Personele verilen ilave görev için nasıl ücret ödenir?
Statü hukuk kapsamında çalıştırılan Devlet memurlarına ve 399 sayılı KHK'ya tabi sözleşmeli personele ücret ödenebilmesi için ya yasal düzenleme ya da bir toplu sözleşme hükmü olması gerekmektedir. Bunun dışında, personele ek görev verildiği için, kamu idaresinin karar alıp ek ücret vermesi mümkün değildir.
Soru
KiT kurumlarının birinde Makine mühendisi olarak 399 a tabi sözleşmeli mühendis ünvanıyla çalışmaktayız. İşyerlerimizde ... her yıl yapılması zorunlu olan periyodik kontrol ve muayene işlemleri makine mühendisleri odası tarafından ücret karşılığında yapılmaktaydı. Ancak bu yıl ilgili odayla yapılan protokol ile kurum içerisindeki makine mühendislerine eğitim ve sınav ile bizlere sertifika aldırılarak söz konusu muayenelerin bizleri görevlendirmesiyle yaptırılmakta olup bu konuda tarafımızca kurumumuzdan herhangi bir ücret talep edip etmeme konusunda kanuni dayanağımız var mıdır...varsa nedir?
Cevap
Anayasanın 128. maddesine göre memurlar ve diğer kamu görevlilerinin yararlanacağı mali ve sosyal haklar kanun veya toplu sözleşmelerle belirlenmektedir. Kural olarak kamu görevlilerine hizmetleri karşılığında bir ödeme yapılabilmesi için ya kanun hükmü ya da toplu sözleşme hükmü olması zorunludur. Başka bir ifadeyle kamu idaresi istese bile resen karar alıp yapılacak ilave görevlendirmeler için ödeme yapamaz.
Yukarıda yer verdiğimiz genel kural kamu iktisadi teşebbüsleri için de geçerlidir. 399 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede KİT'lerde görev yapan sözleşmeli personelin mali hakları düzenlenmiştir. Personele ödenen sözleşme ücreti; temel ücret, başarı ücreti ve kıdem ücretinden oluşmaktadır. KHK'de söz konusu ödeme unsurlarının nasıl belirleneceği açıklanmıştır. Bunun yanında KİT sözleşmeli personeli 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin ek 9. maddesinde düzenlenen ek ödemeden söz konusu KHK'ye ekli I sayılı cetvelde belirlenen oranlar dahilinde yararlanmaktadır.
Ayrıca toplu sözleşme hükümleri ile de sözleşmeli personele ilave ödeme yapılmaktadır. 2020 ve 2021 yıllarını kapsayan toplu sözleşme görüşmelerinde tarafların uzlaşamaması üzerine Kamu Görevlileri Hakem Kurulu devreye girmiş, Kurulun 2019/1 sayılı Kararı ile kamu görevlilerine 5. dönemde uygulanacak mali ve sosyal haklar belirlenmiştir.
Yasal düzenleme ile, yerine getirilen ilave görevler için ücret ödenmesine örnek olarak 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununun 8. maddesinde yer alan hüküm gösterilebilir. Bu hükme göre personelden şartları uyanlar işyeri hekimi veya iş güvenliği uzmanı olarak görevlendirilmekte karşılığında da Kanunda belirlenen miktarda ilave ücret almaktadır. Bu ödeme sadece mevcut görevlerine ilave olarak işyeri hekimi veya iş güvenliği uzmanı olarak görevlendirilenler için geçerli olup, farklı görevlendirmelere teşmil edilme imkanı bulunmamaktadır.
Toplu sözleşme sistemi mali haklar konusunda belirli düzeyde esnekliğe sahip olup, mevzuatta yer almayan ilave ödeme unsurları ihdas edebilmektedir. Bunun örneklerini uygulanmakta olan toplu sözleşmede görmek mümkündür. Enerji, Sanayi ve Madencilik Hizmet Kolu Toplu Sözleşmesinde yer alan ÇAYKUR ve Türkiye Şeker Fabrikaları A.Ş. de görevli personele yılda üç ayı geçmemek üzere aylık 95 TL kampanya primi ödenmesi, TKİ, TTK ve MKEK personeline 40 veya 50 TL aylık ilave ödeme, yüksek gerilim ödemesi, canlı hava hat bakımında görevli personele ilave ödeme bu kapsamda yer alan ve dayanağı sadece toplu sözleşme olan ödemeler arasındadır.
Sonuç olarak KİT sözleşmeli personeline verilen ilave görevler karşılığında ücret ödenebilmesi için ilgili mevzuatta veya toplu sözleşmede hüküm bulunması zorunludur. Yukarıda verilen örneklerden de anlaşılacağı üzere konunun toplu sözleşme sürecinde gündeme getirilmesi sonuç almak bakımından en uygun yol olarak gözükmektedir.