Müdürlüğe vekalet eden lise mezununa, vekalet ücreti verilmesi, kamu zararı mıdır?

657 sayılı Kanununa göre, vekalet eden personele vekalet ücreti verilebilmesi için, vekalet edenin asilde bulunan şartları taşıması gerekmektedir. Aynı kural, ek ödeme farkları için de geçerlidir.

Müdürlük için asilde aranan şartlar iki önemli şarttan birisi "en az 4 yıllık yüksek okul mezunu olmak", bir diğer ise 657 sayılı Kanunun 68-B bendin aranan 1. dereceli kadrolar için en az 10 yıl hizmet şartına sahip olmaktır. Diğer taraftan mahalli idarelerde belediyelerdeki bazı müdürlük kadroları için belirli bölümlerden mezun olma şartı da aranmaktadır.

Ancak bir belediye lise mezunlarını ve 10 yıllık hizmeti olmayanları müdürlük kadrosuna atamış, vekalet ücreti ve ek ödeme farkı vermiştir. Sayıştay yaptığı inceleme kamu zararı oluştuğuna karar vermiştir.

Sayıştay 5. Dairesinin 2017/362 nolu ve 119 İlam Nolu, 5.2.2019 Tutanak tarihli kararı

...........Belediyesinin bir kısım müdürlük görevlerini vekaleten yürüten ve söz konusu kadrolara asaleten atanma şartlarını taşımayan kişilere vekalet ücreti ödenmesi sonucunda toplam ............ TL kamu zararına sebebiyet verildiği hususu ile ilgili olarak,

Mahalli İdareler Personelinin Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Esaslarına Dair Yönetmelikin "Görevde yükselme sınavına tabi olarak atanacaklarda aranacak özel şartlar" başlıklı 7 nci maddesinde:

"5 inci maddenin birinci fıkrasında sayılan unvanlara görevde yükselme suretiyle yapılacak atamalarda aşağıdaki özel şartlar aranır.

a) Müdür ve şube müdürü kadrosuna atanabilmek için;

1) 657 sayılı Kanunun 68 inci maddesinin (B) bendinde belirtilen atanma şartlarını taşımak,

2) Fakülte veya en az dört yıllık yüksekokul mezunu olmak,

3) Ekli (1) sayılı listede sayılan ve teknik öğrenim gerektiren müdürlüklere atanabilmek için; yükseköğretim kurumlarının, kadronun görev alanı ile ilgili eğitim ve öğretimde bulunan en az dört yıllık bölümlerinden veya bu bölümlere denkliği kabul edilen yurtdışındaki yükseköğretim kurumlarının ilgili bölümlerinden mezun olmak,

4) Ekli (2) sayılı listede sayılan müdürlükler için son müracaat tarihi itibariyle iki yılı uzman, sivil savunma uzmanı, şef, ayniyat saymanı, kontrol memuru, eğitmen veya muhasebeci kadrosunda çalışmış olmak, ..." denilmektedir.

99 Seri Nolu Devlet Memurları Kanunu Genel Tebliğinde:

"(...)

2) Asilde aranan şartlara sahip vekil memur bulunamadığı takdirde, hizmetin aksamadan yürütülebilmesi bakımından herhangi bir şekilde boşalmış veya boş bulunan bir görevin öncelikle varsa yardımcıları yoksa asilde aranan şartlara en yakın personel tarafından tedviren gördürülmesi mümkün görülmektedir. 3) 657 sayılı Kanunun Vekalet ücreti ödenmesine ilişkin 175 inci maddesine göre, tedvir dolayısıyla herhangi bir ödeme yapılması mümkün bulunmamaktadır. "

hükmü yer almaktadır.

2006/10344 sayılı Devlet Memurlarına Ödenecek Zam ve Tazminatlara İlişkin Bakanlar Kurulu Kararının "Vekalet" başlıklı 9 uncu maddesinde:

"657 sayılı Kanunun 86 ncı maddesi uyarınca; ... cc) Vekillerin, genel ve ilgili özel mevzuatı uyarınca asaleten atanmada aranan tüm şartları (asaleten atanmada sınav şartı aranılan kadro veya görevler için bu sınavlara girebilme hakkının elde edilmiş olması dahil) bir arada taşımaları, kaydıyla; vekalet ettikleri kadro veya görevler için bu Karar uyarınca öngörülen zam ve tazminatların toplam net tutarının, asli kadro veya görevleri karşılığında fiilen aldıkları zam ve tazminatların toplam net tutarından fazla olması halinde, aradaki fark; 657 sayılı Kanunun 175 inci maddesindeki oranlar dikkate alınmaksızın, vekalet görevine başlanıldığı tarihten itibaren ve vekalet görevinin fiilen yapıldığı sürece ödenir..'' denilmektedir.

