Kamuda yönetici olmak için aranan hizmet süresi

SORU: İyi günler bu konuda çok ihtilafa düştüm. Ekteki yazınızda ve Cumhurbaşkanlığı görüşlerinde Üniversitede görev yapan daire başkanı kadroları için 5 yıl kamu hizmeti aranırken Fakülte sekreteri yüksekokul sekreteri ve enstitü sekreterlerinde 10 yıllık süre şartı aranmaktadır. Ancak üniversitede sınavsız atanan kadrolardan hastane müdürü ve özellikle hukuk müşaviri kadrosuna atanmada 5 yıl mı yoksa 10 yıllık hizmet şartı mı gerekli?

CEVAP: Sorunuzun cevabına geçmeden önce kamuda yönetici atama sistemiyle ilgili özet bilgi verilmesi yerinde olacaktır.

Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi öncesi kamuda yönetici olmak için gerekli hizmet süresi şartı genel olarak 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 68/B maddesinde düzenlenmişti. Bunun dışında istisnai memuriyetler için (Özelleştirme İdaresi Başkanı, TOKİ Başkanı gibi 659/59. maddede sayılan unvanlar) süre şartı bulunmazken bazı teşkilat kanunlarında da özel şartlar getirilmişti.

Yönetici kadroların bazısına Bakanlar Kurulunca (TRT Genel Müdürü, Diyanet İşleri Başkanı, Büyükelçi gibi) atama yapılırken, bazılarına da (Genel Müdür, Genel Müdür Yrd., Bakanlık Daire Başkanı, Vali yardımcısı, Kaymakam, Bakanlık İl Müdürü gibi) ortak kararname ile atama yapılıyordu. Bu atamalara ilişkin temel düzenleme 2451 sayılı Kanundu. Bunlar dışındaki idareci kadrolara (şube müdürü, müdür, ilçe müdürü, il ve bölge müdür yardımcısı, il müdürü, bölge müdürü ve daire başkanı gibi) teşkilat kanunlarındaki düzenlemelere göre atama yapılmaktaydı. İstisnai memuriyetler ve özel kanunlarda yer alan şartlar dışında 657 sayılı Kanuna tabi yönetici kadrolar için gerekli hizmet süresi şartı 68/B maddesinde düzenlenmişti. Burada temel amaç kamuda genç memurların yönetici olabilmelerine imkan sağlamaktı. Yönetici kadroların büyük çoğunluğu 1. derece kadro olup, ek göstergesi 5300 ve daha yüksek görevler için 12 yıl, diğer 1 ve 2. derece kadrolar için 10 yıl hizmet süresi aranmaktaydı. 3 ve 4. derece kadrolar için bu süre 8 yıl olarak uygulanmaktaydı. Bu sürelerin tamamının memuriyette geçmesine gerek yoktu. Askerlik süresi, kamu kurum ve kuruluşlarında geçen süre, yüksek öğrenim sonrası serbest olarak veya özel sektörde çalışılan sürelerin bir kısmı 8, 10 ve 12 yıllık sürelerin hesabında dikkate alınıyordu. Mezkur hükümde 2011 yılında yapılan değişiklikle Başbakanlık ve bakanlıklar dışındaki kurumların müsteşar ve müsteşar yardımcıları, genel müdür ve başkanları için özel sektördeki sürelerin tamamı dikkate alınması sağlanmıştır. Atama işlemlerinde bir diğer temel kural da söz konusu kadrolara Devlet memurları arasından atama yapılmasıydı.

9 Temmuz 2018 tarihinde yürürlüğe giren Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemiyle birlikte üst düzey yöneticileri atama ve görevden alma yetkisi Cumhurbaşkanına geçti. 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye eklenen ek 35. maddeyle Cumhurbaşkanına verilen yetkinin yasal çerçevesi oluşturuldu. 3 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi yürürlüğe konularak üst yönetici atama ve görevden alma sisteminin son halkası da tamamlandı. Bundan böyle 3 sayılı CBK eki I sayılı cetveldeki kadrolara Cumhurbaşkanı Kararı, II sayılı cetveldeki kadrolara ise Cumhurbaşkanı onayı ile atama yapılmaktadır.

Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemine geçişle birlikte yönetici kadrolara atanabilmek için gerekli hizmet süreleri ve bu hizmetlerin niteliği yeniden düzenlendi.

3 SAYILI CUMHURBAŞKANLIĞI KARARNAMESİ KAPSAMINDAKİ KADROLAR

68/B KAPSAMINDAKİ KADROLAR

Burada vurgulamamız gereken bir diğer önemli husus ise II sayılı cetveldeki kadrolara atanma şartı olarak getirilen kamuda 5 yıl hizmet şartı ile 68/B maddesinde daire başkanı ve dengi kadrolar için aranan kazanılmış hak aylığında dikkate alınan 5 yıllık süre arasındaki farkta.

Hangi sürelerin kazanılmış hak aylık derece ve kademesinin tespitinde dikkate alınacağı 657 sayılı Kanunun 36. maddesinde sayılmıştır. Teknik ve Sağlık hizmetleri sınıfları gibi belirli hizmet sınıfları haricinde özelde çalışılan süreler ve kamuda geçen tüm süreler aynı zamanda kazanılmış hak aylık derece ve kademesinin belirlenmesinde dikkate alınmamaktadır. Örneğin özel sektörde geçen süreler, kamuda işçi statüsünde geçen süreler, 4/B hariç sözleşmeli statüde geçen süreler daire başkanı ve dengi kadrolara atanmada dikkate alınmayacaktır. Oysa 3 sayılı CBK eki II sayılı cetveldeki kadrolar ile 68/B kapsamında ilk dört derece kadrolara atanmak için statü ayrımı olmaksızın kamuda geçen tüm süreler dikkate alınmaktadır. Bunun basit bir dille anlamı, kamuda işçi ve/veya sözleşmeli olarak 5 yılı, özel sektörde 4 yılı ve memuriyette iki yılı olan bir kişi şube müdürü, kurum il müdürü ve yardımcısı, bölge müdür yardımcısı ya da genel müdür yardımcısı olabilirken daire başkanı kadrosuna atanamamaktadır. (Not: Burada ifade edilen il müdürü ve daire başkanı Bakanlık il müdürü ve bakanlık daire başkanı değildir.)

Bu karmaşık ve biraz da teknik ayrıntılar içeren açıklamalardan sonra sorunuzun cevabına gelecek olursak hukuk müşaviri kadrosu daire başkanı ve dengi bir kadro değil daha alt düzey bir kadro.... 1. dereceli hukuk müşaviri kadrosu 3 sayılı CBK kapsamında da değil... Dolayısıyla 68/B maddesi kapsamında 1. dereceye atanmak için aranan 10 yıllık hizmet süresi şartı var. Ancak bu sürenin hesabında özelde geçen sürenin dörtte üçü (azami 6 yıl), kamuda değişik statülerde geçen sürelerin tamamı, askerlik süresi dikkate alınacaktır.