Paket üründen değerli mi? 8 ayda yüzde 50 arttı

Milliyet'ten Duygu Erdoğan; 27 Ocak tarihi itibarıyla üç günlük 'Gıda Fiyatlarına Mercek' isimli yazı dizisinde artan gıda fiyatlarının peşinden giderek üreticiler, uzmanlar, perakendecilerle görüş alışverişinde bulunup, tüm satış alanlarındaki fiyat hareketlerini gündeme taşımıştık. Burada vurgu yapılan önemli bir konu ise gıda ürünlerinin ambalajlarındaki dikkat çekici artış olmuştu.

Dünya genelinde gıda fiyatı artışında bir 'tehlike' olarak görülen ambalaj fiyatları, yurt içinde etkisini artırmayı sürdürüyor. Kamu ile görüşme halinde olan özel sektör, kısa vadeli çözüm önerilerine yoğunlaşılmasını bekliyor. Özellikle plastikte 'suni' bir balon oluşturulduğunu ifade eden sektör temsilcileri, dünyada bu alandaki devlerin 'fırsatçılığına' işaret ediyor. Diğer yandan döviz etkisi ve dolar/euro paritesinin de yüksek ambalaj fiyatlarındaki etkisi olduğu görüşü var.

Hepsi pakete girdi

Türk Plastik Sanayicileri Araştırma Geliştirme ve Eğitim Vakfı (PAGEV) Başkanı Yavuz Eroğlu, gıda enflasyonunu yükselten etkenlerden birinin ambalaj fiyatlarındaki artış olduğunu anlatırken, hammadde fiyatlarının dünya genelinde yükselişini hatırlatıyor. Bu etkinin çeşitli gıda ürünlerinde düşük kaldığını ifade edenler olduğunu kaydeden Eroğlu, 'özellikle pandemi döneminde evlere paketsiz, ambalajsız giren ürün mü var?' diye soruyor. Eroğlu bu nedenle, her ürünün ambalaj fiyatlarından mutlaka etkilendiğini vurgularken, çözüme ilişkin önerilerini Ticaret Bakanlığı'na ilettiklerini söyledi. Kısa vadede çözüm önerileri ise şöyle:

"Plastik Hammaddelerin üzerinde uygulanan referans fiyat, gözetim, anti damping, ek mali yükümlülük gibi vergilerin en azından 6 ay askıya alınması lazım. Geri dönüşüm sanayinin özellikle yurtiçinde yatırım ve kaynak ihtiyacını karşılayacak politikalar üretmeliyiz. Özellikle plastik gıda ambalajı, tekstil, ayakkabı vb. birçok ürünün maliyetini etkileyecek bu plastik hammadde artışının enflasyona doğrudan olumsuz etkisi hakkında kamuyu da sık sık bilgilendirmeliyiz."

'Balon var'

Yavuz Eroğlu, plastik sektörü özelinde mücbir sebeple önemli üreticilerin arka arkaya kapanma ya da ara vermeye gittiklerini söyledi. Eroğlu, "Petrolde, dünyadaki petrokimya şirketleri eylül ayı başından itibaren tesislerini çeşitli bahanelerle kapatmaya başladı. Bu da beraberinde düşük hammadde arzı getirdi. Adeta kartel olan bir piyasa var ve bunlar suni bir durum oluşturdu. Bu balonun söneceğini biliyoruz ama bu sürede bizlere destek gerekiyor. Türkiye, bu hammaddelerin yüzde 85'ini ithal ediyor. İthalat yükü ağır. Bir KOBİ normalde 100 kilo alacak parası varken, şimdi 50 kilo ürünü zor alıyor. İçeride fiyatlara yansımasını azaltmak için geçici bir destek talebimizi ilettik" dedi.

'Etkisi çok düşük'

Ambalaj Sanayicileri Derneği (ASD) Başkanı Zeki Sarıbekir, pandeminin ilk şokuyla kapanmalar ardından ülkelerin yeni bir dönemle birlikte bir anda çok yüksek taleplerle piyasaya dönmelerinin hammadde fiyatlarının artışındaki temel etken olduğunu anlattı. Yanı sıra lojistik başta olmak üzere maliyetlerin de artışına devam ettiğini hatırlatan Sarıbekir, "Arka arkaya birbirini etkileyerek zora sokan bu zincir aynı zamanda arka arkaya çözülüp rahatlayacak bir sarmal. Yılın ikinci yarısında bu gevşemenin başlayabileceği öngörülüyor. Mesela demir çelik dolar bazında yüzde 40 fiyat artışı yaşıyor. Doların enflasyonu da var. Dolar/euro paritesi 1.06 iken şimdi 1.22 oldu. Doların yüzde 15 değer kaybı, piyasaya yüzde 15 artış olarak yansıdı. Ama çoğu gıda ürününde hammadde fiyat artışıyla etkilenmenin çok düşük kaldığını düşünüyoruz. Ambalaj fiyatları, ürün toplam maliyetinin çok sınırlı bir kısmını etkiliyor. Bunun bir bahane olarak görülmesini de istemeyiz" diye konuştu.

'Rekabet gücünü zayıflatıyor'

İhracat tarafında da iş insanları ambalaj fiyatlarındaki artışın rekabetçiliği zayıf düşürebileceğine işaret ediyor. Uludağ Meyve Sebze Mamulleri İhracatçıları Birliği (UMSMİB) Yönetim Kurulu Başkanı Özkan Kamiloğlu, "Karton kutu bizim özellikle ihracatta dondurulmuş ürünlere konu olan malzeme. Büyük ölçüde dışarıdan geliyor. Son birkaç yılda fiyatı iki katından fazla yükseldi. Maliyetleri satışa yansıttıkça rekabet gücü düşüyor. İhracatçılar olarak ambalaj malzemelerinin maliyetleri taşıyamayacağımız boyutlarda. Bakanlıklara da konuyu iletiyoruz" dedi.

'8 ayda yüzde 50 arttı'

Antalya Ticaret Borsası Yönetim Kurulu Başkanı Ali Çandır, ambalajın ürün maliyetini artıran önemli kalemlerden biri olduğuna dikkat çekerken, örneklerle şunları söyledi:

"Göze görünmese de yaş meyveden sebzeye, çiçekten tıbbi aromatik bitkilere, süt ve süt ürünlerine kadar bir çok ürünün tüketiciye ulaştırılmasında plastik ve karton ambalaj kullanıyoruz. Yaş meyve sebzede kullanılan karton kutuların fiyatı son 8 ayda yüzde 50 artış gösterdi. Haziran ayından 2 lira artı KDV'ye alınan kutusunun bugünkü maliyeti 3 lira artı KDV oldu. Çiçekçiler de bu ambalaj konusunda ciddi maliyet yüküyle karşı karşıya. Geçen yıl şubatta 6 lira olan karton kutunun şimdiki maliyeti yüzde 100 artışla 12 lira. Tıbbi aromatik bitki sektörünün yoğun olarak kullandığı çuval temmuzda 1.50 liradan alınırken, şimdi 3.60 liradan alınabiliyor."