Asbest, 30 yılda 500 bin can alacak

Türkiye'de asbeste maruz kalmanın sağlığa olumsuz etkileri ve gelecek projeksiyonuna ışık tutan en önemli çalışma, 3 Kasım 2012 tarihli "Türkiye Asbest Kontrolü Stratejik Planı". 24 üniversiteden 39 öğretim üyesi, dört yabancı danışman ile hazırlanan "Türkiye Asbest Kontrolü Stratejik Planı"nın en önemli özelliği ise 2030 yılına ışık tutması. Raporda önümüzdeki 30 yıl boyunca gelişmiş ülkelerde, endüstriyel asbest teması nedeniyle 500 bin kişinin kanserden öleceğinin tahmin edildiği, bu grubun mediko-legal maliyetinin ise 300 milyar dolar olacağı vurgulanıyor. Kırsal alanda 2012 yılı itibariyle 1 milyona yakın insanın asbestle temas ettiği belirtilen raporda, şu ifadelere yer verildi:

"Bu popülasyonun 332 bini asbest nedenli hastalıklar gelişecek ölçüde asbest ile temas ederek risk almış bulunmaktadır. 2012 yılı içinde, 473 köyde asbest içerikli toprak kullanıldığı, buralarda yasayan yaklaşık 88 bin köylünün halen asbest ile temasa devam ettiğini de belirtebiliriz. Halen kırsal alan yaşantısı olan ve gelecek 20 yılda 1646 mezotelyoma, 643 akciğer kanseri olgusu beklenmelidir."

'Toplum için büyük risk'

Ege Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü Mühendislik Fakültesi'nden Özge Akboğa Kale ve Selim Baradan ile İTÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü'nden Gürkan Emre Gürcanlı tarafından hazırlanan "Kentsel Dönüşüm Sürecinde Asbest Maruziyeti ve Korunma Yöntemleri" başlıklı raporda, kentsel dönüşüm sürecindeki yıkımlarda ortaya çıkan yıkıntıların kaldırılması, depolanması konusunun net bir şekilde tanımlanmadığı belirtilirken, söz konusu sürecin riskler barındırdığı vurgulandı. Raporda, "Risklerden birisi olan binaların hemen hemen pek çok kısmında bulunan asbest ise toplum sağlığı açısından büyük bir risk arz etmektedir. Zira, asbestin çıkarılması ve öğütülüp zenginleştirilmesi kadar sökülmesi işleminde çıkan toz da insan sağlığını ciddi derecede tehdit etmektedir. Mevzuat gereği Türkiye'de asbest kullanımına 2004 yılında sınırlama getirilmiş ve 2011 yılında kullanımı yasaklanmıştır.... Ülke genelinde mevcut bina stoku göz önüne alındığında geçmişte yapılmış, günümüzde kullanılmaya devam eden ve kentsel dönüşüm kapsamında yıkımı gerçekleşecek birçok binada asbest içeren malzemelerin kullanıldığı bilinmektedir. Dolayısıyla mevcut stokta yapılacak bakım, onarım, güçlendirme ve yıkım işlerinde çalışanlar, aileleri ve aynı çevre komşuları bilmeden ciddi boyutta asbeste maruz kalma tehlikesiyle karşı karşıyadır."

'Sorun denetim eksikliği'

"Asbest ile ilgili yasal uygulamalar sadece evrak üzerinde kalmaktadır. Bunun önlenmesi için küçük ölçekli işletmeler başta olmak üzere saha denetimlerinin sıklaştırılması gerekmektedir. Zira ülkemizin en büyük sorunu, yasal düzenlemeler yapılmasına rağmen denetim eksikliği nedeni ile bu yasaların etkin bir şekilde uygulanmamasıdır. Son olarak, asbest maruziyetinin sebep olduğu sağlık sorunlarının somut çıktılarının net bir şekilde ortaya konmadığının belirtilmesinde fayda vardır. Sonuçların rakamlarla ortaya koyulması için halk sağlığı uzmanları, göğüs hastalıkları uzmanları, çevre ve inşaat mühendislerinin ortak bir çalışma yürütmeleri gerekmektedir."

Mert İnan