Ücretli öğretim görevlisi istihdamında usul ve esas yok!

2547 sayılı Yükseköğretim Kanununun 31 inci maddesinde; "Öğretim görevlileri; üniversitelerde ve bağlı birimlerinde bu Kanun uyarınca atanmış öğretim üyesi bulunmayan dersler veya herhangi bir dersin özel bilgi ve uzmanlık isteyen konularının eğitim - öğretim ve uygulamaları için, kendi uzmanlık alanlarındaki çalışma ve eserleri ile tanınmış kişiler, süreli veya ders saati ücreti ile görevlendirilebilirler. Meslek yüksekokullarının Yükseköğretim Kurulu tarafından belirlenen uzmanlık alanlarına başvuracak olanlar hariç olmak üzere öğretim görevlisi kadrosuna başvuracak adaylarda en az tezli yüksek lisans derecesine sahip olmak şartı aranır. Öğretim görevlileri, ilgili yönetim kurullarının görüşleri alınarak fakültelerde dekanların, rektörlüğe bağlı bölümlerde bölüm başkanlarının önerileri üzerine ve rektörün onayı ile öğretim üyesi, araştırma görevlisi ve öğretim görevlisi kadrolarına atanabilirler veya kadro şartı aranmaksızın ders saati ücreti veya sözleşmeli olarak istihdam edilebilirler. Öğretim üyesi kadrolarına öğretim görevlileri en çok iki yıl süre ile atanabilirler; bu süre sonunda işgal ettikleri kadroya başvuran öğretim üyesi bulunmadığı ve görevlerine devamda yarar görüldüğü takdirde aynı usulle yeniden atanabilirler. Atanma süresi sonunda görevleri kendiliğinden sona erer. Bunların yeniden atanmaları mümkündür. Bu takdirde ilk atama usulü uygulanır. Konservatuvarlar ile meslek yüksekokullarına gerektiğinde sürekli olarak öğretim görevlisi atanabilir." düzenlemesi yer almıştır.

İlgili Kanun ve ona dayanılarak uygulamaya konan "Öğretim Üyesi Dışındaki Öğretim Elemanı Kadrolarına Yapılacak Atamalarda Uygulanacak Merkezi Sınav İle Giriş Sınavlarına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik'te kadrolu olarak istihdam edilen öğretim görevlilerinin başvuru şartları ve atanma usulleri düzenlenmiştir. Ancak, ders saati ücretli öğretim görevlilerinin üniversitelerce seçimi konusu esnek bırakılmış, bu konuda herhangi bir düzenleme yapılmamıştır.

Durum böyle olunca ders saati ücretli öğretim görevlisi çalıştırılması üniversitelerde keyfiyet ve kayırmacılığa yol açtığı gibi kamu kaynaklarının etkin ve ekonomik kullanılmamasından dolayı kamu zararına da sebebiyet vermektedir.

Hatta, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı tarafından geçtiğimiz yıllarda üniversitelere gönderilen yazıda ders verecek kadrolu öğretim üyesi/öğretim görevlisi bulunmayan ön lisans, lisans ve lisansüstü eğitim derslerinde 2547 sayılı Yükseköğretim Kanununun 31 inci maddesi uyarınca ders saati ücretli öğretim görevlisi istihdam etmek yerine, üniversite içerisinde söz konusu dersleri verebilecek bilgi ve uzmanlığa sahip eski adıyla okutmanların yeni ismiyle kadrolu öğretim görevlilerinin görevlendirilmesi istenmiştir.

Öte yandan, Üniversitelerde ders saatli ücretli öğretim görevlisinin seçiminde herhangi bir ilan, başvuru ve seçim sınavı olmadığından, ikili ilişkileri ve referansları güçlü olan kişiler içeride ders verebilecek yeterli sayıda öğretim elemanı bulunduğu halde ders vermektedir. Bu şekilde ders veren kişiler zamanla yönetimle kurdukları sıcak temasların getirdiği olumlu etkilerle özellikle meslek yüksekokulu birimlerinde "yükseköğretim kurumunda ders verme tecrübesiyle" başvuruları sınırlandıran bir şartla kadroya geçişleri sağlanmaktadır. Yükseköğretim kurumlarında ders verme tecrübesi" ders saatli çalışanların seçiminde herhangi bir seçme usulü olmadığından herkesin taşıyabileceği bir şart değildir.

Geçtiğimiz günlerde Yalnızca bir üniversitede olan alandan başvuru alınması etik mi? başlıklı haberimizde "İktisat Lisans mezunu olmak. Liderlik ve Küresel Girişimcilik alanında tezli yüksek lisans yapmış" birisinin aynı zamanda yükseköğretim kurumlarında ders verme tecrübesine sahip olma şartı aranmıştı. Balıkesir Üniversitesi akademik kadrolarının geneline göz gezdirildiğinde, belki de onlarca bu alanda ders verecek öğretim üyesi çıkabilecektir. Ancak, üniversite almayı arzuladığı kişiye -belki de daha tezli yüksek lisans eğitimi devam etmekte iken- ders verdirmek suretiyle geleceğe yönelik ilan hazırlığını yapmıştır. Yakın tarihli bu örneğimizin konuyu somut olarak ifade ettiğini düşüyoruz.

Bu nedenle, yükseköğretim kurumlarında ders saati ücretli öğretim görevlisi istihdamı yapılmadan önce;

1- 2547 sayılı Kanun'un 40-a maddesi uyarınca kendi içindeki akademik birimlerden verilmesi istenen dersi verebilecek bir öğretim elemanının olmadığının belgelendirilmesi,

2- Kendi içinden bu dersin verilmesini sağlayacak öğretim elemanının bulunmaması halinde her ilde bir üniversitemizin olduğu da düşünüldüğünde, 2547 sayılı Kanun'un 40-a veya 40-d maddesi uyarınca en az üç-beş çevre üniversiteden bu ders için görevlendirme talep edilmesinin zorunluluk haline getirilmesi,

3- YÖK'ün belirlemiş ALES Muafiyet dışında hiçbir dersin çok istisnai durumlar haricinde ders saati ücretli olarak verilmemesi,

Kurallarının katı bir şekilde işletilmesi halinde kamu kaynaklarının etkin ve ekonomik kullanılmasının sağlanması yoluna gidilmiş olacağı gibi kişiye özel ilanlarında önüne sert bir şekilde geçilecektir.