Son 6 Yıllık Sicil mi, 6 Yıllık Sicil mi?

      Bilindiği üzere, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu ile kanun kapsamına giren memurların her türlü hakları, yükümlülükleri ve diğer hususlar ayrıntıları ile düzenlenmiştir.

 Yazımızda üzerinde duracağımız husus, Kanunun 64 üncü maddesinin 2 nci fıkrası ile düzenlenen ?6 yıllık sicil notu ortalaması 90 ve daha yukarı olanların aylık derecelerinin yükseltilmesinde dikkate alınmak üzere bir kademe ilerlemesi? uygulanması hakkındadır. İlerleyen bölümlerde, Kanunun anılan hükmü ile hüküm hakkında yayınlanmış olan tebliğler bir arada değerlendirilerek, tebliğler ile Kanunun ilgili hükmü ile verilen hakların ?daraltıcı? ve ?hak azaltıcı? olarak düzenlenip düzenlenmediği irdelenecektir.

I. 657 SAYILI KANUNUN İLGİLİ HÜKÜMLERİ

      657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu'nda (ilerleyen bölümlerde 657 sayılı Kanun olarak anılacaktır), ele aldığımız konu kapsamında, derece ve kademe ilerlemesi yapılmasına dair iki maddede düzenleme yapılmıştır.

      Bunlardan ilki; 37 nci maddedir ve madde hükmü aşağıdaki şekildedir:

  ?Yükselinebilecek derecenin üstünde bir dereceye yükselme:
Madde 37 ? (Yeniden düzenleme 29/11/1984 - KHK - 243/2 md.)
Bu kanun hükümlerine göre öğrenim durumları, hizmet sınıfları ve görev unvanları itibariyle azami yükselebilecekleri derecelerin dördüncü kademesinden aylık almaya hak kazanan ve son altı yıllık sicil notu ortalaması doksan ve daha yukarı olanlardan son sicil notu olumlu bulunanların kazanılmış hak aylıkları kadro şartı aranmaksızın bir üst dereceye yükseltilir?.

İkincisi ise, 64 üncü maddedir ki bu madde 657 sayılı Kanuna tabi Memurlar arasında ?ballı terfi? tabir edilen 90 ve üstü sicil ortalaması üzerine ?kademe ilerlemesi? yapılmasına dayanak olan meşhur maddedir. Madde hükmü aşağıdaki şekildedir:

 ?Devlet Memurluğunda İlerleme ve Yükselmeler
  Kademelerde ilerleme şartları:
  Madde 64 ? Devlet memurunun kademede ilerlemesi için aşağıdaki şartların bulunması lazımdır:
  A) Bulunduğu kademede en az bir yıl çalışmış olması,
  B) O yıl içinde olumlu sicil almış bulunması,
  C) Bulunduğu derecede ilerliyebileceği bir kademenin bulunması,
  (Ek: 29/1/1984 - KHK 243/9 md.) Devlet memurlarından 6 yıllık sicil notu ortalaması 90 ve daha yukarı olanların aylık derecelerinin yükseltilmesinde dikkate alınmak üzere bir kademe ilerlemesi uygulanır?.

II. KONU HAKKINDA YAYINLANAN TEBLİĞLER

      Konu ile ilgili 118¹ ve 139² seri nolu Devlet Memurları Kanunu tebliğleri yayınlanmıştır.

      118 seri no'lu tebliğin ilgili bölümleri aşağıdaki şekildedir:

?1. 657 sayılı Kanunun 37 nci maddesine göre ilgililerin kazanılmış hak aylıklarının kadro şartı aranmaksızın öğrenim durumları hizmet sınıfları ve görev unvanları itibarıyla azami yükselebilecekleri derecenin bir üstüne yükseltilebilmesi için;

a) Azami olarak yükselebilecekleri derecenin dördüncü kademesinden aylık almaya hak kazanmış olmaları,

b) 243 sayılı KHK.nin yürürlüğe girdiği tarihi takibeden altı yıllık sicil notu ortalamalarının 90 ve daha yukarı olması (son yılın sicil notu hariç diğer yıllardan bazılarının sicil notunun olumsuz olmasına rağmen ortalama 90 veya 90'ın üstünde ise bu şart yerine getirilmiş sayılacaktır.)

c) Son altı yıla dahil edilen en son yılın sicil notunun olumlu olması şartları birlikte aranacaktır. Bu şartlardan birisinin gerçekleşmemesi hallinde ilgililer hakkında 37 nci madde hükmü uygulanamayacaktır.

