Sütteki gizli tehlike: Melez inek hasta ediyor

Genetiği değiştirilmiş ineklerin sütü tehlike saçıyor. İddialara göre mutasyona uğrayan ineklerde oluşan beta kazein A1 proteini kalp rahatsızlığı başta olmak üzere şeker hastalığı ve bebeklerde ani ölümlere yol açıyor. Beta kazein A1, özellikle ithal ineklerde görülürken yerli ineklerin sütünün ise daha sağlıklı ortaya çıktı.

Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Zootekni Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Saim Boztepe, kazein proteinin sadece sütte bulunduğunu belirterek "Sütü kaynattığınızda protein dibe yapışır. Beta kazein 209 amino asitten oluşur. 67. pozisyondaki amino asit prolin aminoasitini kodlarken orada nokta mutasyonu oluşur. Buna beta kazein morfin deniyor. Yani sütte morfin etkisi yapar" dedi.

AVRUPA IRKLARI DAHA SIKINTILI

Boztepe, binlerce yıldır hiç bir değişime uğramadan günümüze kadar gelen ineklerin sütünün ise A2 kategorisinde yer aldığını söyledi. Türkiye'deki yerli ırk ineklerin sütünün ağırlıklı olarak A2 sınıfında olduğunu anlatan Boztepe şunları kaydetti:

"Friesian, Ayrshire, İngiliz Shorthorn ve Holstein gibi Kuzey Avrupa yerli süt sığırlarında beta kazein A1 varyantı, Afrika orijinli Zebu sığırları, Güney Fransa ırkları Şarole ve Limuzin ile Guernsey ve Jersey gibi ırklarda A2 varyantı yaygın. Bununla birlikte Hindistan ırklarının çoğunda A2 oldukça yüksek. Diğer bir ifade ile beta kazein A1 protein varyantı genel olarak Avrupa kökenli melez ırklarda, beta kazein A2 protein varyant ise Hindistan'ın yerli sığır ve manda ırkları ile Afrika yerli sığırlarında bulunuyor. Bizde ise Siyah Alaca yani Holstein, Sarı Alaca yani Simental gibi melez ırklarda A1 ağırlıklı süt üretiliyor. Ama yerli ırklarda A2'nin hakimiyeti var; Yerli Kara, Doğu Anadolu Kırmızı ve Kilis Sığırı gibi. Karadeniz'de yer alan Jersey ırkı ise A2 proteini en yüksek olan ırk. Ayrıca manda, koyun ve keçilerin sütünde A1 proteini bulunmaz. Dolaysıyla daha sağlıklı diyebiliriz.

KUTULARIN ÜZERİNE A2 YAZILSIN

Beta kazein proteininin bir çok hastalığa davetiye çıkardığını dile getiren Boztepe "A1 protein taşıyan sütler kalp damar hastalığına yol açıyor. Yapılan araştırmalara göre nörolojik bozukluklar, Alzheimer, diyabet, çocuklarda otizm, ani bebek ölümlerine sebep oluyor" diye konuştu. Birçok ülkede paket sütlerin üzerinde A1 ve A2 yazıldığına dikkat çeken Boztepe, ancak Türkiye'de böyle bir uygulama olmadığını söyledi. Boztepe "Avrupa ülkeleri, ABD, Avustralya ve Hindistan'da sağlıklı sütlerin kutusunda A2 yazar. Sadece sütlerde değil bebek mamalarında da A2 ibaresini görmeniz mümkün. Bizde Türkiye'de bir süt üreticisiyle bu konuda çalışma yaptık. Maalesef 'Türk Gıda Kodeksi'nde A2 süt üretimine yönelik mevzuat yok. Şu an A2 kategorisindeki sütler A1 sütler ile karıştırılarak satılıyor. Bu da bütün sütün A1 olmasına yol açıyor" ifadelerini kullandı.

YERLİ IRKLARIN SAYISI AZALIYOR

Yerli ırk inekler 4-5 litre süt verirken bu oranın Holstein ırkı ineklerde 45-50 litreye kadar çıktığını vurgulayan Boztepe "Yerli ırk inekler az süt verse de çok daha sağlıklı. Ancak ticari değil. Türkiye'de şu an yüzde 80'in üzerinde kültür ırkı ve melez hayvan var. Yerli ırk oranı ise yüzde 20'ninin altına kadar geriledi. Yerli ırklardaki A2 genini diğer kültür ırklarıyla melezleyebiliriz. Suni tohumlama programlarında kullanılan boğaların mutlaka A2 genotiplilerden oluşmasına dikkat edilmeli. Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü bu konuda yetiştiricilere destek veriyor. Böylece daha büyük bir sürüler koruma altına alınıyor. Bu şekilde gen havuzu da korunmuş oluyor" dedi.

Ömer Temür