MASAK, karapara için yeni taslak hazırladı

Karaparayla dört koldan mücadele...

Türkan Al

Suç gelirlerinin aklanması ve terörün finansmanının önlenmesine yönelik karapara mücadelesinin kapsamı genişletiliyor.

Yükümlü ve müşteri arasında sürekli bir iş ilişkisi gerektirmeyen 20 bin YTL, elektronik transferlerde de 2 bin YTL ve üzerindeki işlemlerde kimlik tespiti zorunlu olacak.

AA muhabirinin edindiği bilgiye göre, Maliye Bakanlığı Mali Suçları Araştırma Kurulu (MASAK), ''Suç Gelirlerinin Aklanmasının ve Terörün Finansmanının Önlenmesine Dair Tedbirler Hakkında Yönetmelik'' Taslağı hazırladı.

Taslak ile Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi Hakkında Kanunun uygulanmasına yönelik olarak yükümlüler, yükümlülükler, uyum denetimi, başkası hesabına yapılan işlemlerin beyanı ve diğer hususlarla ilgili usul ve esaslar düzenlendi.

Taslağa göre, finansman ve faktoring şirketleri, yatırım fonları ve yatırım ortaklıkları, sigorta ve emeklilik şirketleri, PTT, Milli Piyango İdaresi, Türkiye Jokey Kulübü ve Spor Toto Teşkilat Müdürlüğü, Spor Kulüpleri, Noterler, Tapu Sicil Müdürlüklerinin de aralarında bulunduğu 28 grup, Kanun ve Yönetmelik hükümlerinin uygulanmasında ''yükümlü'' sıfatıyla sorumlu olacak.

KİMLİK TESPİTİ

Yükümlüler hesap açılması, kiralık kasa, finansman, faktoring, finansal kiralama ve sigortalama gibi nitelikleri itibarıyla sürekli bir iş ilişkisi tesis eden işlemlerde tutar gözetmeksizin müşterileri ile müşterileri adı veya hesabına hareket edenlerin kimliğini tespit edecek. Kimlik bilgilerinin doğruluğunu da teyit edecek.

Taslağa göre, yükümlülerin zorunlu kimlik tespiti yapacağı diğer işlemler de şöyle:

-Yükümlü ile müşteri arasında sürekli bir iş ilişkisi gerektirmeyen 20 bin YTL ve üzerindeki işlemler. Birbiriyle bağlantılı birden fazla işlem için de aynı tutar geçerli olacak.

-Elektronik transferlerde 2 bin YTL ve üzerindeki işlemler. Birbiriyle bağlantılı birden fazla işlem için de aynı limit uygulanacak.

-Şüpheli işlem bildirimini gerektiren durumlarda tutar gözetilmeyecek.

-Daha önce elde edilen müşteri kimlik bilgilerinin yeterliliği ve doğruluğu konusunda şüphe olduğunda da limite bakılmaksızın kimlik tespiti yapılacak.

Yeni düzenleme uyarınca kimlik tespiti ve teyiti, işlem öncesi tamamlanacak. İşlemin yapılmasının ardından da 10 gün içinde kimlik tespiti sırasında alınan adres ve diğer iletişim bilgilerinin teyidi gerçekleştirilecek.

KİMLİK TESPİTİ NASIL YAPILACAK?

Yükümlüler, gerçek kişilerin kimlik tespitinde, ilgilinin adı, soyadı, doğum yeri ve tarihi, uyruğu, Türk vatandaşları için TC kimlik numarası, kimlik belgesinin türü ve numarası, ikametgah adresi, telefon ve faks numarası ile meslek ve iş adresi bilgilerini alacak.

Sürekli bir iş ilişkisi tesis eden işlemler sırasında beyan edilen adresin doğruluğu, ikametgah belgesi ya da ilgili adına düzenlenmiş elektrik, su, doğal gaz, telefon gibi faturalardaki adres ile karşılaştırılarak tespit edilecek.

Kimlik tespitini gerektiren işlemlerde yükümlüler, bir başkası hesabına hareket edilip edilmediğini işlemi talep edenden soracak ve yanıtlarını yazılı olarak alacak.

Yükümlüler, karmaşık ve olağan dışı büyüklükteki işlemler ile görünürde makul, hukuki ve ekonomik bulunmayan işlemlere ''özel dikkat'' göstermek zorunda olacak. Bu tür durumlarda talep edilen işlemin amacı hakkında yeterli bilgi edinmek için gerekli tedbirler alınacak. Bu kapsamda elde edilen bilgi, belge ve kayıtlar istenildiğinde yetkililere ibraz edilmek üzere muhafaza edilecek.

MEVCUT DURUM VE İŞLEMLER İZLENECEK

Yönetmelik Taslağı ile uygulamaya konulması öngörülen diğer bazı düzenlemeler de şöyle:

-Finansal kuruluşlar, mesleği, iş geçmişi, mali durumu, hesapları, ticari faaliyetleri, yerleşik olduğu ülke ve diğer göstergeleri dikkate alarak, müşterilerinin aklama ve terörün finansmanı açısından risk profilini çıkaracak.

Yüksek risk taşıyan müşterilerinin, iş ilişkilerini belirlemek, bunları devamlı olarak takip etmek, müşteri hakkındaki bilgi, belge ve kayıtları güncel tutmak zorunda olacak. Bu amaçla da uygun risk yönetim sistemi oluşturacak.

