Kayıtdışı için 5 yıllık önlem paketi

Maliye Bakanlığı, kayıtdışı oranının her yıl 2 puan aşağıya çekilebilmesi amacıyla 5 yıllık bir strateji hazırladı.

2008-2012 yıllarını kapsayan Maliye Bakanlığı Stratejik Planında da yer alan kayıt dışı ekonomi ile mücadele programına göre, öncelikle "kayıtdışı ekonomi" yeniden tanımlanacak. Daha sonra da sektörlerin kayıtdışılık oranları belirlenecek ve Türkiye geneline yönelik kayıtdışı ekonomi oranı bulunacak.

Mevcut durumun tespitinin ardından da kayıtdışı ekonomi ile mücadeleye dönük önlemler hayata geçirilecek. 15 adımdan oluşan önlemler paketinde de şu tedbirler yer alacak:

- Enflasyonun düşürülmesi,

- Belge düzeninin yerleştirilmesi,

- Vergi oranlarının düşürülmesi, muafiyet ve istisnaların mümkün olduğunca sınırlandırılarak, vergi tabanının genişletilmesi,

- Vergi yükünün kayıt içinde faaliyet gösteren mükellefler açısından caydırıcı olmaktan çıkarılması,

- Nakit ekonomisinin sınırlandırılması,

- Vergi yönetimi ve denetiminin etkinliğinin artırılması,

- Mevzuatın sadeleştirilmesi,

- Bürokratik işlemlerin azaltılması,

- Vergi denetimlerinin artırılması, denetim elemanlarının özlük haklarının ve çalışma koşullarının iyileştirilmesi,

- Risk esaslı denetim anlayışına geçilmesi,

- Veri analizi kapasitesinin artırılması,

- Uzlaşma müessesesinin yeniden değerlendirilmesi,

- Vergi cezalarının etkinliğinin artırılması,

- Vergi ahlakı ve bilincinin yerleştirilmesi,

- Kayıtdışı istihdama yönelik tedbirlerin alınması.

Stratejik planda, kayıtdışı ekonomik faaliyetlerin, "kamu gelirlerini azalttığı, adaletsiz vergi sistemi oluşturduğu, haksız rekabete yol açtığı, hatalı istatistiklere neden olduğu, kaynakları verimsiz alanlara yönelttiği ve ahlaki değerler üzerinde yozlaşma yarattığı" belirtildi.

Stratejide, kayıtdışılığın ekonomik ve mali politikaların üretilme ve uygulanma sürecini baltaladığı ve ticarette haksız rekabete yol açtığına da işaret edildi.

Stratejide, "gizlenen ekonomi" olarak da adlandırılan kayıtdışı ekonomi ile mücadalede de vergi denetimlerinin önemine de dikkat çekilerek, denetimlerin kayıp ve kaçağa yönelen mükellefler nezdinde caydırıcı etkisi olacağı vurgulandı. Denetimlerin, iyi niyetli olmakla beraber hata ve eksikleri bulunan mükelleflerin eğitimine de katkı sağlayacağı ifade edildi.

Stratejide, 1998-2005 dönemindeki kayıtdışılık oranlarına da yer verildi.

Buna göre, 1998 yılında yüzde 33 olarak belirlenen ekonomideki kayıtdışılık oranı, 1999'da yüzde 34,1, 2000'de yüzde 32,7, 2001 yılında ise yüzde 33,9 oldu.

2002 yılında yüzde 33,7'ye gerileyen kayıtdışılık oranı, 2003 yılında yüzde 28,8'e, 2004'te yüzde 25,8'e, 2005 yılında da yüzde 25,5'e düştü.