AYM'den bugüne kadar 10 binden fazla hal ihlali kararı çıktı

Milliyet'ten Önder Yılmaz'ın haberine göre: , Anayasa Mahkemesi (AYM) ve yerel mahkeme arasındaki tartışmayı; "bireysel başvuru" mekanizmasının tarihsel süreci, neden oluşturulduğu, hangi anayasal ve yasal değişiklikler yapıldığı, uygulama karşılaşılan sorunlar, AYM'de artan iş yükü, değişiklik talepleri ve hukuki görüşler ışığında mercek altına aldı. Türkiye'de AYM'ye bireysel başvuru; kamu gücünün ihlalinden dolayı herhangi bir kişinin mağduriyetinin giderilmesi amacıyla hayata geçirildi. Bir diğer amaç da Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nde (AİHM) hak ihlalleri nedeniyle açılan davaların sayısını azaltma hedefiydi. 12 Eylül 2010 referandumuyla AYM'ye bireysel başvuru yolu açıldı. Referandumda kabul edilen anayasa değişikliği ile Anayasanın 148. maddesine şu hükümler eklendi:

"Herkes, Anayasada güvence altına alınmış temel hak ve özgürlüklerinden, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi kapsamındaki herhangi birinin kamu gücü tarafından, ihlal edildiği iddiasıyla AYM'ye başvurabilir. Başvuruda bulunabilmek için olağan kanun yollarının tüketilmiş olması şarttır. Bireysel başvuruda, kanun yolunda gözetilmesi gereken hususlarda inceleme yapılamaz. Bireysel başvuruya ilişkin usul ve esaslar kanunla düzenlenir."

Anayasa değişikliği doğrultusunda AYM'nin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkındaki Kanun'da da yapılan değişiklikle bireysel başvuruların usulü, esasları ve nasıl ele alınacağı detaylı şekilde belirlendi. Bireysel başvurunun uygulamaya geçirilmesiyle, kamu gücünü kullanan kişi ve kurumların sebep olduğu hak ihlallerine karşı 23 Eylül 2012 tarihinden itibaren anayasal yargı denetimi başlatıldı.

285 bin başvuru

23 Eylül 2012 tarihinden, 12 Eylül 2020 tarihine kadar AYM'ye yaklaşık 285 bin başvuru yapıldı. Bunun 243 bini sonuçlandırıldı. AYM incelediği başvurularda 10 binden fazla ihlal kararı verdi. İhlal kararlarının temel hak ve özgürlüklere dağılımına bakıldığında ilk üç sırada yüzde 54'le adil yargılanma hakkı, yüzde 26.7 ile mülkiyet hakkı ve yüzde 5.7 ile ifade özgürlüğü geliyor. Bireysel başvuruların yoğunluğu hem uygulamada yaşanan sıkıntılar hem de AYM'nin iş yükünü artırması ekseninde zaman zaman tartışma konusu oldu. Hatta AYM Başkanı Zühtü Arslan, artan iş yükünü dile getirirken, "Bize yapılan başvuruları dikkate aldığımızda bireysel başvuruların altından kalkma kapasitesine sahip dünyada herhangi bir anayasa mahkemesinin olmadığını rahatlıkla anlarız" ifadelerini kullandı.