HSYK'nın 7 olan asıl üye sayısı 21'e yükseltilecek
Mini pakette öncelik HSYK
AKP'nin üzerinde çalıştığı iki seçenek var: HSYK'nın 7 olan asıl üye sayısının 21'e yükseltilmesi veya 1961 Anayasası'nda olduğu gibi Kurul'un asıl üye sayısının 18'e çıkarılması
Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu'nun (HSYK) seçimle gelen üyelerinin, Erzurum özel yetkili Cumhuriyet savcılarının yetkisine son verme kararının yankıları sürüyor. Karara sert tepki gösteren ve HSYK'yı 'yetki gaspı' yapmakla suçlayan hükümet, mini anayasa değişikliği paketini hızlandırdı.
Paketin öncelikli maddesini hükümetin, 'zorunlu hal aldı' dediği HSYK'nın yapısının değiştirilmesi alacak. Üzerinde çalışılan pakete Anayasa Mahkemesi'nin yapısında değişiklik öngören düzenlemenin de eklenebileceği belirtiliyor.
AKP'nin hukukçu kurmaylarının üzerinde çalıştığı mini pakette, HSYK'nın yapısına ilişkin iki ayrı seçenek yer alıyor.
ANAYASA MAHKEMESİ DE VAR
MİNİ pakete Anayasa Mahkemesi'nin yapısının değiştirilmesini de eklemeyi planlayan AKP, 11 asıl üyeli Anayasa Mahkemesi'ndeki üye sayısının 21'e yükseltilmesini önerecek. Bu üyelerin 12'sinin Meclis tarafından seçilmesi düşünülüyor. Bu seçenek kabul görmezse, 1961 Anayasası'nda yer alan ve 1971 yılına kadar uygulanan Anayasa Mahkemesi modeli önerilecek.
ÖZBEK: 1961 MODELİ OLMAZ
HSYK Başkanvekili Kadir Özbek, Kurul'un yapısının değiştirilmesini de kapsayan anayasa değişikliğinin oldu bittiye getirilemeyeceğini söyledi. 'Bu acele niye anlamıyorum' diyen Özbek, Kuzu'nun '1961 Anayasası'nda yer alan model esas alınsın' önerisine de karşı çıkarak 'Model alınması gereken düzenleme, 1971'den sonra uygulanan ve yargının kendi içinde yaptığı seçimle üyeleri belirlenen Yüksek Hakimler Kurulu olmalıdır' diye konuştu.
SEÇENEK 1
21 asıl üyeden oluşan HSYK
Adalet Bakanı Sadullah Ergin tarafından daha önce de dile getirilen bu seçeneğe göre, HSYK geniş tabanlı bir yapıya kavuşturulacak. Buna göre, halen 7 asıl 5 yedek üyeden oluşan HSYK, 21 asıl ve aynı sayıda yedek üyeden oluşacak. HSYK'ya seçilecek 21 asıl üyeden 7'si Cumhurbaşkanı, 7'si de Meclis tarafından seçilecek. Kurul'un diğer 7 üyesi ise Yargıtay ve Danıştay üyeleri arasında yapılacak seçimle doğrudan belirlenecek. Cumhurbaşkanı ve Meclis'in seçeceği üyeler, kürsüde görev yapan hakim ve savcılar olmayacak ve hukukçu akademisyenler arasından belirlenecek. Böylece, 'yargı siyasallaşır' eleştirilerinin de önü kesilmiş olacak. Adalet Bakanı, 'Parlamentoya hesap verilebilirlik' açısından HSYK'nın yeni yapılanmasında da varlığını koruyacak. Halen Adalet Bakanlığı Teftiş Kurulu Başkanlığı tarafından yürütülen, hakim ve savcıların, soruşturma, inceleme ve disiplin işlemleri, HSYK'ya devredilecek. Mevcut sistemde yargı denetimine kapalı olan HSYK kararları, yeni sistemle birlikte denetime açılacak. HSYK'nın ayrı sekretaryası ve bütçesi oluşturulacak.
