Bilişim Teknolojileri öğretmenleri, internet kafe denetimlerinde görevlendirilebilir mi?

Soru: Bilişim teknolojileri öğretmenlerinin, zabıta ve polislerle birlikte internet kafe güvenlik kamerası ve filtre programı denetleme komisyonların da görevlendirmeleri yasal mıdır?

Cevap;

İnternet toplu kullanım sağlayıcısı ne demektir?

İnternet toplu kullanım sağlayıcıları, kişilere belli bir yerde ve belli bir süre internet ortamı kullanım olanağı sağlayan gerçek ve tüzel kişilerdir. Örneğin internet kafelerdir.

İnternet kafelerin kanundaki yükümlülükleri nelerdir?

5651 sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanunun "Toplu kullanım sağlayıcıların yükümlülükleri" başlıklı 7.maddesi 2. ve 1. fıkrasına göre; internet toplu kullanım sağlayıcılar, konusu suç oluşturan içeriklere erişimin engellenmesi ve kullanıma ilişkin erişim kayıtlarının tutulması, ailenin ve çocukların korunması, suçun önlenmesi ve suçluların tespiti kapsamında usul ve esasları yönetmelikte belirlenen tedbirleri almakla yükümlüdür.

İnternet toplu kullanım sağlayıcıları kanuna göre mahalli mülki amirler tarafından denetlenir

5651 sayılı Kanunun "Toplu kullanım sağlayıcıların yükümlülükleri" başlıklı 7.maddesi 1. fıkrasına göre; "(1) Ticari amaçla toplu kullanım sağlayıcılar, mahalli mülki amirden izin belgesi almakla yükümlüdür. İzne ilişkin bilgiler otuz gün içinde mahalli mülki amir tarafından Kuruma bildirilir. Bunların denetimi mahalli mülki amirler tarafından yapılır. İzin belgesinin verilmesine ve denetime ilişkin esas ve usüller, yönetmelikle düzenlenir." hükümlerine göre internet toplu kullanım sağlayıcılarının örneğin internet kafelerin denetimi mahalli mülki amirler tarafından yapılmaktadır.

Mülki idare amirleri İllerde valiyi, büyükşehir belediyesi hudutları içinde kalanlar dahil ilçelerde kaymakamı ifade etmektedir.

İnternet toplu kullanım sağlayıcıları kanuna göre hangi yönlerden denetlenir?

5651 sayılı Kanunun "İdari yapı ve görevler" başlıklı 10.maddesi 4. fıkrası (ç) ve (e) bentlerindeki; "(4) Kanunlarla verilen diğer yetki ve görevleri saklı kalmak kaydıyla, Kurumun bu Kanun kapsamındaki görev ve yetkileri şunlardır: ç) Kurum tarafından işletmecilerin yetkilendirilmeleri ile mülki idare amirlerince ticari amaçlı toplu kullanım sağlayıcılara verilecek izin belgelerinde filtreleme ve bloke etmede kullanılacak sistemlere ve yapılacak düzenlemelere yönelik esas ve usülleri belirlemek.

e) İnternet ortamında herkese açık çeşitli servislerde yapılacak filtreleme, perdeleme ve izleme esaslarına göre donanım üretilmesi veya yazılım yapılmasına ilişkin asgari kriterleri belirlemek." hükümlerine göre internet toplu kullanım sağlayıcılarının filtreleme ve bloke etmede kullanılacak sistemleri, yapılacak filtreleme, perdeleme ve izleme esaslarına göre donanımları belirleyen esas ve usülleri belirlenerek yönetmelikte yayımlanmaktadır.

Filtreleme sistemleri, İnternet ortamında web adresi, alan adı, IP adresi, kelime ve benzeri kriterlere göre erişimi engelleyen yazılımları ve donanımlardır.

Erişim kayıtları, Kendi iç ağlarında dağıtılan IP adres bilgilerini, kullanıma başlama ve bitiş zamanını ve bu IP adreslerini kullanan bilgisayarların tekil ağ cihaz numarasını (MAC adresi) gösteren bilgileri, hedef IP adresi, bir veya birden fazla IP adresinin portlar aracılığı ile kullanıcılara paylaştırılması yöntemi ile sunulan internet erişim hizmetinde kullanıcıya tahsis edilen gerçek IP ve port bilgileridir.

Dolayısıyla İnternet toplu kullanım sağlayıcıları sağlayıcılarının filtreleme ve bloke etmede kullanılacak sistemleri, yapılacak filtreleme, perdeleme ve izleme esaslarına göre donanımları yönünden denetlenir.

