Sayıştay'ın dış denetimi yapıldı, 12 eksik bulundu

6253 sayılı Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığı İdari Teşkilatı Kanunu'nun 37'nci maddesiyle 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu'nun 69'uncu maddesi kapsamında düzenlenen Türkiye Büyük Millet Meclisi ve Sayıştayın 2018 yılı harcamalarına ilişkin Dış Denetim Raporları Başkanlık Divanının 3 Ekim 2019 tarihli toplantısında üst yöneticilerin cevapları da dikkate alınarak görüşülmüş ve ekteki inceleme sonuçlarının Genel Kurulun bilgisine sunulmasına karar verilmiştir.

Sayıştayın harcama belgelerini inceleyen bağımsız denetçiler 12 işlemde hata buldu. Sayıştay ise "daha fazla özen gösterileceği" açıklamasında bulundu.

I. Türkiye Büyük Millet Meclisi Dış Denetim Raporu

Türkiye Büyük Millet Meclisinin 2018 mali yılı hesaplarının dış denetimini yapmak üzere görevlendirilen Sayıştay Uzman Denetçileri tarafından düzenlenen 19.09.2019 tarihli Dış Denetim Raporunda; 2018 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunuyla tahsis edilen ödeneklerin, harcama birimleri tarafından kullanımı sırasında düzenlenen harcama belgelerinin kanunlara ve diğer hukuki düzenlemelere uygun olup olmadığı, hazırlanan mali tablolarının doğruluğu, denkliği ve güvenilirliği hususlarının incelendiği belirtilmiştir.

Yapılan inceleme sırasında; 2018 yılına ait cetvel ve tablolarda gösterilen gider rakamlarının; doğru ve denk olarak kaydedilip kaydedilmediği, toplamlarının doğru, denk ve tutarlı olup olmadıkları ve hesapların birbirleriyle mutabık bulunup bulunmadıklarına bakılmıştır. Bütçede tahmini olarak yer alan kullanılabilir ödenek rakamlarıyla kesin hesap sonuç rakamları karşılaştırılmak suretiyle gerçekleşme oranları ve uygunluk durumları, programa alınan yatırımların gerçekleştirilip gerçekleştirilmediği araştırılmış, cetvellerdeki rakamların dayandıkları sarf belgelerinin ilgili mevzuatına uygunluğu örnekleme yoluyla denetlenmiştir.

Raporda özetle;

TBMM Başkanlığı 2018 yılı başlangıç ödeneği 1.255.124.000,00 TL olup yıl içinde yapılan aktarmalar ve eklemelerle birlikte 1.282.338.094,49 TL olmuştur. 31.12.2018 tarihi itibariyle bu ödeneğin 1.085.803.519,44 TL'si, başka bir deyişle % 84,7'si harcanmıştır.

Ekonomik sınıflandırmaya göre harcamalara bakıldığında; Personel Giderleri için ayrılan ödeneğin % 100'ünün kullanıldığı, Sosyal Güvenlik Kurumlarına Devlet Primi Ödemelerine ayrılan ödeneğin % 100 oranında kullanıldığı, Cari Transferler ödeneğinin % 99 oranında kullanıldığı, Mal ve Hizmet alımlarına tahsis edilen ödeneğin % 97,7 oranında kullanıldığı, Sermaye Transferlerine ayrılan ödeneğin % 72 oranında kullanıldığı belirtilmiştir.

Ayrıca;

TBMM Başkanlığınca arşivlenen ödeme emri belgeleri ve muhasebe işlem fişleri tutarlarıyla bunların kaydedildiği ilgili hesaplardaki tutarların mutabık olduğu,

Kesin hesap cetvellerinde gösterilen gelir-gider rakamlarının doğru ve denk olduğu, ödenek üstü harcama yapılmadığı,

Harcama birimi başkanları ile Strateji Geliştirme Başkanı ve diğer personelin, mali işlemlerin yürütülmesinde ve buna ilişkin harcama belgelerinin düzenlenmesinde ve muhasebe kaydında, ilgili mevzuatta düzenlenen usul ve esaslara uygun şekilde işlem yaptıkları,

Üst Yöneticinin; kalkınma planına, yıllık programa, Kurumun Stratejik Plan hedefleri ile hizmet gereklerine uygun olarak bütçe hazırlanması ve uygulanmasına, kaynakların etkili, ekonomik ve verimli şekilde elde edilmesini ve kullanımını sağlamaya özen gösterdiği ifade edilmiştir.