-Finansal kuruluşlar, yeni ve gelişen teknolojilerin getirdiği imkanların aklama ve terörün finansmanı amacıyla kullanılması riskine karşı uygun tedbirler alacak.

-Finansal kuruluşlar, yüz yüze olmayan işlemler yapılmasını mümkün kılan sistemlerden istifade ederek gerçekleştirilen hesaba para yatırma, hesaptan para çekme ve elektronik fon transferleri gibi işlemlere özel dikkat gösterecek.

Müşterinin mali profiline ve bilinen faaliyetlerine uygun olmayan ya da müşterinin faaliyetleriyle ilgisi bulunmayan işlemleri yakından izleyecek. Tutar ve işlem sayısı limiti belirlemek de dahil uygun ve etkili tedbirleri alacak.

3. TARAFA GÜVEN İLKESİ

-Finansal kuruluşlar, müşteri kabulü ve tanınması kapsamındaki tedbirler bakımından müşteri ile ilgili başka bir finansal kuruluşun aldığı tedbirlere güvenerek işlem tesis edebilecek.

3. tarafa güvenilebilmesi, her 2 finansal kuruluşun hak ve sorumluluklarının yazılı bir sözleşmeyle açıkça belirlenmiş olması kaydıyla, 3. tarafın kimlik tespiti, kayıtların saklanması ve müşterinin tanınması kuralının gereklerini sağlayacak diğer tedbirler alındığından emin olunması halinde yapılabilecek.

3. tarafın riskli ülkelerde yerleşik olması durumunda, 3. tarafa güven ilkesi uygulanmayacak.

SİYASİ NÜFUZ SAHİBİ MÜŞTERİ İŞLEMLERİ

-Finansal kuruluşlar, siyasi nüfuz sahibi kişilerle ilgili olarak ilave tedbirlere de başvuracak. Bu tedbirler de, Taslakta şu şekilde sıralandı:

Müşterinin siyasi nüfuz sahibi bir kişi olup olmadığının belirlenmesi için makul tedbirler geliştirmek, müşterinin kimlik tespiti gerektiren işlemlerini gerçekleştirmek için işlemi gerçekleştirecek olan görevlinin bir üst seviyedeki yöneticiden izin alınmasını gerekli kılmak, işlemin amacı ve işleme konu mal varlığının kaynağı hakkında mümkün olduğu ölçüde bilgi edinmek ve müşteriye ait işlemlerin sürekli olarak izlenmesini sağlamak.

ELEKTRONİK TRANSFERLER

-2 bin YTl veya üzeri yurt içi ve yurt dışı elektronik transfer mesajlarında, gönderenin kimlik bilgilerine, hesap ve referans numarasına, TC kimlik ve pasaport numarasından da en az birine yer verilecek.

Ancak bankaların kendi nam ve hesaplarına aralarında gerçekleştirdikleri transferler ile kart numaralarının mesajlarda kullanılması kaydıyla, kredi ve banka kartları kanalıyla yapılan transferlerde bu hüküm uygulanmayacak.

-Finansal kuruluşlar, riskli ülkelerde yerleşik gerçek ve tüzel kişiler, tüzel kişiliği olmayan teşekküller ve bu ülkelerin vatandaşları ile girecekleri iş ilişkilerine ve işlemlere özel dikkat gösterecek. Görünürde makul, hukuki ve ekonomik amacı bulunmayan işlemlerin esası ve amacı hakkında bilgi toplayacak ve yazılı olarak kayda geçirecek.

BASİTLEŞTİRİLMİŞ TEDBİRLER

-Maliye Bakanlığı, bankaların kendi aralarında kendi ad ve hesaplarına gerçekleştirdikleri işlemlerde, 1 yıl içinde ödenecek prim toplamı 2 bin YTL'yi geçmeyen her türlü sigorta poliçelerine ya da tek primli olup, prim tutarı 5 bin YTL'yi geçmeyen hayat sigortası poliçelerine ilişkin işlemlerde yükümlülerin müşterinin tanınmasına yönelik daha basit tedbirler almalarına izin verebilecek.

Ancak, işlem nedeniyle aklama veya terörün finansmanı riskinin oluşabileceği durumlarda basitleştirilmiş uygulamalar yapılamayacak.

ŞÜPHELİ İŞLEM VE BİLGİ VERME

-Şüpheli işlemler, yükümlüler tarafından tutar gözetilmeksizin Başkanlığa bildirilecek. Şüpheli işlemin tespit edildiği tarihten itibaren de en geç 10 gün içinde bu durum MASAK'a iletilecek.

-Kamu kurum ve kuruluşları, gerçek ve tüzel kişiler ile tüzel kişiliği olmayan kuruluşlar, Başkanlık ve denetim elemanları tarafından istenilecek her türlü bilgi, belge ve bunlara ilişkin mikrofiş, mikrofilm, manyetik teyp, disket ve benzeri ortamlar da dahil olmak üzere her türlü kaydı, bu kayıtlara erişimi sağlamak ya da okunabilir hale getirmek için gerekli tüm bilgi ve şifreleri tam ve doğru olarak vermek ve gerekli kolaylığı sağlamak zorunda olacak.

-Yükümlüler de, taraf oldukları veya aracılık ettikleri nakit işlemlerden, Maliye Bakanlığınca belirlenecek tutarı aşanları MASAK'a bildirecek.