Doğum yapan kadınlara erken emeklilik
şÜKRÜ KIZILOT
DOĞUM olayı, kadınlar için bambaşka bir dünya ve farklı bir güzellik...
Birçok kadın, doğan çocuğuyla daha yakından ilgilenebilmek için işini bile bırakmakta tereddüt etmiyor. Sonra... Yıllar geçiyor, kadının kendisiyle ilgilenmesi ve emeklilik konusu gündeme geliyor.
Bilmeyenler olabilir; doğum nedeniyle, işten ayrılıp birkaç yıl sonra tekrar sigortalı olarak işe başlayan kadınlar, çocuğuyla ilgilenirken yoksun kaldığı sigortalılık süresini borçlanıp, erken emekli olabiliyorlar. Bu konuda bir süre önce Yargıtay'ın da önemli bir kararı yayımlandı.
BAĞ-KUR'LULAR VE MEMURLAR
1. Bağ-Kur'lu Kadınlar
4/b sigortalısı (eski adıyla Bağ-Kur'lu) kadınların, doğum nedeniyle borçlanıp erken emekli olma hakları yok. Çünkü yasa doğum borçlanması hakkını sadece 4/a kapsamında sigortalı çalışan kadınlara (SSK'lılara) tanımış. Kendi nam ve hesabına bağımsız çalıştığından dolayı Bağ-Kur sigortalısı olan kadınlara borçlanma hakkı tanınmamış.
2. Devlet Memurları
Doğum yapan devlet memurlarının da doğum borçlanması yapma hakkı yok. Ancak doğum nedeniyle kullanmış oldukları ücretsiz izin sürelerini borçlanabiliyorlar. Örneğin; doğum nedeniyle çocuğuna bakmak için 6 ay ücretsiz izin alan kadın memur, çocuğuna baktığı 6 aylık ücretsiz izin süresini borçlanıyor ve bu süre için sosyal güvenlik hakkından mahrum kalmıyor.
SSK'LI KADINLAR
SSK'lı kadınların doğum borçlanmasında bazı koşullar aranıyor. Yasa, doğum borçlanması için kadın sigortalıda;
- Sigortaya tescil,
- Doğum sonrası 2 yıl süresince sigortalı olarak çalışmama,
- Borçlanılan sürede çocuğun yaşaması,
- Borçlanma bedelinin bir ay içinde ödenmesi,
koşullarını arıyor.
Yasaya göre, doğum tarihinden sonraki sigortalı çalışılmayan 2 yıl için borçlanmak mümkün. En çok iki doğum borçlanması yapılabiliyor. Buna göre, kadın sigortalı 2 doğumu için borçlanarak 4 yıl sigortalılık süresi kazanabiliyor. Bir doğum için 2 yıllık borçlanma bedeli 5 bin 599 TL, iki doğum için 4 yıllık borçlanma bedeli ise 11 bin 197 TL.
Yasa bu şartları aramasına karşın, Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) doğum borçlanması için, tebliğ ve genelge ile yaptığı düzenlemeyle, yasada yer almayan; işten ayrıldığı tarihten itibaren en geç 300 gün içinde doğum yapma koşulunu getirdi. İşten ayrıldığı tarihten itibaren 300 gün geçtikten sonra doğum yapan kadın borçlandırılmıyor. Oysa yasada 300 gün koşulu yok. Ayrıca, sigorta başlangıç tarihinden önceki doğumları da borçlandırmıyor. Yasa, doğumun sigortalı olunan tarihten önce veya sonra ayırımına gitmemiş. Sadece 4/a sigortalısı olma şartını arıyor.
YARGI MÜJDESİ
Doğum borçlanması için, SGK'nın yasada olmayan koşulları araması, Kurumun daha şimdiden kaybedeceği ve yersiz yere yargı masrafına katlanacağı binlerce ihtilaf oluşmasına yol açtı. Nitekim, bu davalardan birinde Yargıtay; sigortalı kadın işten ayrılma tarihinden itibaren 300 gün sonra doğum yapsa da borçlanma yapılabileceği yönünde karar verdi (Yargıtay 10. Dairesi'nin, 25.02.2010 tarih ve E:2009/8312, K:2010/2516 sayılı kararı). Yargıtay'ın bu kararından, SGK'nın zorlayıcı koşulları nedeniyle doğum borçlanması yapamayan kadınların, dava açarak yargı yoluyla doğum borçlanmasını yapabileceği anlaşılıyor.