2. 657 sayılı Kanunun 64 üncü maddesine 243 sayılı KHK. İle eklenen fıkra uyarınca, ilgililerin derece yükselmelerinde dikkate alınmak üzere bir kademe ilerlemesinden yararlanabilmeleri için 6 yıllık sicil notu ortalamalarının 90 ve daha yukarı olması gerekmektedir. Anılan Kanunun 37 nci maddesindeki durumdan farklı olarak burada, son yılın sicil notunun olumlu olması şartı da aranmayacak, dolayısıyla son 6 yılın sicil notu ortalamasının 90 ve daha yukarı, olması yeterli sayılacaktır?.

?4. Devlet Memurlarından intibak Kanunları veya 20/2/1979 tarih ve 2182 sayılı, Kanunla öngörülen bir derecenin ilavesiyle hizmet sınıfları görev unvanları veya öğrenim durumları itibariyle Kanunda öngörülen azami yükselebilecekleri derecelerin üstünde bir dereceye yükseltilenlerin 37 nci madde hükmünden yararlandırılmaları mümkün değildir. Ancak, ilgililerin son altı yıllık sicil notu ortalaması 90 ve daha yukarı olması halinde bunlar hakkında 64 üncü madde uyarınca bir kademe ilerlemesi uygulanması bulundukları derecede ilerleyebilecekleri bir kademenin bulunması halinde mümkün olabilecektir?.

      139 seri no'lu tebliğin ilgili bölümleri aşağıdaki şekildedir:

   ?3- 657 sayılı Kanunun 37 nci maddesi uyarınca, derece yükselmesinden yararlanacak olan personelin öğrenim durumu itibariyle 36 ncı maddede belirtilen azami olarak yükselebileceği derecenin dördüncü kademesinden aylık almaya hak kazanmış olması gerekmektedir.  
Hakkında 37 nci madde hükmü uygulanarak kazanılmış hak aylıkları ile emekli keseneğine esas aylıkları azami olarak yükselebilecekleri derecenin bir üst derecesine yükseltilen ve öğrenim durumlarında değişiklik olmayanlar hakkında 37 nci maddede belirtilen şartlar oluşmadığı sürece, anılan madde hükmü hiçbir şekilde ikinci kez uygulanamayacaktır?.

   ?5- Değerlendirmeye alınan 6 yıllık sicil raporlarındaki sicil notları ortalamasının 89 ile 90 rakamı arasında kesirli bir sayı olması halinde bu sayı 90'a tamamlanacaktır.  
ÖRNEK : 1988-1993 yıllarına ilişkin sicil raporlarındaki notların ortalamasının 89,1 olması halinde not ortalaması 90'a tamamlanacak ve 37 ve/veya 64 üncü madde hükümleri uygulanacaktır?.

   ?8- 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 64 üncü maddesine 243 sayılı KHK ile eklenen fıkrada; Devlet memurlarından altı yıllık sicil notu ortalaması 90 ve daha yukarı olanların aylık derecelerinin yükseltilmesinde dikkate alınmak üzere bir kademe ilerlemesinden yararlanacağı belirtilmekte, bu hükmün bir defadan fazla uygulanıp uygulanmayacağına ilişkin bir hükme ise yer verilmemektedir.

   Bu nedenle, son altı yıllık sicil notu ortalamasının 90 ve daha yukarı olması nedeniyle hakkında 64 üncü madde hükmü uygulanan bir personelin, bundan sonraki altı yıllık sicil notu ortalamasının da 90 ve daha yukarı olması halinde, anılan madde hükmü ikinci kez uygulanabilecektir. Diğer bir ifade ile, ilgililerin 64 üncü maddede belirtilen şartları taşımaları halinde anılan madde hükmü her altı yılda bir yeniden uygulanacak olup, anılan madde hükmünün her yıl uygulanması ise mümkün değildir?. 