Harcama belgelerinin ve eklerinin incelenmesi neticesinde ise iş ve işlemlerin mevzuata uygun şekilde gerçekleştirildiğinden bahisle herhangi bir bulgu ve tenkitte bulunulmamış, sadece Sermaye Giderlerindeki ödeneğin gerçekleşme oranının artırılması hususunda öneride bulunulmuştur. Dış denetçilerin önerileri dikkate alınarak düzenlenen Üst Yönetici Cevabında;

2018 yılı bütçe gerçekleşmesinin % 84,7 olduğu, Sermaye Giderleri kalemi dışındaki Cari Giderler kalemindeki harcama oranlarına ait ortalamanın ise % 99 gibi yüksek bir rakama ulaştığı, Sermaye Giderleri kalemindeki harcama oranının ise % 16,9 olduğu görülmektedir.

TBMM'nin 2018 harcamalarında herhangi bir usulsüzlük, bulgu ya da eksiklik bulunmamıştır. Ancak, 2018 bütçesinde, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemine geçilmesiyle 600'e çıkan milletvekili sayısındaki artışla ilgili olarak oda ihtiyacı, yapılan düzenleme ve tadilatlarla giderilmiş olup böylece A ve B Blokların yerine yapılması planlanan binaya ihtiyaç kalmamış ve bazı projelerde kısıntıya gidilmesi suretiyle tasarruf yapılmış, bu sebeple de Sermaye Giderlerindeki bütçe gerçekleşme oranının düşük olmasının başlıca nedeni Yeni Bina Yapımı Projesine ihtiyaç kalmamasından kaynaklandığı ifade edilmiştir.

2020 Yılı Yatırım Programı sermaye giderlerindeki bütçe gerçekleşme oranının, kaynakların etkili, ekonomik ve verimli bir şekilde kullanılması suretiyle daha yüksek oranda gerçekleşmesinin sağlanacağı ifade edilmiş ve Dış Denetim Raporunda yer alan öneriler kapsamında gerekli tedbirlerin alınacağı belirtilmiştir.

II. SAYIŞTAY DIŞ DENETİM PORU

Sayıştay Başkanlığının 2018 mali yılı hesaplarının dış denetimini yapmak üzere Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlık Divanınca görevlendirilen İçişleri Bakanlığı Mülkiye Müfettişleri tarafından düzenlenen 26.07.2019 tarihli Dış Denetim Raporunda; 2018 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunuyla tahsis edilen ödenekler kapsamında yapılan harcamalar ve bunlara ilişkin belgeler esas alınarak, bu ödeneklerin kullanımı sırasında düzenlenen harcama belgelerinin kanunlara ve diğer hukuki düzenlemelere uygun olup olmadığı, kamu kaynaklarının ekonomik, etkili ve verimli olarak kullanılıp kullanılmadığı, yapılan harcamaları gösteren mali tablolarının güvenilirliği ve doğruluğu hususlarının incelendiği belirtilmiştir.

Raporda özetle;

Sayıştay Başkanlığına 2018 yılı bütçesinde 276.701.000,00 TL ödenek tahsis edildiği, bu ödeneğin 259.378.236,33 TL'lik kısmının harcandığı, söz konusu bütçe ödenekleri ve harcama rakamları oransal olarak karşılaştırıldığında ise; 2017 yılında tahsis edilen bütçe ödeneğinin % 84,42'sinin, 2018 yılında ise % 93,74'ünün harcandığı belirtilmiştir.

