Doğum kontrolde en etkili yöntemler
Doğum kontrol haplarının tüylenme yaptığı, kısırlık ve kansere neden olduğu gibi söylentiler nedeniyle kadınlar doğum kontrolünde farklı yöntemleri denemeye başladılar. En çok tercih edilen yöntemler:
Bunlardan implant ve hormon içeren spiraller son zamanlarda en çok tercih edilenler arasında yer alıyor.
İstanbul Özel Hizmet Hastanesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Bölümü'nden Op. Dr. Meltem Eğilmez yeni doğum kontrol yöntemlerinden RİA (rahim içi araç, spiral) ve implantlar hakkında bilgi verdi.
Aile planlaması yöntemlerinin kabul edilebilirliği ve yönteme uyumun arttırılmasında konu hakkında ustalaşmış kişiler tarafından danışmanlık hizmeti verilmesinin büyük önemi vardır.
Gelenekselleşmiş aile planlaması yöntemleri olan kondom, RİA(spiral) ve doğum kontrol haplarının yan etkileri ve kullanılmasında sakınca olan durumlar oldukça iyi bilinmekte.
Bu yöntemlerin yanı sıra yakın zamanlarda kullanılmaya başlayan hormon içeren spiraller ve implantlar da doğum kontrol yöntemleri arasında oldukça başarılı.
Implant nedir?
Doğum kontrolü amacı ile kol iç yüzünde cilt altına yerleştirilen 4 cm. uzunluğunda ?progesteron hormonu? içeren çubuktan oluşan bir sistemdir.
Adet döneminin ilk günlerinde takılması önerilir.
Nasıl etki eder?
Cilt altına yerleştirilen implant 3 yıl boyunca progesteron hormonu salgılayarak gebeliğe karşı koruma sağlar. Progesteron yumurtlamayı engellemesinin yanı sıra
rahim ağzı salgısının yapısını değiştirerek spermin rahim içinde ilerlemesini bozar. Ayrıca rahim iç zarının incelmesini sağlayarak döllenmiş yumurtanın burada tutunmasının önüne geçer.
Yumurtlamayı engelleme yeteneği kombine hormonal yöntemlere göre daha düşüktür.
Gebelikten koruma mekanizması olarak yumurtlamayı engellemesinin yanı sıra rahim ağzındaki müküs tıkacını spermlerin geçişine elverişsiz hale getirmesi ve
döllenmiş yumurtanın yuvalanacağı rahim içi tabakayı incelterek yuvalanmayı engellemesi de sayılabilir.
Nasıl yerleştirilir?
Implant aktif olarak kullanılmayan kolun (sağ elini kullananlarda sol kol, sol elini kullananlarda sağ kol) üst kısmına küçük bir cerrahi işlem ile yerleştirilir ve istendiğinde
yine küçük bir cerrahi işlem ile çıkartılır. Uygulama bu konuda özel eğitim almış hekimler tarafından yapılmalıdır. Uygulama yaklaşık 1-2 dakika sürer.
Kimler için uygundur?
-Emziren kadınlar
-Uzun süreli ve geri dönüşümlü bir yöntem isteyenler
-Her gün ya da belirli aralıklarla ilaç kullanmak istemeyen kişiler
-Östrojen kullanması sakıncalı olanlar
-Kanama nedeni ile spiral kullanamayanlar
Kimler için uygun değildir?
-Progesterona bağlı bir hastalığı olanlar,
-Ağır karaciğer hastalığı olanlar,
-Selim ya da habis karaciğer tümörü olanlar,
-Meme kanseri ya da şüphesi olanlar,
-Açıklanamayan ve nedeni bilinmeyen vajinal kanaması olanlar,
-Gebe olan ya da gebelik şüphesi olanlar,
Emziren Annelerde Tercih Edebilir
Emziren annelerde kullanımında sakınca yoktur. Doğum sonrası emziren annelerde 35-40. günlerde uygulama yapılır.
Kullanım süresi sonunda yine bu konuda eğitimli hekim tarafından 4-5 dakika süren bir işlemle çıkartılır. Hemen yenisi uygulanabilir.
Avantajları Nelerdir?
-Etkinliği yüksek ve geri dönüşümlü bir yöntemdir,
-Kullanımı kolaydır hatırlama ya da günlük kullanım gerektirmez,
-Uzun süreli bir yöntemdir,
-Emziren kadınlarda kullanılabilir.
Implantın yan etkileri
Yan etkileri içinde en sık rastlanan adet kanamalarının düzeninin kaybolmasıdır. Adet kanamalarının ortadan kalkması, ara kanamaları, lekelenmeler, adet kanamalarının uzaması artması ya da azalması ile karşılaşılabilir. Bunların yanı sıra hafif baş ağrısı ve göğüslerde gerginliğe de yol açabilir. Bu etkiler genellikle geçicidir.
Bu yöntem ayrıca hormon düzensizliği nedeni ile aşırı kanamaları olan hastaların bazılarında da başarı ile uygulanmakta ve rahim alınması ameliyatına bir alternatif olarak sunulabilmektedir.
Hormon İçeren RIA'ların (rahim içi araçları, spiral) etkinliği nedir?
Hormonsuz spirallere göre etkinlikleri daha yüksek buna karşın kanama ve ağrı gibi yan etkileri daha hafiftir. Hormon içeren spiraller sadece gebeliği önlemekte değil adet kanamalarının aşırı artmasına yol açan bazı durumlarda da kullanılır.
Hormon içeren spiraller hangi durumlarda kullanılmamalıdır?
Genital yol ve pelvis iltihapları, gebelik kuşkusu, rahim ya da rahim ağzı tümörleri, rahim boşluğunun şeklini bozan miyom varlığı, akut karaciğer hastalıkları ve pregesterona aşırı duyarlılık durumlarıdır.
Hormon içeren spirallerin yan etkileri nelerdir?
En sık rastlanan yan etki adet kanamalarının düzeninin değişmesidir. Bunun yanı sıra lekelenme, adet kanamalarının uzaması ya da kısalması, adet miktarlarında azalma ya da artma ve ağrılı adet görmedir.
Uygulama öncesi kullanıcı hormon içeren spirallerin etkinliği, riskleri ve yan etkileri konusunda aydınlatılmalıdır. Uygulama adetin ilk 7 günü içinde yapılır ve 5 yıl süre ile kullanılır.
Çıkartılma ya da değiştirilme işlemi herhangi bir günde olabilir.