Ek ödemenin düzenlendiği 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'nin Ek 9 uncu maddesinde;

"...Birinci fıkra kapsamına giren personelden; kuramlarınca bir kadroya kurum içinden veya kurum dışından vekalet ettirilenlere, vekaletin 657 sayılı Kanunun 86 ncı maddesine istinaden yapılmış ve bu hususun onayda belirtilmiş olması, vekalet görevinin Bakanlar Kurulu kararı veya müşterek karar ile atama yapılması gereken kadrolar için ilgili bakan, diğer kadrolar için asili atamaya yetkili amir tarafından verilmesi, vekalet eden personelin asaleten atanmada aranan tüm şartları (asaleten atanmada sınav şartı aranılan kadrolar için bu sınavlara girebilme hakkının elde edilmiş olması dahil) taşıması kaydıyla vekalet ettikleri kadro için öngörülen ek ödemenin asli kadroları için öngörülen ek ödemeden fazla olması halinde, aradaki fark, vekalet görevine başlanıldığı tarihten itibaren ve bu görev fiilen yapıldığı sürece ödenir.." hükmü yer almaktadır.

Yukarıda belirtilen mevzuat hükümleri birlikte değerlendirildiğinde, vekil olarak görevlendirilen kişiye, vekalet ettikleri kadro için öngörülen özel hizmet tazminatı ve ek ödeme ile asli kadrosu için öngörülen özel hizmet tazminatı ve ek ödeme arasındaki farkın ödenebilmesi için, söz konusu kişinin genel ve ilgili özel mevzuatı uyarınca asaleten atanmada aranan tüm şartları bir arada taşıması gerektiği anlaşılmaktadır.

........... Belediyesinin vekalet ödemeleri incelendiğinde müdür kadrolarına vekil olarak görevlendirilmiş bir kısım memurlara yukarıda verilen mevzuat hükümlerine göre vekalet ücreti ödenmemesi gerektiği halde söz konusu kişilere vekalet ücreti ödendiği tespit edilmiştir. Ayrıca bu kişilerin vekalet ücreti hesaplanmasında özel hizmet tazminatı farkı, ek ödeme farkı gibi hususlar gözetilmemiş, Belediye'de bulunan tüm müdürlerin aldıkları maaşı eşitleyecek şekilde, bir nevi götürü vekalet ücreti ödendiği görülmüştür. Bu manada kendi kadrosuna istinaden aldığı maaşı düşük olup da müdürlüğe vekalet eden kişinin daha yüksek vekalet ücreti aldığı, kadrosuna ait maaşı yüksek olup da müdürlüğe vekalet eden kişinin ise daha düşük vekalet ücreti aldığı tespit edilmiştir. Ayrıca söz konusu kişiler vekalet ücretine müstahak olabilmek için mevzuatın öngördüğü şartları da taşımadıklarından almış oldukları vekalet ücretinin tümünün kamu zararı olduğu değerlendirilmiştir. Vekalet ücreti alan kişilere ilişkin olarak yapılan incelemede:

1. Yazı işleri Müdür Vekili olan ............'ın lise mezunu olduğu dolayısıyla söz konusu müdürlüğe asaleten atanabilmek için aranan şartlardan "fakülte veya en az dört yıllık yüksekokul mezunu olmak" şartına haiz olmadığı,

2. Bilgi İşlem Müdür Vekili olan ..........'nın lise mezunu olduğu dolayısıyla söz konusu müdürlüğe asaleten atanabilmek için aranan şartlardan "fakülte veya en az dört yıllık yüksekokul mezunu olmak" şartına haiz olmadığı,

3. Sosyal Yardım İşleri Müdür Vekili olan ..........'ın iki yıllık yüksekokul mezunu olduğu dolayısıyla söz konusu müdürlüğe asaleten atanabilmek için aranan şartlardan memuriyet süresi (12 yıl) şartına haiz olmadığı, (memurlar.net'in Notu: Buradaki sürenin 10 yıl olması gerekmektedir.)

4. Gençlik Spor Müdür Vekili olan ..............'un 657 Sayılı Kanunun 68'nci maddesinin (B) bendinde belirtilen şartlardan memuriyet süresi şartına haiz olmadığı,

5. Ruhsat ve Denetim Müdür Vekili olan..........'ın 657 Sayılı Kanunun 68'inci maddesinin (B) bendinde belirtilen şartlardan memuriyet süresi şartına haiz olmadığı,

görülmüştür.

Adı geçen kişiler asilde aranan şartları taşımadıklarından vekalet ettikleri müdür kadroları için kendilerine vekalet ücreti ödenmesi mümkün görülmemektedir.