Filistinli sanatçı yurtsuzluğunu sanata döktü

Bir ülkeye dayatılan yerinden etme politikası, sınırları yeniden tanımladığı gibi, söz konusu ulusun dünya tarihyazımının dışında kalmasına, bireysel hikayelerin ortak bellekten kopmasına neden olur. Genellikle hegemonyanın lehindeki tek taraflı anlatılara gölge düşürmeye girişen Orada Her Kimse, yepyeni bir görsel hikaye üzerinden geçmişi tekrar inşa ediyor. 1983'te Kuveyt'te doğan, çocukluk ve gençlik yıllarını Fransa ile Amerika Birleşik Devletleri'nde geçiren Basma Alsharif halen Kahire'de yaşıyor. Alsharif'in bilinç altından açığa çıkan "sınırsız toprak" fikri, bambaşka coğrafya ve medeniyetlerden beslenen üretimlerinde karşılık buluyor. SALT Galata'nın üç katına yayılan film, video ve enstalasyonlardan oluşan sergi, İngilizce adını "antik Filistinli ve cahil/kültürsüz kimse" gibi anlamlara gelen Philistine sözcüğünden alıyor.

Alsharif'in yazdığı, aynı adlı kısa romana dayanan A Philistine [Bir Filist] (2019) enstalasyonu, zamanda geriye giden hikayeyi okumaya imkan veriyor. Birtakım gezi notları ve duygusal yazımlardan esinlenen kitap, günümüz Lübnan'ından yola çıkarak 1935 Filistin'ine; oradan da, Antik Mısır'ın MÖ 16. ve 11. yüzyıllar arasındaki Yeni Krallık dönemine uzanıyor. Eserin anlatıcısı Loza'yı, 1940'ların sonunda kullanıma kapanan Hayfa-Beyrut-Trablus hattı ve Filistin Demiryolları'yla kesişen tarihi hatlarda kurgusal bir tren seyahatine çıkarıyor. 2017 yapımı Ouroboros [Kuyruğunu Yiyen Yılan] filmi, Nietzsche'nin "ebedi dönüş" fikrini irdeliyor. SALT Araştırma mekanında belirli aralıklarla gösterimi planlanan 77 dakikalık film, ardı ardına yaşanan yıkıcı olaylar karşısında insanın ancak yenilenerek ilerleyebileceğini öne sürüyor.

Sanatçının dışarıdan bir göz ya da içeriden bir şahit olarak Gazze şeridi üzerinde hak beyan ettiği Deep Sleep [Derin Uyku] (2014) ve Home Movies Gaza [Gazze Amatör Filmleri] (2013) videolarıysa birinci katta konumlanıyor. Trompe l'Oeil [Göz Aldanması] (2016), Alsharif'in bir zamanlar California'daki evinin oturma odasını SALT Galata'ya taşıyor. Arabistanlı Lawrence olarak bilinen T. E. Lawrence'ın Londra'daki Imperial War Museum'da [İmparatorluk Savaş Müzesi] yer alan koleksiyonundan sanatçının izinsiz kullandığı üç fotoğraf ile 38 arşiv görselinin yeniden basımını içeren enstalasyon, kolonyal bir geçmişin hayaletleriyle çevrili bir ev mizanseni meydana getiriyor. SALT'tan Farah Aksoy tarafından programlanan sergi, paralelinde birçok kamu programı da düzenlenecek.

Ali Demirtaş
[email protected]
Akşam Gazetesi / Cumartesi Eki