SEÇENEK 2
1961 Anayasası'ndaki model
AKP'nİn ikinci seçeneğinde ise 1961 Anayasası ile uygulanan ve 1971 yılına kadar süren model bulunuyor. Bu modelde HSYK, o zaman 'Yüksek Hakimler Kurulu' olarak tanımlanıyor. Kurul, 18 asıl üye, 5 yedek üyeden oluşuyor. 6 üye Yargıtay Genel Kurulu tarafından, 6 üye birinci sınıfa ayrılmış hakimlerce kendi arasından, 3 üye Millet Meclisi, 3 üye de Cumhuriyet Senatosu tarafından seçiliyor. Mevcut Anayasa'da Cumhuriyet Senatosu bulunmadığı için Meclis'in seçeceği üye sayısı 6 olacak. Meclis tarafından belirlenecek 6 HSYK üyesi, yüksek mahkemelerde hakimlik etmiş veya üye olma şartlarını kazanmış kişiler arasından gizli oyla seçilecek. Bu seçeneğe göre, Adalet Bakanı Yüksek Hakimler Kurulu toplantılarına katılabilecek ancak oy kullanamayacak
Yargıçlar devleti tablosu değişmeli
HSYK'nIn yapısının mutlaka değiştirilmesi gerektiğini belirten Meclis Anayasa Komisyonu Başkanı Burhan Kuzu, AKŞAM aracılığı ile muhalefete seslendi ve anayasa değişikliği çağrısında bulundu. Kuzu, 'Muhalefet 1961 Anayasası'ndaki Yüksek Hakimler Kurulu modelini kabul ediyorsa, hay hay. Hemen uygulayalım' dedi. Kuzu, şunları söyledi: 'HSYK yapısında mutlaka oynama gerekiyor. HSYK'nın geniş tabanlı olması gerekiyor. Şu anki yapıda HSYK üyelerinin 3'ü Yargıtay Genel Kurulu, 2'si Danıştay'dan geliyor. Bu 5'i bir araya gelip oybirliği ile karar alıyorlar. Bunlar aynı zamanda Yargıtay ve Danıştay'a da üye seçiyorlar. Yani al gülüm, ver gülüm. Dünyada bunun örneği yok. Bu yapı, 'Yargıçlar Devleti' tablosuna neden oluyor. ' Mevcut yapının mutlaka değiştirilmesi gerektiğine dikkat çeken Prof. Dr. Kuzu, muhalefete yönelik önerilerini şöyle özetledi: 'Yargıtay ve Danıştay'ın yanı sıra, birinci sınıf hakimleri temsilen de üye olmasını, bunun yanı sıra Adalet Akademisi, üniversite ve barolardan temsilci gelmesini istiyoruz. Bu olmazsa, 1961 Anayasası'nı adres gösteriyoruz. Bu çevreler, 1961 Anayasası'nı çok beğenir. Muhalefet de samimi ise kabul etsin.'
MUHALEFET 5 YIL DERSE AKP'DEN İTİRAZ GELMEZ
Burhan Kuzu, Cumhurbaşkanı'nın görev süresinin 7 yıl mı 5 yıl mı olduğu tartışmasını da daha önce de kendi aralarında yaptıklarını ve hazırladıkları anayasa paketine geçici madde koyarak bu sorunu aşmayı düşündüklerini açıkladı. Kuzu, 'Bunun en köklü çözümü, Meclis olarak anayasaya geçici madde koymaktır. Bunu da yapılacak kısmi anayasa değişikliği paketine koyabiliriz. CHP ve MHP; Cumhurbaşkanı Abdullah Gül'ün görev süresinin 5 yıl olduğu konusunda ısrar ederse, AK Parti'den itiraz gelmez. Ancak bunu anayasa maddesi ile yapmadığınız sürece, hukuki tartışma sürer. Bu değişikliği yapmazsanız, bana göre Sayın Gül'ün görev süresi 7 yıldır' dedi.
Ebru TOKTAR ÇEKİÇ / ANKARA