Denetlemeye ilişkin konusu yönetmelik ise İnternet Toplu Kullanım Sağlayıcıları Hakkında Yönetmeliktir.

Yönetmeliğin "Amaç ve kapsam" başlıklı 1. maddesindeki hükümlerine göre internet toplu kullanım sağlayıcılarının yükümlülükleri ve sorumlulukları ile denetimlerine ilişkin esas ve usulleri düzenlemektedir.

İnternet toplu kullanım sağlayıcılarının yönetmelikteki yükümlülükleri nelerdir?

Yönetmeliğin "İnternet toplu kullanım sağlayıcılarının yükümlülükleri" başlıklı 4. maddesi ve "Ticari amaçla internet toplu kullanım sağlayıcılarının yükümlülükleri" başlıklı 5. maddesinde yükümlülükler yer almaktadır.

İşte o yükümlülükler

"İnternet toplu kullanım sağlayıcılarının yükümlülükleri
MADDE 4 - (1) İnternet toplu kullanım sağlayıcılarının yükümlülükleri şunlardır:
a) Konusu suç oluşturan içeriklere erişimi önleyici tedbirleri almak amacıyla içerik filtreleme sistemini kullanmak.
b) Erişim kayıtlarını elektronik ortamda kendi sistemlerine kaydetmek ve iki yıl süre ile saklamak.
c) Kamuya açık alanlarda internet erişimi sağlayan toplu kullanım sağlayıcılar, kısa mesaj servisi (sms) ve benzeri yöntemlerle kullanıcıları tanımlayacak sistemleri kurmak.
(2) İnternet toplu kullanım sağlayıcılar, konusu suç oluşturan içeriklere erişimi önleyici tedbirleri almak amacıyla içerik filtreleme sisteminin yanı sıra, ilave tedbir olarak güvenli internet hizmeti de alabilirler."

"Ticari amaçla internet toplu kullanım sağlayıcılarının yükümlülükleri
MADDE 5 - (1) Ticari amaçla internet toplu kullanım sağlayıcılarının yükümlülükleri şunlardır:
a) Mülki idare amirinden izin belgesi almak,
b) Ailenin ve çocukların korunması ile konusu suç oluşturan içeriklere erişimi önleyici tedbirleri almak amacıyla içerik filtreleme sistemini ve güvenli internet hizmetini kullanmak,
c) Kullanılan içerik filtreleme sistemini aktif ve güncel halde bulundurarak, herhangi bir müdahale ile devre dışı kalmasını önlemek,
ç) Erişim sağlayıcılardan sabit IP almak, sabit IP kullanmak ve sabit IP değişikliklerini on beş gün içerisinde mülki idare amirliklerine bildirmek,
d) Erişim kayıtlarını elektronik ortamda kendi sistemlerine kaydetmek ve iki yıl süre ile saklamak,
e) (d) bendi gereğince kaydedilen bilgileri ve bu bilgilerin doğruluğunu, bütünlüğünü ve gizliliğini teyit eden değeri kendi sistemlerine günlük olarak kaydetmek ve bu verileri iki yıl süre ile saklamak,
f) 14/7/2005 tarihli ve 2005/9207 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla yürürlüğe konulan İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmeliğe göre işyerinin kapatılmasının veya devrinin on beş gün içinde yetkili mülki idare amirliğine bildirmek ve izin belgesini teslim etmek."

