İmsak
Güneş
Öğle
İkindi
Akşam
Yatsı

ILO sözleşmelerine dayanılarak memura fazla çalışma ücreti verilebilir mi?

Kaynak : Memurlar.Net - Özel
Haber Giriş : 23 Ocak 2020 16:04, Son Güncelleme : 15 Ağustos 2021 19:01
ILO sözleşmelerine dayanılarak memura fazla çalışma ücreti verilebilir mi?

Sayıştay Temyiz Kurulu, İLO sözleşmelerine dayanılarak, memura kanunda yer almayan bir fazla çalışma ücreti ödenemeyeceğine karar verdi.

Bütçe kanunları gereğince, belediye başkanı ile çalışan personele, kişi başı ayda 90 saati, toplamda ise 450 saati geçmemek üzere, fazla çalışma ücreti ödenebilmektedir. Elazığ'da 2015 yılında yaşanan olayda, belediye başkanı ile direkt çalışmayan personele de fazla çalışma ücreti ödenmiş ve aylık bazdaki toplam 450 saat sınırı aşılmıştır.

Sayıştay incelemesinde, kamu zararı oluştuğu gerekçesiyle tazmin kararı verilmiş, Temyiz Kurulu kararıyla bu tazmin kararı onamıştır.

İlgililer, Temyiz Kurulu kararına itiraz ederek, yapılan fazla çalışmanın angarya olduğunu belirtmiş ve İLO sözleşmeleri gereğince, tazmin kararı verilmeyeceğini belirtmişlerdir.

Sayıştay Temiz Kurulu, dosya üzerinden son bir kez daha yaptığı incelemede, "Uluslararası Çalışma Örgütünün T.B.M.M.'ce onaylanan sözleşmelerinden yola çıkılarak, herhangi bir kanun hükmüne dayanmaksızın Devlet Memurlarına herhangi bir menfaat sağlanması mümkün değildir." gerekçesi ile itirazı reddetmiştir

İŞTE SAYIŞTAY KARARI

Sayıştay Temyiz Kurulu

Dosya No:42687

Tutanak No:46481

Tarişh:19/6/2019

KONU: Fazla Çalışma Ücreti.

2- 187 sayılı İlamın 9. maddesiyle, Belediye Başkanı ile birlikte çalışan personel için öngörülen fazla çalışma ücret ödemelerinde Kanun'da belirlenen 450 saatlik üst sınıra riayet edilmemesi gerekçesi ile ... TL'ye tazmin hükmü verilmiş,

hükmün 25.04.2018 tarih ve 44420 tutanak sayılı Temyiz Kurulu Kararının 2. maddesiyle TASDİKİNE karar verilmiştir.

İlamda Gerçekleştirme Görevlisi sıfatıyla sorumlu tutulan ..., Harcama Yetkilisi sıfatıyla sorumlu tutulan ... adlarına Avukat ...'ın karar düzeltilmesi talebi ile vermiş olduğu dilekçede özetle;

187 sayılı ilamın 9. maddesinde, yasal limitin üzerinde çalıştırılan personele verilen fazla mesai ücretleri için sorumlulara tazmin borcu çıkarıldığını,

Oysa T.C. 1982 Anayasası 18/1. maddesinde; "Hiç kimse zorla çalıştırılamaz. Angarya yasaktır," denildiğini, buna uygun olarak; Türkiye Cumhuriyeti tarafından 14,12.1960 tarih ve 162 sayılı kanunla kabul edilen ve 21.12.1960 tarih 10686 sayılı Resmi Gazete ile yürürlüğe giren İLO'nun 05.06.1957 tarih ve 105 No'lu sözleşmesinin 1. maddesinde Milletlerarası Çalışma Teşkilatının bu Sözleşmeyi onayan her üyesinin, cebri veya mecburi çalıştırmayı menetmekte olduğunu,

