HİTAP'ta hem fiili hizmet süresi var hem toplam hizmet süresi. Hangisi dikkate alınmalı?

Memurların E-Devlet HİTAP üzerinden yaptıkları sorgulamalarda toplam hizmet ile fiili hizmet günlerinin farklılık gösterdiği ziyaretçilerimiz tarafından belirtilmektedir. Konuyu fiili hizmet ile toplam hizmet nedir, memurlar hakkında nasıl uygulanır, bir hak kaybı ortaya çıkarır mı bağlamında değerlendirmekteyiz.

Genel olarak kişilerin çalışma hayatlarında farklı statülerde geçen çalışma süreleri bulunur. Kişilerin işçilik, esnaflık, memurluk gibi çalışmaları olabilir. Emekli olmak istediklerinde de bu sürelerin tamamı esas alınarak emeklilik işlemleri yapılır. İşçilik, esnaflık ve memurlukta geçen süreler ile memurlukta geçmiş kabul edilen borçlanılan süreler, yedek subaylık, vekil öğretmenlik vb. sürelerin bütünleşmesinde, 2008 yılı Ekim ayından önce memurluğa başlamış olanlar hakkında 2829 sayılı Kanun, bu tarihten sonra göreve başlamış olanlar hakkında da 5510 sayılı Kanun Madde 53 hükümleri uygulanır.

Fiili hizmet nedir, ne işe yarar?

"Fiili hizmet" kavramı tamamıyla 5434 e tabi memurların memurlukta geçen sürelerini ifade eden bir terimdir. 5434 sayılı Kanun Madde 31 hükmünde de, fiili hizmet süresinin memurların 5434'te belirtilen haklardan faydalanmaya başladığı tarihten itibaren tam kesenek vermek suretiyle geçirdiği süre olarak ifade edilmektedir.

Sonuç olarak, "fiili hizmet" memurların 5434 e tabi olan işyerlerindeki görevlerinde Sosyal Güvenlik Kurumuna memurluk statüsü üzerinden tam kesenek vermek suretiyle geçirilen süre olduğunu, yani tamamıyla sadece memurluk hizmet sürelerini belirtmekte olduğunu söyleyebiliriz.

Bu sürelerin, ayrıca kişilerin kazanılmış hak aylıklarına uygulanan süre olduğunu da söyleyebiliriz.

Örnek olarak; 09/10/1994 yılında memurluğa başlamış kişinin fiili hizmet süresi tam kesenek kesilmeye başlandığı tarih 15/10/1994 olur ve bu kişinin fiili hizmeti memurluktan ayrıldığı tarihe kadar devam eder. Bu süre fiili hizmet olarak ifade edilir.

Toplam hizmet nedir, ne işe yarar?

"Toplam hizmet" kavramı bütünleştirici bir kavramdır. Toplam hizmetten kasıt hem fiili hizmet hem de diğer statülerde (işçi, esnaf, memurlukta geçen süreler) geçen süreler ile fiili hizmet süresi zammı (yıpranma payı), yapılmış borçlanma sürelerinin bütün olarak toplamını ifade etmektir.

Sonuç olarak, toplam hizmet memurların emekli olacakları zaman hem emekli aylıklarında, hem emekli ikramiyelerinde uygulanmak suretiyle esas alınacak olan nihai toplam hizmet süresini ifade etmektedir.

Toplam hizmet süresi içinde, memurun kazanılmış aylığında değerlendirilsin veya değerlendirilmesin dolaysıyla ek göstergeyi etkileyen veya etkilemeyen hizmet süreleri de vardır. Örneğin GİH' te çalışan bir memur için memuriyet öncesindeki özel sektör çalışmaları 657 sayılı Kanunun 36. Maddesi gereğince kazanılmış hak aylığında değerlendirilmemektedir.

Bazı süreler ise fiili hizmet içinde olmasa dahi, yine 657'nin 36/C bendi gereğince kazanılmış hak aylığında değerlendirilebilmektedir. Örneğin mühendisler için memuriyet öncesindeki özel sektör hizmet süreleri bu kapsamdadır. Yine kadın memurlar için 2016 yılından sonraki doğuma bağlı aylıksız izin sürelerinin borçlanılması da bu kapsamdadır.

Dolayısıyla emeklilikte esas alınması gereken süre 5434'e tabi olarak geçtiği kabul edilen fiili hizmet süresi değil, işçilik, esnaflık, borçlanılan süreler, fiili hizmet süresi zammı, kazanılmış hak aylığında değerlendirilen ve değerlendirilmeyen süreler hepsi dahil toplam hizmet süresini ifade eder.

Açıklamalarımız bağlamında sonuç değerlendirmemiz olarak;

E-devlet HİTAP (Kısaltılmış olarak adlandırılan bu program Sosyal Güvenlik Kurumunun programı olup, işe yararlığı da memurların tüm çalışma hayatı içerisindeki hizmetlerin kayıt altına almayı sağlayan) sistemi üzerinden görülen farklılığın uygulama pratikliği olarak ayrıştırılmış olduğunu değerlendirmekteyiz. Bu şekilde ayrıştırılmış hizmetlerin emeklilikte bir hak kaybı ortaya çıkarmayacağını, bilakis hizmetlerin nerede, ne şekilde geçtiğini belirtmekte olduğundan faydasının da olacağını söyleyebiliriz. Memurların emeklilik işlemlerinde de toplam hizmetler esas alınarak emekli aylıkları, emekli ikramiyesi ödemesinde kullanıldığını, dolayısıyla hiçbir hak kaybının ortaya çıkma ihtimalinin de olmayacağını değerlendirmekteyiz.

Değerlendirmemiz 5434 e tabi olmakla birlikte, aynı işlemin 5510 a tabi memurlar içinde aynı şekilde olduğunu, sadece kavramsal olarak farklılık gösterebileceğini, yine aynı şekilde anılan sisteme kayıtlarının yapılmasının olduğunu söyleyebiliriz.