İşyerlerinde uyulması gereken kurallar

MADDE 9 - (1) İşyerlerinde uyulması gereken kurallar şunlardır:
a) 12 yaşından küçükler, ancak yanlarında veli veya vasileriyle işyerlerine girebilirler.
b) 15 yaşından küçükler yanlarında veli veya vasileri olmadan saat 20.00'den sonra işyerlerine alınmazlar.
c) İşyerlerinde tütün ve tütün mamulleri içilemez, içilmesine müsaade edilmez. Hükme aykırılığın tespiti halinde ilgililer hakkında 7/11/1996 tarihli ve 4207 sayılı Tütün Ürünlerinin Zararlarının Önlenmesi ve Kontrolü Hakkında Kanun uygulanır.
ç) İşyerlerinde 21/6/1927 tarihli ve 1117 sayılı Küçükleri Muzır Neşriyattan Koruma Kanununa aykırı hareket edilemez.
d) İşyerlerinde 8/6/1942 tarihli ve 4250 sayılı İspirto ve İspirtolu İçkiler İnhisarı Kanununun 19 uncu maddesi gereğince alkollü içecek satılması, bulundurulması veya sunulması yasaktır.
e) İşyerlerinde 5/12/1951 tarihli ve 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu kapsamında korunan hakların ihlal edilmesinin önlenmesi için gerekli tedbirler alınır.
f) İşyerlerinde elektronik ve mekanik oyun alet ve makineleri bulunamaz.
g) İşyerlerindeki bilgisayarlarda uyuşturucu veya uyarıcı madde alışkanlığı, intihara yönlendirme, cinsel istismar, müstehcenlik, fuhuş, şiddet, kumar ve benzeri kötü alışkanlıkları teşvik eden ve 18 yaşından küçüklerin psikolojik ve fizyolojik gelişimine olumsuz etkisi olabilecek çevrimiçi ve çevrimdışı (online-offline) oyunlar oynatılamaz.
ğ) Güvenlik amacıyla işyerlerinin giriş ve çıkışlarını görecek şekilde yüksek çözünürlüklü (en az 3 mega piksel) ve "IR" (gece görüşlü) kamera kayıt sistemi kurulur. Bu sistem aracılığıyla elde edilen kayıtlar doksan gün süreyle saklanır ve bu kayıtlar yetkili makamlar haricindeki kişi ve kuruluşlara verilemez.
İnternet toplu kullanım sağlayıcılarını denetleme komisyonu nasıl ve kimlerden oluşur neleri denetler?

Yönetmeliğin "Denetleme usul ve esasları" başlıklı 10. Maddesindeki; "(1) Ticari amaçla internet toplu kullanım sağlayıcılar;
a) Mülki idare amirlikleri bünyesinde oluşturulan denetleme komisyonu tarafından, 5 ve 9 uncu maddelerde yer alan yükümlülükler ve şartlar açısından denetlenir. Denetim yapılırken komisyonda bulunan görevlilerden en az üç üye hazır bulunur. Denetim sonucunda tutanak düzenlenerek hazır bulunanlar tarafından yerinde imza altına alınır. Tutanağın bir sureti denetlenen işyerinin sahibi veya sorumlu müdürüne imza karşılığında verilir.
b) Kolluk tarafından genel güvenlik ve asayiş yönünden denetlenir ve tespit edilen hususlar gereği yapılmak üzere mülki idare amirliklerine bildirilir."hükümlerine göre denetim komisyonunca denetlenir.

Denetim komisyonu ise İnternet Toplu Kullanım Sağlayıcıları Hakkında Yönetmeliğinin "Tanımlar" başlıklı 3. maddesi (n) bendendeki; "n) Denetim komisyonu: Mülki idare amirinin onayı ile valilik veya kaymakamlıklarda bilgi işlem şube müdürlüğü, şefliği veya bu birimlerin bulunmadığı ilçelerde yazı işleri müdürlüğü başkanlığında sorumluluk bölgelerine göre emniyet veya jandarma, belediye başkanlığı veya il özel idaresi, milli eğitim müdürlüğü, sağlık müdürlüğü temsilcilerinden oluşan beş üyeli komisyonu ifade eder" hükümlerine göre kurulur.

Peki, Bilişim teknolojileri öğretmenlerinin, zabıta ve polislerle birlikte internet kafe güvenlik kamerası ve filtre programı denetleme komisyonlarında görevlendirmeleri yasal mıdır?

İnternet Toplu Kullanım Sağlayıcıları Hakkında Yönetmeliğinin "Tanımlar" başlıklı 3. maddesi (n) bendinde "milli eğitim müdürlüğü temsilcilerinden" ibaresi yer almakta ve bu ibareye göre kolaycılık olması ve konuya hakim olmaları açısından Bilişim Teknolojileri öğretmenleri veya Bilgisayar Öğretmenleri internet kafe denetimlerinde görevlendirilebilmektedirler.

Fakat 5651 sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanunun denetlemeye ilişkin hükümlerinde öğretmenlerin denetleme komisyonlarında yer alacağına dair bir hüküm bulunmamaktadır.

222 sayılı İlköğretim ve Eğitim Kanununun 44. maddesinde ise "Öğretmenler kanunlarla kendilerine verilen işlerden başka, meslek dışı her hangi bir görevle yükümlü tutulamazlar." hükmü yer almaktadır. Kanun hükmü yönetmeliğe göre bir üst hukuk normudur.

Ancak, yönetmelik hükmü iptal edilmeyene değin verilen talimatlara da uyulması diğer yandan hem verilen talimatın hem deilgili yönetmelik hükmünün Danıştay'da iptal için dava açılmalıdır.

Ahmet KANDEMİR