Anayasanın 90/1. maddesine göre; "Türkiye Cumhuriyeti adına yabancı devletlerle ve milletlerarası kuruluşlarla yapılacak antlaşmaların onaylanması, Türkiye Büyük Millet Meclisinin onaylamayı bir kanunla uygun bulmasına bağlıdır." ve aynı madde son fıkrada "Usulüne göre yürürlüğe konulmuş milletlerarası andlaşmalar kanun hükmündedir. Bunlar hakkında Anayasaya aykırılık iddiası ile Anayasa Mahkemesine başvurulamaz. Usulüne göre yürürlüğe konulmuş temel hak ve özgürlüklere ilişkin milletlerarası antlaşmalarla kanunların aynı konuda farklı hükümler içermesi nedeniyle çıkabilecek uyuşmazlıklarda milletlerarası antlaşma hükümleri esas alınır." denilmek suretiyle usulüne uygun yürürlüğe girmiş uluslararası antlaşmalara kanun karşısında üstünlük tanındığını, bu nedenle personele yaptırılacak olan fazla mesailere ve ödenecek olan fazla mesai ücretlerine İLO'nun 29 ve 105 No'lu sözleşme hükümlerinin uygulanması gerekmekte olduğu, oysa bunlar dikkate alınmadan karar verildiğini,

Yukarıda sayılı nedenler karşısında; Belediye Başkanı ile çalışan personele yapılan ödemelerde 2015 Mali Yılı Bütçe Kanunu'nun K Cetvelinin III-Fazla Çalışma Ücreti Bölümünde yer alan düzenlemeye göre; A) Saat Başı Fazla Çalışma Ücreti 2 (b) bendinde ; "Her bir makam için aylık 450 saati geçmemek üzere yapılacak fazla mesai" sınırlamalarına uygun olduğunu, sorguda bu çalışanların fazla mesai yapmadığına dair bir saptama da yapılmadığına göre çalışma karşılığı ödenen bu ücretler için kamu zararının varlığından söz edilemeyeceğini,

Ayrıca, fazla çalışma yapıldığı ve bundan kamunun yararlandığı gerçeği karşısında, hizmetten yararlanıp bunun karşılığını ödemeyen idarenin sebepsiz zenginleştiğini, bu durumun ise etik açıdan bu kamu idaresine yakışmayacağı, belirtilen nedenlerle söz konusu kararın bozulması gerektiğini belirterek,

Yukarıda belirtilen gerekçelerle, Sayıştay Temyiz Kurulu Kararının bozulmasını, yargılamanın duruşmalı yapılmasını, hüküm verilinceye kadar sanıklar çok zor duruma düşeceği için kararın icrasının durdurulmasını, yargılama giderleri ve özellikle vekalet ücretinin karşı tarafa yüklendiğinin ilamda gösterilmesini arz etmişlerdir.

Başsavcılık mütalaasında;

"İlamın 9 uncu maddesine ilişkin;

-Anayasanın 18 inci maddesinin birinci fıkrasında "Hiç kimse zorla çalıştırılamaz. Angarya yasaktır" denildiği,

- Yine Anayasanın 90 ıncı maddesinin birinci fıkrası hükmü uyarınca usulüne uygun yürürlüğe girmiş uluslararası antlaşmalara kanun karşısında üstünlük tanındığı, bu nedenle personele yaptırılacak olan fazla mesailere ve ödenecek olan fazla mesai ücretlerine İLO'nun 29 ve 105 nolu sözleşme hükümlerinin uygulanmasının gerekmekte olduğu, oysa bunlar dikkate alınmadan karar verildiği,

- Fazla çalışma yapıldığı ve bundan kamunun yararlandığı gerçeği karşısında, hizmetten yararlanıp bunun karşılığını ödemeyen idarenin sebepsiz zenginleştiği, bu durumun ise etik açıdan bu kamu idaresine yakışmayacağı,

belirtilerek, Kararın bozulması gerektiği ifade edilmiştir.

2015 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanununa ekli "K" Cetvelinin "III. FAZLA ÇALIŞMA ÜCRETİ" başlıklı bölümünün A-2/b maddesinde "Her bir makam için aylık toplam 450 saati geçmemek üzere Kurul Başkanı (Bakanlıklar), Genel Müdür ve daha üst birim yöneticileri, Strateji Geliştirme Başkanı, Vali, General ve Amiral rütbesini haiz olmak kaydıyla Genelkurmay Başkanlığı, Milli Savunma Bakanlığı, kuvvet komutanlıkları ile Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığındaki Daire Başkanı ve daha üst birimlerin yöneticileri, Rektör, Büyükşehir ve İl Belediye Başkanları ile birlikte çalışan personele ayda 90 saati geçmemek üzere makam onayına istinaden saat başına yapılacak ödeme 1,71 Türk Lirasıdır." denilmiştir.