Ayrıca;

Kurumun ödeme emri belgeleri ve muhasebe işlem fişlerine dayalı olarak tahakkuk ettirdiği ödemeleri ile banka hesap özetlerinin mutabık olduğu,

Kesin hesap cetvellerinde gösterilen gelir-gider rakamlarının doğru ve denk olduğu, ödenek üstü harcama yapılmadığı,

Sayıştay Başkanının üst yönetici olarak, bütçe ile verilen kamu kaynaklarının etkili, ekonomik ve verimli bir şekilde kullanılmasını temin edecek mali tedbirlerin alınmasında, 5018 sayılı Kanunda öngörülen mali yönetim ve kontrol sisteminin işleyişinin gözetilmesinde, görev ve sorumlulukların yerine getirilmesinde üstün gayret gösterdiği,

Harcama yetkilisi, gerçekleştirme görevlisi, mali hizmetler birim yöneticisi ve muhasebe yetkilisinin, mali mevzuatın uygulanmasında ve gerekli tedbirlerin alınmasında azami çaba sarf ettikleri,

İdarenin mali faaliyet, karar ve işlemlerinin 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu ve ilgili diğer mevzuat çerçevesinde yürütüldüğü ifade edilmiştir.

Harcama belgelerinin incelenmesinde ise;

1. İhale üzerine kalan istekli ile ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibi istekliye ait teminat mektuplarının, ihaleden sonra saymanlık ya da muhasebe müdürlüklerine teslim edilmeyip birimde tutulduğu; ayrıca, saymanlık ya da muhasebe müdürlüklerine gönderilen teminat mektuplarının kayıt altına alınması ile ilgili alındı belgesinin bir örneğinin ihale işlem dosyasına konulmadığı,

2. İhale işlem dosyalarına konulan ve ödeme emrine bağlanan belgelerin asıllarının ya da mevzuatına uygun olarak onaylanan nüshalarının konulmadığı,

3. Bazı ihalelere esas hazırlanan teknik şartnameler ile yaklaşık maliyet hesap cetvellerinin konu içerikleri birden fazla uzmanlık gerektirdiği halde tek personel hazırlandığının görüldüğü,

4. Ön mali kontrol inceleme formunun sadece son sayfasının imzalı olduğu, inceleme formunun diğer sayfalarında paraf bulunmadığı; ayrıca inceleme formunun aslının ödeme emrine bağlandığı için fotokopisinin ihale işlem dosyasına konulduğu belirtilerek, ön mali kontrol formunun aslının ya da idare onaylı suretinin dosyasına eklenmesi ve her sayfasının paraflanması gerektiği,

5. Hakediş ödemelerine ilişkin düzenlenen bazı ödeme emri belgelerinin ekinde, ihale konusu işi tamamladıktan sonra ödeme talebinde bulunan yüklenicinin dilekçelerinde yalnızca şirket kaşesi, IBAN numarası ve imza bulunduğu; ancak adı-soyadı olmadığı ve imza atan kişinin şirketi temsil ettiğine dair belgenin dilekçeye eklenmediği,

6. Kütüphane yönlendirme kurulunca belirlenen kitapların alınması işleri ile ilgili oluşturulan komisyondaki dört kişinin imzasının bulunduğu, lakin bu dört kişiden sadece birinin adı-soyadının yazılı olduğu belirtilerek, resmi belgede imzaları bulunan kişilerin ad ve soyadlarının yazılması konusunda daha hassas davranılması gerektiği,

7. Damacana içme suyu alımı işinde faturanın kaşesiz ve imzasız olduğu,

8. Telefon faturası ödemesinde, faturanın üzerine idarece "görüşmeler resmidir" kaşesinin basılmadığı,

9. Yurtiçi görev yolluğu ile ilgili olarak yolluk bildiriminin mahalline dönüş tarihinden itibaren bir ay süre zarfında harcırah beyannameleri ile eki evrakların ilgili dairesine tevdii edilmediği,

10. Yurtdışı ve yurtiçi geçici yolluk bildiriminin ekine konulan ve konaklama harcamalarını gösterir belgelerde (faturalarda) düzenleyen firma tarafından faturanın kaşelenip imza edilmediği,

11. Tedavi giderleri ödemelerinde faturaların arkasına "Ödenmesi uygundur." ibaresinin yazılmadığı, bu hususta ayrı form düzenlendiği belirtilerek, yürürlükteki yönergeye uygun olarak faturaların arkasına "Ödenmesi uygundur." kaşesinin basılması gerektiği,

12. Yabancı konuk ve heyetlerin ağırlanması amacıyla onay alınarak mihmandar görevlendirildiği, ancak alınan onayda davetli ve misafir sayılarının yer almadığı,

Değerlendirme ve tavsiyelerde bulunulmuştur.

