Elektrik ve doğalgaz zammı vergi iadesini buharlaştırdı
Yeni yıla girilirken peşpeşe gelen zam ve indirim haberleri vatandaşın kafasını karıştırdı. Vergi iadesi yerine getirilen asgari geçim indirimi maaşları 50-70 yeni lira arasında artırırken, gıdadaki ikinci KDV düşüşü de sevinçle karşılandı.
Ancak elektrik ve doğalgaz ile akaryakıta gelen zamlar, yapılan iyileştirmeleri götürdü. Fiyat artışlarının aile bütçesine aylık ortalama 65 YTL'lik yük getireceği hesaplanıyor. Uzmanlar bunu, "Kaşık'la verilen yine kaşıkla alınmış oldu." şeklinde yorumluyor. Zamlarla birlikte enflasyon hedefini tutturmanın imkansız olduğuna dikkat çekiliyor. Önümüzdeki ay elektrik faturası geçen yıla nazaran yüzde 20 zamlı yatırılacak. Doğalgazdaki zam yüzde 10, benzindeki yüzde 15'e kadar çıkıyor. Asgari ücret artışı ise yıllık yüzde 10 olarak gerçekleşti.
Uzun süredir tartışılan elektrik zammı konusuna 2007'nin sonunda noktayı koyan hükümet, konutlarda yüzde 15, sanayide yüzde 10'luk artışa onay verdi. Ancak elektriğin ticaretini yapan kamu şirketi tarifede enflasyon düzeltmesi yapınca zam oranı yüzde 20'ye yükseldi. Su, akaryakıt, ulaşım ve doğalgaz zamları da elektrikle birlikte geldi. Ancak ulaşım ve Ankara'da peşin satıldığı için doğalgaz dışındaki ücret artışları bu ayın faturasına yansıyacağı için, ödemeleri önümüzdeki ay yapılacak. Vergi indirimi ve zamlar sivil toplum kuruluşlarının gündeminde ilk sırada yer alıyor. Mühendis ve Mimar Odaları Birliği'nin bu konuda yaptığı çalışmaya göre son üç yılda bazı ürünlerin fiyatında çok yüksek artış meydana geldi. Örneğin doğalgazda yüzde 70'i bulan yükseliş, kurşunsuz benzinde yüzde 37,4, motorinde yüzde 43, LPG'de yüzde 33 ve kömürde yüzde 35'lerde gerçekleşti. Tüketici Hakları Derneği tarafından yapılan bir çalışmaya göre ise Ankara'da ulaşıma yüzde 22 zam yapıldı. Son yapılan elektrik zammını fazla bulan dernek, kararnamenin iptali için Danıştay'a dava açtı.
Elektrik ve doğalgaz zamlarının kış aylarına denk gelmesi büyük eleştiri topluyor. Tüketimin katlanarak arttığı bir dönemde faturalardaki yüzde 20'lik artışın vatandaşı zor durumda bırakacağının aşikâr olduğunu ifade eden Tüketiciler Birliği Başkanı avukat Bülent Deniz, açıklanan zam oranı ile faturaya yansıyan artışın aynı olmamasından da şikâyetçi oluyor: "Bu iş, 100 kuruşluk ürüne 99 kuruşluk etiket koyup, kasada 1 kuruşu vermemeye benziyor. Yapılan zamlarda vatandaş ne ödeyecekse o duyurulmalı. Yoksa kafalarda soru işaretleri doğuyor. Dernek olarak bütün tüketicileri bu konuda mahkemeye başvurmaya davet ediyoruz. 'Resmî zam yüzde 15 açıklanıyor. Faturaya bakıyorum yüzde 20 artış var. Aradaki farkı istiyorum.' desinler." Deniz, KDV'deki ikinci indirimin de zamların gölgesinde kaldığı görüşünde. Vergi düşüşünün etikete yansımasının mutlaka kontrol edilmesi gerektiğini aktaran dernek başkanı, "Bunu tüketiciler kadar yetkililer de gözetmeli. İndirimi yansıtmayan haksız kazanç sağlıyor demektir." değerlendirmesinde bulunuyor. Ankara'da kartına doğalgaz yükleten F.Ö.'nün yaşadıkları Deniz'in tespitlerini doğruluyor. EGO'dan aldığı faturayı gösteren F.Ö., "Televizyonlarda, gazetelerde doğalgaza yüzde 7,4 zam geldi diye söyleniyor. Oysa bakın, benden alınan fark yüzde 10'u geçiyor. Bu nasıl iştir?" siteminde bulunuyor. Faturayı oluşturan fon, pay gibi eklentilerin de zam oranına eklenerek açıklanmasını isteyen Bülent Deniz, "Vatandaşa bunun izah edilmesi lazım." diyor. Uzmanlar da doğalgaza yapılan yüzde 7,4'lük zammın BOTAŞ'ın artışını ifade ettiğini belirtiyor. "BOTAŞ artış oranını açıklarken vergi oranlarını söylemez. Ancak fatura keserken KDV ve ÖTV'yi ekler." diyen uzmanlar, benzer şekilde belediye veya dağıtım şirketlerinin aldıkları gaza amortisman bedeli ve vergiyi ekleyerek sattıklarını kaydediyor.
Çağlayan da faturayı göstermişti
Elektrik, gaz, su gibi tüketim ürünlerine yapılan zamlar, geçtiğimiz dönemlerde de sık sık tartışma konusu olmuştu. Açıklanan fiyatla faturaya yansıyan arasındaki fark şimdi aynı kabinede görev yapan Enerji Bakanı Hilmi Güler ile Sanayi Bakanı Zafer Çağlayan arasında polemik konusu olmuştu. 59. AK Parti hükümeti döneminin de Enerji Bakanı olan Güler, sanayicilerin yüksek diye tepki gösterdiği elektrik fiyatlarıyla ilgili, "Türk sanayicisi Avrupa'nın en ucuz elektriğini tüketiyor." açıklamasını yapmıştı. Çağlayan da bunun üzerine fabrikasına ait elektrik faturasını gösterip, Güler'e "Ben ödediğim faturaya bakarım." diye karşılık vermişti.