III. DEĞERLENDİRME VE SONUÇ

      Tebliğlerde, 37 nci madde ile ilgili ?öğrenim durumları, hizmet sınıfları ve görev unvanları itibariyle azami yükselebilecekleri derecelerin dördüncü kademesinden aylık almaya hak kazanan? kişilerin DERECE yükselmesini düzenlenirken, SON ALTI YILLIK sicil notu esasına göre düzenleme yapılmış olup, bu düzenleme ile Kanun hükmüne paralel düzenleme yapılmıştır.

 Her iki tebliğ birlikte değerlendirildiğinde, 64 üncü madde hakkında ise, Kanun hükmü ile paralellik sağlanmayarak, Kanun hükmünü daraltıcı şekilde düzenleme yapıldığı görülmektedir. Şöyle ki,

 657 sayılı Kanunun 64/2 hükmü; ?Devlet memurlarından 6 yıllık sicil notu ortalaması 90 ve daha yukarı olanların aylık derecelerinin yükseltilmesinde dikkate alınmak üzere bir KADEME İLERLEMESİ uygulanır? demektedir.

      Ancak, tebliğlerde ise, iki madde birbirinden bağımsız hususları düzenlemesine rağmen, 64 üncü maddenin uygulamasında ISRARLA son 6 yıllık sicil notu uygulaması getirilmektedir.

      Buna ilişkin ilk düzenleme 118 seri no'lu tebliğin 2 numaralı bölümüdür ve bölüm aşağıdaki şekildedir:

?2. 657 sayılı Kanunun 64 üncü maddesine 243 sayılı KHK. İle eklenen fıkra uyarınca, ilgililerin derece yükselmelerinde dikkate alınmak üzere bir kademe ilerlemesinden yararlanabilmeleri için 6 yıllık sicil notu ortalamalarının 90 ve daha yukarı olması gerekmektedir. Anılan Kanunun 37 nci maddesindeki durumdan farklı olarak burada, son yılın sicil notunun olumlu olması şartı da aranmayacak, dolayısıyla son 6 yılın sicil notu ortalamasının 90 ve daha yukarı, olması yeterli sayılacaktır?.

      Madde hükmü ile tebliğlerdeki düzenlemeler bir arada tabloya alınarak, karşılaştırıldığında durum aşağıdaki şekildedir:

      Sonuç olarak;

      Yukarıdaki düzenlemeler değerlendirildiğinde, düşüncemiz, ?tebliğlerin kanun hükmünü daraltıcı mahiyette düzenleme yapamayacağı, sadece uygulamaya ilişkin belirlemeler yapabileceği, Kanun ile konu hakkında düzenleme yapma yetkisi verilmediği sürece Kanun hükmünün sarahaten (açık şekilde) anlaşıldığı şekli dışında daraltıcı bir düzenleme yapılamayacağıdır.

      Bu nedenle 657 sayılı Kanunun 64/2 hükmünün uygulanmasında, son 6 yıl değil, 90 ve üzeri not ortalamasının sağlandığı 6 adet yılın alınması gerekmekte; sadece, birbirini takip eden sıra halindeki yılların alınması Kanun hükmüne AYKIRI olacaktır.

      Kanunun ilgili hükmüne bir kez daha bakalım:

 ?Devlet memurlarından 6 yıllık sicil notu ortalaması 90 ve daha yukarı olanların aylık derecelerinin yükseltilmesinde dikkate alınmak üzere bir kademe ilerlemesi uygulanır?.

      Konu bir örnek üzerinde değerlendirecek olursak;

      Aşağıdaki sicil notlarını almış olan bir Memurun 64/2 hükmü karşısındaki durumunu değerlendirelim: Sicil notları,

      1992:97, 1993:95, 1994:70, 1995:85, 1996:90, 1997:90, 1998:90, 1999:92, 2000:92, 2001:82, 2002:88'dir.

