini sivil araçla acil servise götürdü. Röntgen için sıraya girdi.
Cumhurbaşkanlarının yaz dönemi çalışmaları için Ankara dışına çıkma geleneğine son verdi. Göcek'teki ve Florya'daki tatil köşklerini hiç kullanmadı. Görevi boyunca hiç tatile çıkmadı. Bir kez Huber Köşkü'nde şortla yürürken görüntülenebildi.
Resepsiyonda döner ekmek
29 Ekim 2004'te Cumhuriyet Resepsiyonu'nda konuklarına döner ekmek ikram edince eleştirildi.
Kendisine ve eşine verilen hediyeleri tek tek numaralatıp envantere kaydettirdi.
Irak Cumhurbaşkanı Talabani'nin Türkiye'ye gelmesine izin vermedi.
Çankaya Köşkü'ndeki Muhafız Alayı'nda askerliğini tamamlayan bir eri GAP uçağına alarak İstanbul'a ailesine götürdü.
Yazar Orhan Pamuk'u, Nobel ödülü almasından dolayı kutlamadı.
Köşk'te 'mesai düzeni' uygulattı. Saat 17.00'de mesai bitince memurlar evine gitti.
* * * * *
Sayılarla Sezer: 729 kararnameyi iade etti
Sezer 16 Mayıs 2000'de başladığı Cumhurbaşkanlığı görevinde TBMM'den geçen 67 yasayı veto etti, atamalara ilişkin 22 Bakanlar Kurulu Kararı'nı ve 729 müşterek kararnameyi geri gönderdi. 16 Mayıs 2000-19 Nisan 2007 tarihlerini kapsayan 'Sayılarla Sezer' dönemi şöyle:
TBMM'den geçen toplam bin 57 yasadan 988'ini onayladı, 67'sini geri gönderdi.
İki yasa ise incelemede.
Hükümetin çıkardığı 32 kanun hükmünde kararnameden 25'ini onayladı, 7'sini veto etti.
Atamalar dışındaki işleri kapsayan 11 bin 38 kararnameden 12'sini iade etti, ikisi işlemde. Hükümetler de üç kararnameyi geri çekti.
Bakanlar Kurulu'nun atamalara ilişkin 195 kararından 169'unu onadı, 22'sini geri çevirdi, birini inceliyor. Hükümetler de üçünü geri aldı.
Atamaları da içeren müşterek kararnamelerin sayısı 6 bin 219 oldu. Bunlardan 5 bin 406'sını onayladı, 729'unu geri çevirdi, yedisi üzerindeki incelemesi sürüyor. Kararnamelerin 77'sini ise hükümet geri çekti.
Önüne gelen 2 bin 139 'asker, uyuşmazlık çözümü' gibi 'diğer' kategorisindeki tekliflerden 2 bin 137'sini onayladı, ikisi geri alındı.
2 bin 314 vekâlet tezkeresini onayladı.
Atama, görevden alma ve seçimlere ilişkin 308 kararnameden 287'sini onayladı, 19'u işlemde, ikisi ise geri çekildi.
Toplam 270 af kararından 261'ini onayladı, dokuzunu uygun bulmadı.
Onayladığı hükümet ve bakan değişikliklerine ilişkin kararlarının sayısı ise 37.
Erdoğan dönemi
Sezer, veto ve kararnameleri geri çevirme kararlarının büyük çoğunluğunu Erdoğan'ın başbakanlığını kapsayan dönemde aldı. Erdoğan döneminin sayılarla ifadesi de şöyle:
800 yasadan 55'ini veto etti.
Atamalar dışındaki işleri kapsayan 6 bin 460 kararnameden yedisini geri çevirdi.
Atamalara ilişkin 127 Bakanlar Kurulu kararından 19'unu veto etti, biri geri alındı, biri inceleniyor.
Atamaları da içeren 3 bin 778 kararnameden 459'unu geri gönderdi, 37'si hükümetçe geri çekildi, yedisi ise inceleniyor.