Bu çerçevede, dış denetçilerin denetim bulguları ve önerileri dikkate alınarak düzenlenen Üst Yönetici Cevabında;

1. 2017 yılı Dış Denetim Raporunda yapılan öneri doğrultusunda bu hususa ilişkin işlemler düzeltilmiş olup, bundan sonraki dönemde de gerekli hassasiyetin gösterileceği,

2. İhale işlem dosyalarına belgelerin "aslı gibidir" nüshalarının konulması hususunda gerekli hassasiyetin gösterileceği,

3. Söz konusu ihalelerde; işin büyük bir kısmı mekanik grubunu ilgilendirdiği için teknik şartnameler ve eki belgelerin sadece Makine Müh. tarafından imzalandığı, bundan sonraki işlemlerde söz konusu belgelerin içerikleri bakımından birden fazla uzmanlık gereken durumlarda ilgili personel tarafından imzalanması hususunda gerekli hassasiyetin gösterileceği,

4. Ön mali kontrol formunun aslının ya da idare onaylı suretinin dosyasına eklenerek ve her sayfasının paraflanarak öneri doğrultusunda işlem yapılacağı,

5. Ödeme talebinde bulunan yüklenici dilekçesini Kurumumuz Genel Evrak servisine teslim etmektedir. Genel Evrak servisinin dilekçe ve eklerine müdahale etme imkanı bulunmamaktadır. Dilekçe, ödeme servisine geldikten sonra ihale işlem dosyasında bulunan yükleniciye ait imza sirküsü, varsa vekaletname ve imza beyannamesinde gerekli kontroller yapıldıktan sonra dilekçe işleme alınmaktadır.

Ayrıca, bundan sonra yapılan işlemlerde hak sahiplerinin dilekçe ve ekleri kontrol edildikten sonra, yetki belgelerinden birer örnek alınarak aslı gibidir yapılmak suretiyle hakediş dosyasına ekleneceği,

6. Resmi belgede imzaları bulunan kişilerin ad ve soyadlarının yazılması konusunda daha hassas davranılarak öneri doğrultusunda hareket edileceği,

7. Denetim dönemi içerisinde sadece 035772 nolu faturada, belirtilen eksikliğin bulunduğu anlaşılmış olup, bundan sonraki işlemlerde gerekli hassasiyetin gösterileceği,

8. Denetim dönemi içerisinde sadece 25.08.2018 tarihli faturada belirtilen eksikliğin bulunduğu anlaşılmış olup, bundan sonraki işlemlerde gerekli hassasiyet gösterileceği,

9. Yurtiçi görev yolluğu işlemlerinde, yolluk bildirimini zamanında tevdii etmeyenler hakkında Başkanlığımızca yasal faiz işletilerek ilgililerden tahsil edilmektedir. Denetim dönemi içerisinde bahsi geçen yolluk beyannamesinin, yasal süresinde Başkanlığımıza tevdii edilmediği ve sehven faiz uygulanmadığı anlaşılmıştır.

Tespitin akabinde ilgiliye, geciktirdiği süre ile orantılı olarak yasal faiz işletilerek tahsil edildiği,

10. Yurtiçinde düzenlenen konaklama faturalarındaki kaşe ve imzanın takibi konusunda gerekli hassasiyet gösterilmektedir.

Yurtdışından alınan fatura ve benzeri belgelerde, imza, kaşe gibi usuller ilgili ülkenin mevzuatına tabi olduğundan, bu faturalarda söz konusu hususların bulunmasını arama ve mensuplarımızı bu konularda zorlama imkanı bulunmadığı,

11. Yürürlükteki yönergeye uygun olarak faturaların arkasına "ödenmesi uygundur." kaşesinin basılarak öneri doğrultusunda işlem yapılacağı,

12. Yabancı konuk ve heyetlerin ağırlanması amacıyla alınan onaylarda davetli ve misafir sayılarına yer verileceği biçimde hareket edileceği,

ifade edilmiş ve Dış Denetim Raporunda yer alan öneriler kapsamında gerekli tedbirlerin alınacağı belirtilmiştir.