Lisans tamamlama, emekli olan memura bir hak sağlar mı?

SORU: Ön Lisans mezunu olarak 1. derece 4. kademe hemşirelik kadrosundan emekli oldum. Emekli olduktan sonra Lisans tamamlamam durumunda emekliliğime yansıtılır mı?

CEVAP: Devlet memurluğu hizmeti intibak sistemi üzerine kurulmuştur. Bu sistemin esasları 657 sayılı Devlet Memurları Kanununda bulunmaktadır. Devlet memurunun öğrenim süresi bu intibak işlemlerini belirlemede en önemli unsurdur. Lise mezunları azami 2 nci dereceye kadar intibak işlemine tabi tutulmakta, yükseköğrenim mezunları da 1 nci dereceye kadar intibak işlemine tabi tutulmaktadırlar.

Yine 657 sayılı Devlet Memurları Kanununda Devlet memurlarının hem intibak derecelerine hem de bulunmuş oldukları hizmet sınıfı ve görev ünvanlarına göre ek göstergeler belirlenmiştir.

İşte, Devlet memurları görevde iken veya görevden ayrıldıktan sonra bir üst öğrenimi bitirme gayretinde olmakta, böylelikle emekli aylık ve emekli ikramiyelerine büyük katkı sağlayan ek göstergeyi kazanma düşüncesinde olabilmektedirler.

Ancak, bazı memurlara görevde iken üst öğrenimi bitirmelerine rağmen, bazı memurlarda üst öğrenimi ancak emekli olduktan sonra bitirebilmektedirler veya bitirmeye gayret etmektedirler.

Devlet memurlarından göreve başladıktan sonra görevde iken veya bu görevden ayrılarak bir üst öğrenim bitiren kişilerden yeniden devlet memurluğuna başlamaları halinde, işlemler 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu Madde 36 (A) 12/d fıkrasına göre yapılmaktadır. Bu hüküm gereği, memuriyette veya memuriyetten ayrılarak üst öğrenimi bitirenlerin yeniden memuriyete dönmeleri halinde aynı üst öğrenime tahsillerine ara vermeden başlayan ve normal süresi içinde bitiren emsallerinin ulaştıkları derece ve kademeyi aşmamak şartıyla bitirdikleri üst öğrenimin hizmete başlangıç derece ve kademesine memuriyette geçirdikleri başarılı hizmet sürelerinin tamamı değerlendirilerek kişilerin aylıklarında esas alınması gereken derece ve kademeler tespit edilmektedir.

Ayrıca, İntibak işleminin yapılabilmesi için bu kanunun ilgili maddelerine de bakmamız gerekmektedir. 657 sayılı Kanunu Madde 167 hükmünde, Derece yükselmesinde veya daha aşağı derecelere atamada memur yükseldiği veya atandığı derecenin görevine başladığı tarihi takip eden aybaşından itibaren bu derecenin 161. maddeye göre kazandığı kademe aylığını alacağını, ancak yürütülmekte olan görevin niteliğinde bir değişme olmaması halinde derece yükselmesine ilişkin onayın geçerlilik tarihini takip eden ay başından itibaren bu derecenin 657 sayılı Kanunun 161. maddesine göre kazandığı kademe aylığını alacağını açıklamaktadır.

Bu hükümlerden çıkan sonuç; 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun geneline bakıldığında, emeklilik konumuna geçen ve göreviyle ilişiği kesilen veya göreviyle ilişiği kesildikten sonra yeniden devlet memurluğuna girmeyen kişilerin bu esnada bir üst öğrenimi bitirmeleri halinde intibaklarının yapılmamaktadır. Ancak, görevde iken bir üst öğrenimi bitirenler açısından yapılacak işlemler 657 sayılı Kanunun 36. maddesinde kurala bağlanmış bulunmaktadır.

Bu nedenle, emeklilikte bitirilen bir üst öğrenimin intibakınızda dikkate alınamayacağını belirtebiliriz. Yeniden memur olarak göreve başlarsanız o zaman intibak yapılabilecektir, ancak emeklilerin yeniden memur olamayacaklarına yönelik 5335 sayılı Kanun engel bir durum teşkil ettiğinden, emekli iken üst öğrenimi bitirmek sadece kişilere maddi bir getirisi olmayan, ancak manen önemli olan bir kazanç durumunda olacaktır.

Konuyla ilgili tatışmaya açılması gereken farklı değerlendirmemiz:

Ancak, her ne kadar emekli iken bitirilen üst öğrenimin dikkate alınması açısından bir kanuni düzenleme bulunmamakta ise de, Ülkemiz öğrenim seviyesinin yükselmesi açısından ve her konumda iken okuma ve öğrenmeyi teşvik açısından, emekli iken dahi bitirilen üst öğrenimin intibak işleminde dikkate alınması yönünde bir kanun değişikliği olabileceğini, olmaması yönünde olumsuz bir durumun da bulunmadığını, emekli olmadan Hazineye veya Sosyal Güvenlik Kurumuna maaşlardan kesilen kesenek tutarlarının çok çok önemli bir tutar olamayacağını da (emekli olmadan 1 ay, 5 ay, veya 10 ay öncesinden üst öğrenimi bitirenlerin intibak işlemlerinin yapılması ve üst derece kademelerinden emekli olabildikleri mümkün olduğundan) değerlendirmekteyiz.