Bu düzenlemeye göre; İl Belediye Başkanı ile çalışan personele ödenecek saat başı fazla çalışma ücreti kişi başı ayda 90 saati geçmeyecek; toplamda ise 450 saati aşmayacaktır. Belediye Başkanı ile çalışan personele 450 saatlik üst sınır dikkate alınmaksızın fazla çalışma ücreti ödendiğinden, mevzuata aykırı işlem yapıldığı dolayısıyla kamu zararına neden olunduğu değerlendirilmektedir. Zorla fazla mesai yaptırıldığına ilişkin iddia ve tespite yer verilmediğinden Anayasanın 18/1 inci maddesi hükmünün ihlal edildiğinden bahsetmek de mümkün değildir.

Bu nedenle dilekçinin, kararın düzeltilmesine ilişkin talebinin reddedilmesinin uygun olacağı düşünülmektedir."

Denilmiştir.

Duruşma talebinde bulunan Avukat ... ile Sayıştay Savcısının sözlü açıklamalarının dinlenmesinden ve dosyada mevcut belgelerin okunup incelenmesinden sonra,

GEREĞİ GÖRÜŞÜLDÜ:

Dosya kapsamındaki bilgi ve belgelerin incelenmesi sonucunda; Daire İlamında, Belediye Başkanı ile birlikte çalışan personel için öngörülen fazla çalışma ücret ödemelerinde Kanun'da belirlenen 450 saatlik üst sınıra riayet edilmemesi gerekçesi ile tazmin hükmü verildiği, Temyiz Kurulu Kararıyla da tazmin hükmünün tasdik edildiği görülmüştür.

25.04.2018 tarih ve 44420 tutanak sayılı Temyiz Kurulu Kararında belirtildiği gibi;

6583 sayılı 2015 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanununa ekli (K) cetvelinin III no.lu bölümünün "Saat Başı Fazla Çalışma Ücreti" başlıklı alt bölümünün 2. maddesinin (b) bendinde aynen;

"Her bir makam için aylık toplam 450 saati geçmemek üzere Kurul Başkanı (Bakanlıklar), Genel Müdür ve daha üst birim yöneticileri, Strateji Geliştirme Başkanı, Vali, General ve Amiral rütbesini haiz olmak kaydıyla Genelkurmay Başkanlığı, Milli Savunma Bakanlığı, kuvvet komutanlıkları ile Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığındaki Daire Başkanı ve daha üst birimlerin yöneticileri, Rektör, Büyükşehir ve İl Belediye Başkanları ile birlikte çalışan personele ayda 90 saati geçmemek üzere makam onayına istinaden saat başına yapılacak ödeme 1,71 Türk Lirasıdır" hükmüne yer verilmiştir.

Anılan hükme göre belediye başkanları ile birlikte çalışan personele fazla mesai ücreti ödenebilecektir. Belediye başkanları ile birlikte çalışan personel ise Özel Kalem Müdürlüğü çalışanları, sekreteri, odacısı, koruması, şoförü gibi, mesaisi tamamen Başkana tabi olan personeldir. Söz konusu ödeme, fiilen İl Belediye Başkanları ile birlikte çalışan personele yapılabilecek bir ödeme olduğundan, Belediye personelinden bu şartı taşımadığı halde istenilen kişilere verilmesi mümkün görülmemektedir.

Söz konusu bentte, fazla çalışma ücreti ödenecek personele ilişkin sınıflandırma, makamlar itibariyle yapılmış olup, sorumluların temyiz dilekçelerinde belirttikleri, fazla çalışma ücreti ödenen memurların her birinin bütçeleri ayrı olan birimlerde çalıştıkları hususu kanuni dayanaktan yoksundur.

