Şehitlik tek tip oluyor

Nuray BABACAN

Hükümet, tüm güvenlik güçlerinin görevlerini yaparken şehit olmaları veya yaralanarak gazi ünvanı almaları durumunda uygulanan haklara ilişkin çalışma başlattı. Özellikle 15 Temmuz darbe girişiminde şehit ve gazi olanlara verilen haklar ile daha önce ve sonraki operasyon ve çatışmalara katılan güvenlik güçlerine ilişkin uygulamalar arasında farklılık olduğu saptandı. Hem bağlanan maaşlarda hem de gazilik ünvanı verilmesine ilişkin oranlarda farklılık oluştuğu saptanınca yeniden düzenleme gerekliliği doğdu.

YILDIRIM'DAN TEK METİN TALİMATI

Operasyonlarda yaralananlara gazilik için yüzde 40 oranı uygulanırken 15 Temmuz darbe girişiminde bu oranın kaldırılması, gaziler arasında ayrıma neden olmuştu. Şehit yakınları ve gazilere verilen maaşlar arasındaki farklar da tartışma yaratmıştı. Çifte standardın giderilmesi için çalışma başlatılınca, bu konuda birden fazla uygulama ve çok sayıda mevzuat olduğu görüldü. Bunun üzerine Başbakan Binali Yıldırım, bu mevzuatın hak kaybına neden olmayacak şekilde, tek bir uygulama metninde toplanması ve bu konudaki kafa karışıklığının giderilmesini istedi. İlgili bakanlıklar, mevzuatı tarayarak standart bir uygulama yaratılması çalışma başlattı.

MAĞDURLARA ÇİFTE STANDART İDDİASI

Terör olaylarında hayatını kaybeden veya yaralananlara devlet tarafından tazminat verilmesi ve yakınlarına maaş bağlanmasıyla ilgili uygulamada çifte standart olduğu iddiaları da araştırılıyor. Kamuoyunda 'sivil şehit ve gazi' olarak adlandırılmasına karşın, mevzuatta 'terör mağdurları' olarak tanımlanan bu kişilerle ilgili de farklı uygulamalar yapıldığı öne sürüldü. Hükümet kaynakları, terör olaylarında ölen sivillerin GBT'lerine bakılarak, olayla ilgili soruşturmanın sonuçlanmasının ardından, yaralanmanın yüzde 40'tan fazla olması durumunda, orana bağlı olarak 531 ile 885 lira arasında maaş bağlandığını dile getirdiler. Terör olaylarında hayatını kaybeden sivillerin yakınlarına da 885 lira maaş bağlandığı ifade edildi. Yasada mağdurların yakınlarına istihdam hakkı ve tazminata ilişkin hükümler de bulunuyor.

GARDA HENÜZ ÖDEME OLMADI

Ancak terör olaylarının bazılarında, soruşturmanın gecikmesi nedeniyle mağdurlara henüz ödeme yapılmadığı öğrenildi. 10 Ekim 2015'te Ankara Garı kavşağında barış mitingine gitmeye hazırlanan grubun bulunduğu alanda, DEAŞ militanı iki canlı bomba kendilerini patlatmıştı. Olayda 107 kişi hayatını kaybetmiş ve 500'den fazla kişi yaralanmıştı. Gar patlaması, en büyük terör saldırısı olarak tarihe geçmişti. Aradan iki yıl geçmesine rağmen soruşturma tamamlanmadığı gerekçesiyle, mağdurlara ödeme yapılmadığı öğrenildi. Bakanlık kaynakları, gecikme nedenlerinin ayrıca araştırılacağını belirttiler.

ŞEHİT YAKINLARI VE GAZİ HAKLARI

İSTİHDAM hakkı, ücretsiz seyahat hakkı, işe alınmada öncelik hakkı, atama işlemlerinde öncelik, Jandarma Genel Komutanlığı destek yardımı, birlik ölüm yardımı ve harcırah ödenmesi, Mehmetçik Vakfı ve OYAK yardımları, faizsiz konut kredisi, kamu konutlarından yararlanma ve kira yardımı, nakdi tazminat, maaş bağlanması, emekli ikramiyesi, bayrak verilmesi, madalya ve berat verilmesi, yakınlarının askerlikten muaf tutulması, yakın bir yerde askerlik hizmetini yapması, hastanelerden yararlanma, tütün ve alkol ürünlerinin satış bedellerinden pay verilmesi, özel kreş ve gündüz bakımevlerinden ücretsiz yararlanma, TSK rehabilitasyon ve bakım merkezinden yararlanma, askeri okullara girişte ilave kontenjan uygulaması, şahsi tabancalarının varislerine devri, elektrik indirimi, su indirimi, mesken vergisinden muafiyet, huzurevi hizmeti, orduevlerinden yararlanma, şehit personel çocuklarına özel öğretim kurumlarında ücretsiz eğitim, Milli Piyango İdaresi Genel Müdürlüğü'nce bayilik ruhsatı verilmesi, tüp bebek uygulamaları, hususi damgalı pasaport, müze ve ören yerlerinden ücretsiz istifade etme, yüksek öğretimde katkı payı ve öğrenim ücreti alınmaması, kamu kurumlarının bursları.

TERÖR MAĞDURU SİVİL HAKLARI

HÜKÜMET ilk olarak Reyhanlı'da yaşanan ve 52 kişinin yaşamını yitirdiği bombalı saldırı sonrasında 'sivil şehitlik' kavramı getirdi. İçişleri Bakanlığı, saldırıların niteliğine göre ölenlerin yakınlarının yararlanacağı hakları belirliyor. Bu kişilere tazminat ödenebiliyor, kamuda iş imkanı sağlanabiliyor veya maaş bağlanabiliyor. Bu konuda iki yasal düzenleme bulunuyor. 3713 Terörle Mücadele Kanunu ve 5233 Terör ve Terörle Mücadeleden Doğan Zararların Karşılanması Hakkındaki Kanunlara göre ölenlerin ailelerine kamuda istihdam hakkı sağlanıyor. 2330 ve 5434 Sayılı SGK ve Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanunlarına göre de maaş bağlanıyor ve tazminat verilebiliyor. Hükümet kaynaklarına göre, 2014 yılından bu yana sivil şehit yakını ya da malul yakınlarından 3 bin 276 kişi kamuda istihdam edildi. Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) 5 bin 104 sivil şehit yakını ve malulüne aylık bağladı.