Başbakanlık kapandı ama borç -alacak, hak ve yükümlülükler devredilemedi

703 sayılı KHK'nın 218'inci maddesi gereğince 10/10/1984 tarihli ve 3056 sayılı Başbakanlık Teşkilatı Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabulü Hakkında Kanun yürürlükten kaldırılmış, Başbakanlık merkez teşkilatı başkaca bir işleme gerek olmaksızın kapatılmıştır.

Başbakanlık Merkez Teşkilatının kapatılmasıyla Merkez Saymanlık Müdürlüğünün hesabından ayrılan kurumlara hesapları devredildikten sonra arta kalan borç, alacak, hak ve yükümlülük hesaplarının Hazine ve Maliye Bakanlığı hesaplarına aktarılarak hesapların kapatılması gerekmektedir.

Ancak devir işlemi yapılmamış olup, gerekçe olarak harcama birimi vergi kimlik numarasının eksikliğine bağlanmıştır. Sayıştay ise bu gerekçeyi kabul etmemiştir.

BULGU 2: Mülga Başbakanlık Merkez Teşkilatına Ait Borç, Alacak, Hak ve Yükümlülükler Hesaplarının Hazine ve Maliye Bakanlığı Hesaplarına Devredilmemesi (Mülga) Başbakanlık Merkez Teşkilatına ait borç, alacak, hak ve yükümlülük hesaplarının 703 sayılı Anayasada Yapılan Değişikliklere Uyum Sağlanması Amacıyla Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname'nin ilgili hükümlerine uygun bir şekilde kapatılarak Hazine ve Maliye Bakanlığı hesaplarına aktarılmadığı görülmüştür.

703 sayılı KHK'nın 218'inci maddesi gereğince 10/10/1984 tarihli ve 3056 sayılı Başbakanlık Teşkilatı Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabulü Hakkında Kanun yürürlükten kaldırılmış, Başbakanlık merkez teşkilatı başkaca bir işleme gerek olmaksızın kapatılmıştır. Aynı KHK'nın 223'üncü maddesinde; kapatılan Başbakanlığın taşınır ve taşınmaz mal, taşıt ve sair araç ve gereçlerin devri, nakli, tahsisi, benzeri iş ve işlemleri yürütmek üzere kapatılmadan önce Başbakanlıkta "Devir Tasfiye Komisyonu" kurulacağı, bu komisyonun işlevinin devir alacak kurum görevlileri ile birlikte görev ve çalışmalarını yeni teşkilatlanma süreci tamamlanıp devir ve tasfiye işlemleri bitirilinceye kadar devam edeceği, komisyonun bu KHK'da aksi başka türlü belirlenmedikçe devam eden sözleşmelerin uygulanması veya feshi dahil elektronik hizmetlerin taşınır ve taşınmaz devir ve tasfiyesi gibi her türlü iş ve işlemi gerçekleştirmeye yetkili olduğu belirtilmiştir. KHK'nın 224'üncü maddesinde ise kapatılan Başbakanlık merkez teşkilatına ait her türlü taşınır, taşıt, araç, gereç ve malzeme ile her türlü borç ve alacaklar, hak ve yükümlülükler, Başbakanlığın üçüncü kişilerle yapmış olduğu veya taraf olduğu her türlü sözleşme, bankalarca verilmiş olan teminat mektupları ile ipotek belgeleri Hazine ve Maliye Bakanlığı'na bu KHK yürürlüğe girdiği tarihte devredilmiş sayılır denilmektedir. KHK'nın 226'ncı maddesinde ise kapatılan Başbakanlığın kapatılma ve devir işlemleri nedeniyle ortaya çıkan tereddütleri gidermeye bütçe, muhasebe, demirbaş ve diğer mali konularda Hazine ve Maliye Bakanlığı'nın yetkili olduğu belirtilmiştir.

703 sayılı KHK ile mülga Başbakanlığa ait taşınır ve taşınmaz mal, taşıt ve sair araç ve gereçlerin devri, nakli, tahsisi ve benzeri iş ve işlemleri yürütmek üzere mülga Başbakanlıkta "Devir ve Tasfiye Komisyonu" kurulmuştur. Komisyona devir veya tasfiyeye ilişkin her türlü iş ve işlemleri gerçekleştirme yetki ve görevi verilmiş olup bu bağlamda ilgili komisyon ve komisyon emrinde görevlendirilen personel ile tasfiye süreci 31.12.2018 tarihi itibarıyla sonlandırılarak yapılan iş ve işlemlerin özeti niteliğindeki "Başbakanlık Tasfiye Süreci Raporu" hazırlanmıştır. Raporda 703 sayılı KHK'nın ilgili hükümleri gereğince Komisyon tarafından yürütülen mülga Başbakanlık merkez teşkilatının devir ve tasfiye iş ve işlemlerinin 31.12.2018 tarihinde bitirilerek kapanma sürecinin tamamlandığı belirtilmiştir.