Sorumluların, angaryanın yasak olduğu, dolayısıyla fazla mesai yapan kişilerin fazla mesai ücretlerini almak zorunda olduğu tezinin kabulü de mümkün değildir. Zira fazla mesai yapan kişilerin söz konusu işi iradeleri dışında gerçekleştirdikleri, itiraz mekanizmasını çalıştırmalarına rağmen çalışmama isteklerinin yerine getirilmediği, yapılan işin dayanılmaz ve katlanılmaz bir yük oluşturduğu gibi konularda sorumlular tarafından herhangi bir iddia ve delile yer verilmemiştir. Anayasa Mahkemesi'nin 14.01.2014 tarih ve 2013/5062 sayılı Kararında; angaryanın, zorla çalıştırmanın bedel ödenmeksizin yaptırılan şekli olduğu, angarya yasağı ile ilgili şikayetlerin zorla çalıştırma yasağı kapsamında incelenmesi gerektiği belirtilmiştir. Zorla çalıştırma ise, "herhangi bir kişinin ceza tehdidi altında ve bu kişinin tam isteği olmadan mecbur edildiği tüm iş veya hizmetler" olarak tanımlanmış, zorla çalıştırmadan söz edilebilmesi için, kişinin ceza tehdidi altında ve rızası bulunmaksızın çalıştırılması gerektiği ifade edilmiştir. Somut olayda kişiler tarafından ifa edilen fazla çalışmada zorla çalıştırmadan bahsedilemeyeceği için angaryadan bahsetmek de mümkün değildir.

Bununla birlikte kanun koyucu fazla çalışma yapılmasını ücretsiz bir hizmet olarak değerlendirmemiş, söz konusu çalışmalar için saat başı ücret ödenmesine karar vermiştir. Ancak yine kanun koyucu her memurun her durumda fazla mesai yapması prensibini benimsememiş, belli durum ve şartlarda olan işlerin belli sınırlar içerisinde fazla mesai ile yaptırılabileceğini, diğer işlerin ise mesai saatleri içerisinde sonuçlandırılması gerektiğine karar vermiştir.

Bu kapsamda, 2015 yılı Bütçe Kanunu'na ekli K cetvelinde belediye başkanları ile çalışan personele aylık 450 saat ve personel başına 90 saati geçmemek üzere ücret karşılığında fazla mesai yaptırabileceği hükme bağlanmıştır.

Diğer taraftan, Uluslararası Çalışma Örgütünün değişik tarihlerde gerçekleştirdiği Genel Konferanslarında kabul edilen ve Türkiye Büyük Millet Meclisince de birer kanunla onaylanmasının uygun bulunması üzerine tasdik edilen sözleşmelerle, kamu hizmetlerinde çalışanların örgütlenme hakkı ve istihdam koşullarının belirlenme yöntemleri konularında bazı hakların sağlanması yoluna gidildiği görülmektedir. Her ne kadar Anayasamızın 90. maddesinin son fıkrası uyarınca, usulüne uygun olarak yürürlüğe konmuş uluslararası antlaşmalar kanun hükmünde olup bunlar hakkında anayasaya aykırılık iddiasıyla Anayasa Mahkemesi'ne başvurulamamakta ise de, söz konusu sözleşme ile sağlanan hakların hayata geçirilmesi, ancak bu husustaki mevzuat hükümlerinde gerekli değişikliklerin yapılması ve uygulama esaslarının belirlenmesi halinde mümkün olabilecektir. Dolayısıyla, Uluslararası Çalışma Örgütünün T.B.M.M.'ce onaylanan sözleşmelerinden yola çıkılarak, herhangi bir kanun hükmüne dayanmaksızın Devlet Memurlarına herhangi bir menfaat sağlanması mümkün değildir.

Yapılan incelemede Elazığ Belediye Başkanı ile birlikte çalışanlar için fazla çalışma ücreti ödendiği, bu ödemeler sırasında kişi başı 90 saatlik sınıra dikkat edildiği ancak toplamda aylık 450 saatlik sınırın tüm yıl boyunca aşıldığı tespit edilmiştir.

Bu sebeple, 6085 sayılı Kanunun 57. maddesinde belirtilen karar düzeltilmesini gerektiren yeni bir husus ileri sürülmediğinden 25.04.2018 tarih ve 44420 tutanak sayılı Temyiz Kurulu Kararının DÜZELTİLMESİNE MAHAL OLMADIĞINA, oybirliğiyle

Karar verildiği 19.06.2019 tarih ve 46481 sayılı tutanakta yazılı olmakla işbu ilam tanzim kılındı.

Bu Habere Tepkiniz

Sonraki Haber