      Tebliğler ile yapılan, UYGULANMAKTA OLAN düzenlemeye göre, yukarıdaki sicil notlarını almış olan memur hakkında 64/2 uyarınca kademe ilerlemesi, birbirini takip eden son 6 yılın ortalamasının 90 ve üzerini sağlaması gerektiği belirtildiğinden, 90 ve üzeri ortalama (85+90+90+90+92+92=539/6=89,83 kesirler tam sayıya tamamlanır 90), 1995 ilâ 2000 yıllarının sicil notları ile sağlanmış olacak ve kademe ilerlemesi 01.01.2001 tarihinden itibaren geçerli olacaktır. Ancak, bu uygulama ilk iki yılında oldukça yüksek olan 97 ve 95 sicil notlarını hak etmiş memura 3 üncü yıl 70 veren sicil amiri, bir tek yıla ilişkin takdiri ile 6 yılın ortalaması 90 üstü sicili sağlayarak elde edebileceği kademe ilerlemesi HAKkına zarar vermekte, bir sicil amirine tanınmış bir yıla ilişkin sicil notu verme yetkisi ile memurun üç yıllık hakkına inhisar ederek, memuriyetinden 3 yıllık bir dönemi 64/2 hükmünce HAK etmesini engellemektedir.

      Diğer ifade ile, memurun ilk iki yılda almış olduğu 97 ve 95 notları üçüncü yıldaki sicil amirince verilen 70 sicil notu nedeniyle, 64/2 uyarınca hiçbir fayda sağlamamaktadır. Bu durum, Anayasa ve yasalarla belirlenen haklara ilişkin genel hukuk kurallarına paralellik ve uyarlık taşımamaktadır.

      657 sayılı Kanunun 64/2 hükmüne göre; ?6 yıllık sicil notu ortalaması 90 ve daha yukarı olanların aylık derecelerinin yükseltilmesinde dikkate alınmak üzere bir kademe ilerlemesi uygulanır?. Bu nedenle, yukarıdaki sicil notları ile, 64/2 uyarınca kademe ilerlemesi, (97+95+70+85+90+90+90=547/6=91,16) 90 ve üzeri ortalamanın sağlandığı yıllar esas alınmak suretiyle hesaplama yapılarak, 01.01.1999 tarihinden geçerli olmak üzere uygulanmalıdır.

      Zira, ?son altı yıllık sicil notu? ortalaması 657 sayılı Kanunun 37 nci maddesi hükmü olup, ?öğrenim durumları, hizmet sınıfları ve görev unvanları itibariyle azami yükselebilecekleri derecelerin dördüncü kademesinde? olan bir memura, ilerleyemediği dereceye ilerleme hakkı verilmesine ilişkindir. 64/2 hükmü ise, ?6 yıllık sicil notu ortalaması 90 ve daha yukarı olanların aylık derecelerinin yükseltilmesinde dikkate alınmak üzere bir KADEME İLERLEMESİ uygulanması? hakkındadır.

      Görüleceği üzere, her iki madde birbirinden farklı iki ayrı hususu düzenlemektedir. 64/2 hükmü ile Kanunda yer almayan ?son altı yıllık? uygulamasının 37 nci madde hükmünden esinlenilerek 64/2 maddesi için de uygulanması ve bu yönüyle hak kaybı ile sonuçlanacak uygulamalar yapılması, Anayasal, yasal ve genel hukuk kuralları ile uyarlık ve paralellik göstermemektedir. Bu nedenle, adı geçen tebliğler ile 657 sayılı Kanunun 64/2 hükmü arasında paralellik sağlanmalı ve anılan tebliğlerdeki KANUN HÜKMÜNÜ DARALTICI düzenlemeler yeniden gözden geçirilerek, 64/2 hükmü ile aynı olması sağlanmalıdır.

      Yukarıdaki hususlar hakkında, Danıştay kararları olup olmadığı tarafımdan araştırılmış olup, birebir yukarıda açıklanan hususlara ilişkin herhangi bir karara ulaşılmış değildir. Bunun nedeninin ise, 4982 sayılı Bilgi Edinme Kanunu'nun 24 Nisan 2004 tarihinde yürürlüğe girmiş olması yönüyle, memurların sicil notlarını bu tarih itibariyle öğrenebilir hale gelmelerinden kaynaklandığı düşünülmektedir.

      Yukarıdaki hususları kamuoyunun takdirine arz ederim.