703 sayılı KHK ile kapatılmadan önce Başbakanlık Merkez Teşkilatının muhasebe işlemleri Başbakanlık Merkez Saymanlık Müdürlüğü tarafından yapılmakta olup bu saymanlığa bağlı çeşitli kurumlar yer almaktadır. Hazine ve Maliye Bakanlığı Muhasebat ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğünün 11.09.2018/14079 tarih sayılı ve "Muhasebe Birimlerinin Yeniden Yapılandırılması" konulu yazısıyla Başbakanlık Merkez Saymanlık Müdürlüğü yeniden yapılanma kapsamında kapatıldığı, saymanlığa bağlı kurumlara ait yeni muhasebe birimleri kurulduğu bildirilmiştir. Başbakanlık Merkez Teşkilatının kapatılmasıyla Merkez Saymanlık Müdürlüğünün hesabından ayrılan kurumlara hesapları devredildikten sonra arta kalan borç, alacak, hak ve yükümlülük hesaplarının Hazine ve Maliye Bakanlığı hesaplarına aktarılarak hesapların kapatılması gerekmektedir.

Muhasebe birimleri arasındaki devir işlemlerine ilişkin Merkezi Yönetim Muhasebe Yönetmeliği'nin "Muhasebe birimleri arasındaki devir işlemleri" başlıklı 547'nci maddesinde kaldırılan ve devir alan muhasebe birimlerinin ne tür işlemler yapacağı ayrıntılı olarak belirtilmiştir. 31.12.2018 tarihi itibarıyla mülga Başbakanlık Merkez Saymanlığı mizanı alınıp borç, alacak, hak ve yükümlülükler incelendiğinde mülga Başbakanlık Merkez Saymanlığının devam eden bir kurum gibi dönem sonu işlemlerinin yapıldığı ve bakiye veren hesapların Hazine ve Maliye Bakanlığına devredilmediği görülmektedir.

Ayrıntılı hesabı yukarıda yer alan (Mülga) Başbakanlık Merkez Saymanlığı kesin mizan cetvelinde bakiye veren ilgili hesapların devlet hesaplarına alınmasını teminen Hazine ve Maliye Bakanlığı hesabına aktarılarak kapatılması gerekmektedir.

Kamu idaresi cevabında; özetle, 703 sayılı KHK ile mülga Başbakanlığa ait taşınır ve taşınmaz mal, taşıt ve sair araç ve gereçlerin devri, nakli, tahsisi ve benzeri iş ve işlemleri yürütmek üzere mülga Başbakanlıkta "Devir ve Tasfiye Komisyonu" kurulduğu, KHK'nın ilgili hükümleri gereğince anılan Komisyon tarafından yürütülen mülga Başbakanlık merkez teşkilatının devir ve tasfiye iş ve işlemlerinin 31/12/2018 tarihinde bitirilerek kapanma süreci tamamlandığı belirtilmiştir.

Yeni Devlet Muhasebesi Bilişim Sisteminde harcama birimi devir işlemlerinin harcama birimi vergi kimlik numarasına göre yapıldığı, söz konusu devir işlemlerine ilişkin Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemine geçiş sürecinde mülga Başbakanlık birimlerinin Bakanlığın hangi birimlerine devredileceği ve bu birimlerin vergi kimlik numaralarının 2019 yılı içerisinde belirlendiği, Mülga Başbakanlık birimlerinin devrine ilişkin işlemlerin devir sürecinin Temmuz ayı itibarıyla tamamlanacağı ifade edilmiştir.

Sonuç olarak kamu idaresi cevabında "Devir ve Tasfiye Komisyonu"nun kurulduğunu, devir ve tasfiye iş ve işlemlerinin 31/12/2018 tarihinde tamamlandığını, ancak harcama birimi vergi kimlik numarasının belirlenmemesi sebebiyle devir işlemlerinin yapılamadığını ifade etmişse de; Başbakanlık Merkez Teşkilatına ait borç, alacak, hak ve yükümlülük hesaplarının ilgili mevzuat hükümlerine göre kapatılarak söz konusu devir işlemlerinin yapılmamış olmasının harcama birimi vergi kimlik numarasının eksikliğine bağlanması makul bir gerekçe değildir. Yukarıda belirtilen gerekçeler ile, Başbakanlık Merkez Saymanlığı kesin mizan cetvelinde bakiye veren ilgili hesapların devlet hesaplarına alınmasını teminen Hazine ve Maliye Bakanlığı hesabına aktarılarak kapatılması ve mali tabloların sağlıklı bilgi sunmasının sağlanması gerekmektedir.